Pomiary w Katyniu

Eugeniusz Sobczyński

Godny odnotowania jest udział kadry topograficznej w wyprawach organizowanych przez Radę Ochrony Pamięci Walki i Męczeństwa do Katynia, Miednoje i Charkowa. Prace te stanowią niewątpliwie hołd, jaki służba topograficzna WP wniosła dla uczczenia barbarzyńskiej śmierci polskich oficerów, w tym także kilkudziesięciu oficerów geografów WIG podczas II wojny światowej. Warto wspomnieć, że w czasie prac ekshumacyjnych prowadzonych w Charkowie na przełomie lipca i sierpnia 1991 r. znaleziono odznakę pamiątkową Oficerskiej Szkoły Topografów oraz kilka emblematów (korpusówek) korpusu oficerów geografów.

Pierwsza wyprawa pomiarowa odbyła się w 1990 r., jej wynikiem było opracowanie przewodnika po Lesie Katyńskim. Podczas drugiej wyprawy w 1991 r. dokonano interpretacji niemieckich zdjęć lotniczych z lat 1942-1944 obejmujących miejsca obozów i mordu polskich jeńców na terenie Rosji i Ukrainy. Na jej podstawie zidentyfikowano miejsca zbiorowych mogił. W 1992 r. podczas kolejnej wyprawy przeprowadzono pomiary geodezyjne, które umożliwiły wykonanie mapy topograficznej i plastycznej (w skali 1:500). Na tej podstawie wykonano makietę terenu, służącą uczestnikom konkursu architektonicznego do opracowania projektów cmentarzy wojskowych. Makieta oraz zdjęcia lotnicze były prezentowane m.in. w Centralnej Bibliotece Wojskowej na wystawie poświęconej 50. rocznicy zbrodni katyńskiej.

W 1994 r., od 3 do 25 września, dwie ekipy geodetów wojskowych przeprowadziły równolegle kolejne pomiary w Katyniu, Miednoje i Charkowie, umożliwiające wykonanie map w skali 1:500 oraz prowadzenie prac archeologicznych i ekshumacyjnych. W wyprawach tych szczególnie zapisali się: ppłk Bogdan Kolanowski, mjr Jerzy Wiśniowski, mjr Adam Kazik, kpt. Waldemar Kubisz i kpt. Ireneusz Chudzik.



Należy odnotować, że w grudniu 1992 r. w CBW minister obrony narodowej Janusz Onyszkiewicz otworzył wystawę „Dokumentacja kartograficzna miejsc pamięci narodowej w Katyniu i Miednoje”. Oprócz materiałów kartograficznych zgromadzono na niej materialne dowody zbrodni ludobójstwa, a 22. SOTG wykonał makietę rejonu Katynia stanowiącą tło do projektu pomnika upamiętniającego męczeńską śmierć żołnierzy.

W październiku 1997 r. sekretarz generalny Rady Ochrony Pamięci Walki i Męczeństwa Andrzej Przewoźnik wystąpił do ministra obrony narodowej o skierowanie zespołu pomiarowego ze służby topograficznej do wykonania prac geodezyjnych związanych z odnowieniem Cmentarza Orląt we Lwowie. Zespół kierowany przez ppłk. Jerzego Wiśniowskiego wyjechał 3 października i do 16 października założył osnowę pomiarową oraz wykonał pomiary, które umożliwiły wykonanie cyfrowej mapy zasadniczej w skali 1:500 służącej jako podkład do przeprowadzenia ekshumacji i prac związanych z odnowieniem cmentarza.

Służba kilkakrotnie wykonywała na rzecz Rady Ochrony Pamięci Walki i Męczeństwa interpretacji zdjęć lotniczych mających na celu ustalenie miejsc zagłady Polaków w II wojnie światowej.

© E. Sobczyński