Polski szlachcic włoskiego pochodzenia, inżynier, konstruktor, dworzanin królewski, kartograf. Człowiek o barwnym życiorysie, pomysłami swoimi wyprzedzający o kilka wieków ówczesną epokę. Przyszedł na świat 8 marca 1617 r. w Agordo we Włoszech i kształcił się na tamtejszych uniwersytetach. Potem wyjechał do Egiptu, gdzie razem z angielskim matematykiem Johnem Greavesem badał piramidę Cheopsa w Gizie, wykonywał pomiary triangulacyjne i opracował mapę tego kraju. Następnie przeniósł się do Polski. W naszym kraju Boratyni rozwijał działalność wynalazcy: zbudował wagę hydrostatyczną do wyznaczania składu stopów metali, konstruował mikroskopy i teleskopy, z których część podarował kardynałowi Leopoldowi Medyceuszowi, szlifował soczewki do wielkiego teleskopu Jana Heweliusza. Przypisuje się mu zbudowanie maszyny liczącej, którą podarował Wielkiemu Księciu Toskanii Ferdynandowi II Medyceuszowi. Boratyni zajmował się również astronomią. W 1664 r. w Ujazdowie (dziś fragment śródmieścia Warszawy) zorganizował obserwatorium. Przyczynił się do odkrycia nieregularności powierzchni Wenus, podobnych do tych na Księżycu. Jednym z jego bardziej fantazyjnych osiągnięć jest stworzenie ornitoptera, machiny latającej w kształcie smoka ze skrzydłami. „Latanie nie jest niemożliwe, jak dotychczas powszechnie sądzono” – traktat pod takim tytułem przedstawił królowi Władysławowi IV Wazie w 1647 r. Zorganizował również dla króla pokaz lotniczy z kotem na pokładzie. W czasie drugiej próby machina runęła na ziemię. Jednak jego koncepcje stawiają go w gronie prekursorów awiacji.

Dochody Boratyni czerpał z dzierżawy kopalni kruszcu w Olkuszu i Zawodowie. W czasie potopu szwedzkiego wystawił wraz z bratem oddział wojska, który walczył pod komendą hetmana Stefana Czarnieckiego. Za zasługi otrzymał tytuł szlachecki i mennice królewskie w dzierżawę, z których czerpał znaczne zyski. Był oskarżany o fałszowanie monet. Bite przez niego szelągi zwano boratynkami. Boratyni był także architektem królewskim, sekretarzem króla Jana Kazimierza, starostą osieckim i burgrabią krakowskim. Uczestniczył w zagranicznych misjach dyplomatycznych.
W 1675 r. opublikował traktat „Misura Universale”, w którym – odwołując się do pomysłów Stanisława Pudłowskiego – zaproponował unifikację miar; można więc go uznać za prekursora systemu SI. Podstawową jednostką był w nim tzw. metr katolicki (z grec. powszechny), odpowiadający długości wahadła matematycznego Galileusza (1 metr katolicki = 1,01646 metra). Użyta przez niego nazwa „metr” przyjęła się później jako określenie miary długości. Zmarł w 1681 roku.

Oprac. Barbara Stefańska, grudzień 2010 r.