Oficerska Szkoła Służby Geogr.

Eugeniusz Sobczyński

Straty poniesione przez służbę geograficzną podczas II wojny światowej zmuszały ówczesne kierownictwo do podjęcia zdecydowanych działań w celu wykształcenia nowych kadr.
Pierwszą próbą było wprowadzenie w połowie 1946 r. do etatu WIG – Oficerskiej Szkoły Wojskowej Służby Geograficznej. Do jej utworzenia jednak nie doszło. Dopiero po zatwierdzeniu następnego etatu nr 29/3 w kwietniu 1947 r. rozpoczęto prace organizacyjne nad uruchomieniem szkoły. Ostateczna decyzja o powołaniu szkoły zapadła w maju 1947 r. Ukazał się wówczas rozkaz ministra obrony narodowej nr 0148/org. z 22.05.1947 r. o powołaniu Oficerskiej Szkoły Służby Geograficznej (OSSG). Na tej podstawie szef Departamentu i Planowania MON wydał zarządzenie organizacyjne nr 0152 w sprawie uruchomienia 1 lipca l947 r. pierwszego rocznika OSSG o liczebności 30 oficerów-słuchaczy. Do egzaminu wstępnego przystąpiło 70 oficerów młodszych (od chorążego do kapitana), część nawet bez matury. W związku z trudną sytuacją lokalową nauka zaczęła się nietypowo, czyli od wyjazdu w teren na zajęcia praktyczne.

Program kształcenia był bardzo obszerny i obejmował 20 przedmiotów – głównie technicznych, między innymi: topografię, geodezję, fotogrametrię jednoobrazową, kartografię. Wiele godzin przewidziano na naukę kreślenia. Zajęcia prowadzili doświadczeni oficerowie z przedwojennego WIG: ppłk Antoni Zawadzki, mjr Bronisław Słupeczański, mjr Franciszek Nowicki, mjr Bronisław Dzikiewicz, kpt. Włodzimierz Oniszczuk. Ich bogate doświadczenie, duża wiedza i zaangażowanie, poczucie odpowiedzialności były wzorem dla słuchaczy. W sytuacji, gdy II wojnę światową przetrwało zaledwie kilkunastu oficerów WIG, wysiłek tych wykładowców zadecydował o odrodzeniu się kadr służby topograficznej. Oficerowie ci zapewnili kontynuację chlubnych tradycji polskiej kartografii okresu międzywojennego. Do pracy dydaktycznej włączani byli również pracownicy naukowi Politechniki Warszawskiej i Uniwersytetu Warszawskiego – dr Stanisław Pietkiewicz, inż. Czesław Wyszogrodzki, inż. Zygmunt Musiatowski i inni. Podczas dwuletniej nauki słuchacze odbyli trzy kilkumiesięczne praktyki w terenie, podczas których opracowywano zdjęcia topograficzne w skalach 1:5000, 1:10 000, 1:20 000 oraz uczytelniano zdjęcia lotnicze.

W pierwszej połowie listopada 1949 r. słuchaczy powiadomiono o zakończeniu szkolenia oraz o przekwalifikowaniu ich na topografów, nie wręczono im jednak oficjalnych dokumentów ukończenia szkoły i nie było promocji. Ówczesna sytuacja polityczna stwarzała klimat, który nie sprzyjał uroczystościom. Liczne aresztowania za rzekome odchylenia prawicowe, w tym oficerów WIG, a także zmiana struktury organizacyjnej służby topograficznej sprawiały, że nie było poczucia bezpieczeństwa ani stabilności.

W tych trudnych czasach szkołę ukończyło 28 osób; w tym gronie znaleźli się kpt. Zdzisław Śledziński, porucznicy: Czesław Głazek, Henryk Filipek, Ludwik Fuchs, Cezary Lipert, Bolesław Indyk, Henryk Modzelewski, Adolf Oracz, Tadeusz Welker, Kazimierz Zięba. Oficerowie ci byli pierwszymi specjalistami wojskowymi wyszkolonymi po wojnie, uzupełnili dotkliwe braki etatowe odradzającej się służby topograficznej WP. W następnych latach zajmowali najwyższe stanowiska w służbie.

Siedzibą szkoły były pomieszczenia w gmachu WIG, a pod koniec szkolenia internat Centrum Wyszkolenia Piechoty w Rembertowie. Obowiązki komendanta pełnił ppłk Edward Buźkiewicz – oficer Armii Radzieckiej.

Na mocy przytoczonego już rozkazu MON nr 091/org. z 29.04.1949 r. Wojskowy Instytut Geograficzny z przyczyn politycznych został rozwiązany. W rozkazie tym nie było żadnej informacji o OSSG, a słuchacze szkoły nie figurowali na żadnym etacie. Dopiero po interwencji ówczesnego szefa Oddziału Topograficznego Sztabu Gen. WP słuchacze otrzymali w lipcu 1949 r. uprawnienia drugiego rocznika Oficerskiej Szkoły Topografów.

Równolegle z funkcjonowaniem oficerskiej szkoły organizowano w WIG kursy kartograficzne dla pracowników cywilnych. Już w lutym 1947 r. utworzono I kurs kartograficzny, w lutym 1948 r. uruchomiono drugi, a we wrześniu 1949 r. – trzeci. 50 absolwentów tych kursów rozpoczęło pracę w charakterze kartografów, rysowników litograficznych oraz pomocników przy pracach reprodukcyjnych. Nowością na kursach były zajęcia z grafiki. Prowadzili je pracujący w WIG artyści plastycy: Edward Kokoszko, Henryk Strażewski, Michał Bylina, Maria Łunkiewicz-Rogalska i Firmin Bandtke. Głównym celem przyjęcia przez płk. Teodora Naumienkę plastyków do pracy w WIG było wzbogacenie kartografii o walory artystyczne, ponadto był to gest pomocy w stosunku do wybitnych twórców.

© E. Sobczyński