WZKart

Eugeniusz Sobczyński

Ważne miejsce w działalności wydawniczej Służby Topograficznej WP zajmują Wojskowe Zakłady Kartograficzne. Do 1955 r. drukowano w nich wszystkie wydawnictwa kartograficzne służby. W następnych latach druk był stopniowo przenoszony do 2. SOK w Komorowie. Do 1964 r. wszystkie zadania były już realizowane w Zakładach według planu i pod całkowitą kontrolą Zarządu Topograficznego Szt. Gen. WP. Następnie Zakłady zostały przekształcone w samofinansujące się przedsiębiorstwo państwowe, choć nadal większość prac wykonywały na rzecz wojska, a wiele kierowniczych stanowisk zajmowali w nich oficerowie służby topograficznej. Od 1992 r. funkcję dyrektora pełni osoba cywilna, ostatni oficer kpt. Wiesław Czajka opuścił Zakłady w 1997 r.

Oprócz druku wojskowych map topograficznych i specjalnych, WZKart. wykonują wiele map na zlecenie zewnętrznych instytucji i wydawnictw. Szczególną rolę Zakłady odegrały przy redakcji, opracowaniu kartograficznym, druku i oprawie introligatorskiej największego dzieła powojennej kartografii wojskowej Atlasu Świata oraz opracowania i druku Atlasu Afganistanu. Tutaj drukowano m.in.: Mapę użytkowania ziemi w Polsce Franciszka Uhorczaka, Podręczny atlas świata L. Ratajskiego, liczne mapy do Wielkiej Encyklopedii Powszechnej i Geografii Powszechnej oraz Historii II wojny światowej, mapy morskie dla marynarki wojennej i handlowej, mapy lotnicze, Narodowy Atlas Polski dla Ossolineum, Atlas Tatrzańskiego Parku Narodowego oraz Atlas województwa miejskiego krakowskiego.

Od 1989 r. WZKart. rozpoczęły wydawanie własnych opracowań. Ukazała się m.in. mapa topograficzna w skali 1:200 000 (na cały obszar Polski), w skali 1:100 000 na wybrane rejony Polski, mapy topograficzno-turystyczne w skali 1:50 000 w serii Okolice miast (Warszawa, Poznań, Kraków, Kielce, Łódź, Opole, Busko Zdrój), turystyczne mapy regionalne w skalach od 1:25 000 do 1:80 000 (Pojezierze Lubuskie, Puszcza Kampinoska, Tatrzański Park Narodowy, Pieniny i Spisz) oraz oryginalne wydawnictwo Atlas przejazdów, w którym na schematycznych mapkach (planach) większych miast Polski zaznaczono trasy przejazdów.

Znaczna część usług świadczona jest przez WZKart na rzecz Państwowego Przedsiębiorstwa Wydawnictw Kartograficznych (PPWK), Wydawnictwa Kartograficznego DAUNPOL, przedsiębiorstwa Eko-Graf, wydawnictw: Gea, Jokart, Polkart, Terra Nostra, Numerica-Femi, Geocenter i Witański. W ramach tej współpracy wydrukowano kilkanaście atlasów szkolnych, atlasy ogólne (geograficzne, historyczne i samochodowe), mapy przeglądowe świata i Europy, mapy samochodowo-krajoznawcze większości państw europejskich, mapy samochodowe Polski, mapy turystyczne i plany kilkudziesięciu miast Polski, mapy ścienne (szkolne i ogólne), mapy plastyczne, przewodniki i informatory turystyczne, książki geodezyjne, kartograficzne i popularnonaukowe.

Pod koniec lat 60. zespół pracowników zakładów pod kierunkiem płk. J. Karolaka opracował technologię wytwarzania tzw. suchej kalkomanii, która miała szerokie zastosowanie nie tylko w kartografii, lecz także w innych dziedzinach. Za ten wynalazek zespół otrzymał nagrodę w konkursie „Mistrz Techniki”, organizowanym przez redakcję „Życia Warszawy”.

Od 1993 r. w Zakładach zaczęto wykonywać mapy technikami numerycznymi, wykorzystując w tym celu system komputerowy firmy Intergraph. Pierwszą pracą wykonaną nową techniką była dwunastoarkuszowa mapa Potencjalnej Naturalnej Roślinności Polski.

W latach 1993-1999 w WZKart. wydrukowano bardzo interesującą serię map topograficznych w skali 1:100 000 w wersji turystycznej. Było to pierwsze po II wojnie światowej, jednolite dla całego kraju, jawne wydawnictwo w tak dokładnej skali. Mapa była wspólnym dziełem: Zarządu Topograficznego Szt. Gen. WP, Państwowego Przedsiębiorstwa Geodezyjno-Kartograficznego w Warszawie i WZKart.

Z kolei na zlecenie Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu opracowano wydrukowano jedno z najciekawszych wydawnictw naukowych powojennej kartografii Atlas historyczny miast (Toruń, Grudziądz, Bydgoszcz).

Dzięki tym wydawnictwom Wojskowe Zakłady Kartograficzne zaliczane są do największych firm w Polsce specjalizujących się w drukowaniu map i atlasów. Usługi poligraficzne świadczone przez WZKart. znane są z wysokiego poziomu, czego potwierdzeniem jest m.in. zdobycie przez Zakład kilku nagród za jakość druku map i plakatów filmowych na wystawach w Japonii i USA.

Do szczególnie zasłużonych pracowników Zakładu należeli: Wiesław Rutkowski, Eugeniusz Obłękowski, Tadeusz Barczak – uhonorowany odznaką „Zasłużony Drukarz” mającą numer 1, Czesław Tracewski, Czesław Śmieciński, Janusz Grzybowski, Jadwiga Skwarska, Maria Banaszkiewicz, Marian Stypułkowski, Bernard Antoniewicz, Roman Kopeć oraz wojskowi: płk Jerzy Rososzczuk, płk Henryk Filipek, ppłk Stefan Dopierała, płk Zdzisław Bogaczewicz, płk Władysław Turkowid, ppłk Ireneusz Karwowski, płk Stefan Miliszkiewicz, płk Jacek Karolak, płk Jerzy Drabek.