Ciekawe Tematyarchiwum Geodetywiadomościnewsletterkontaktreklama
Najnowsze wydarzenia z dziedziny geodezji, nawigacji satelitarnej, GIS, katastru, teledetekcji, kartografii. Nowości rynkowe, technologiczne, prawne, wydawnicze. Konferencje, targi, administracja.
facebook twitter linkedIn Instagram RSS
publikacje

Geoludzie

ABCDFGHIJKLMNOPRSŚTWZŻ

Marcin Poczobutt-Odlanicki (1728-1810)


Ilustracja: Urodził się 30 października 1728 roku w Słomiance (powiat grodzieński). Ojciec Kazimierz był oboźnym grodzieńskim. W 1738 roku rozpoczął naukę w szkołach jezuickich, a po ich ukończeniu wstąpił do zakonu jezuitów w Wilnie. Pracuje jako nauczyciel w szkołach w Połocku i Wilnie. W 1754 roku został wysłany na studia matematyczne do Pragi. W 1756 roku wraca do Polski; wykłada grekę na Uniwersytecie Wileńskim (Akademia Wileńska) i studiuje teologię. W 1761 roku uzyskuje doktorat z teologii, tego samego roku fundacja księcia Michała Czartoryskiego wysyła go na studia matematyczno-astronomiczne do Niemiec, Włoch i Francji. Dwa lata przebywa w Marsylii, potem w Awinionie, a w okresie 1763-74 w Neapolu.

Po powrocie do Wilna prowadził wykłady z astronomii i matematyki na Uniwersytecie Wileńskim. Zajmuje się budową pierwszego w królestwie obserwatorium astronomicznego (rozpoczętą w 1753 roku przez jezuitę, astronoma i matematyka Tomasza Żebrowskiego) ufundowanego przez księżnę Puzyninę i później subwencjonowanego przez Stanisława Augusta Poniatowskiego. Najnowocześniejsze instrumenty sam sprowadził z Wielkiej Brytanii. W czasie podróży na wyspy zetknął się A.C. Clairaut i J-J. de Lalande. Obserwatorium wileńskie było wówczas jednym z czterech najlepiej wyposażonych obserwatoriów w Europie. Od 1773 do 1807 roku był jego dyrektorem. Poczobutt-Odlanicki prowadził regularne obserwacje astronomiczne (60 wyznaczeń pozycji Merkurego), które m.in. posłużyły francuskiemu astronomowi J-J. de Lalande do ułożenia tablic ruchu planet. Prowadził obserwacje zaćmień Słońca, Księżyca i asteroid. W 1766 roku wydał "Calculus eclipseos Lunaris...", pracę na temat zaćmienia Księżyca, które miało miejsce 27 lutego 1766 roku. Ustalił współrzędne geograficzne Wilna (po raz pierwszy 27.02.1766 r.) oraz w 1793 w czasie pomiarów z Janem Śniadeckim – Grodna. Prowadził pomiary astronomiczne na terenie Litwy i Kurlandii, które posłużyły do opracowań kartograficznych Karola de Perthéesa. W latach 1770-72 Poczobutt-Odlanicki mierzył także regularnie temperaturę powietrza, co było jednym z pierwszych meteorologicznych pomiarów tego typu na terenie Polski. Był wspólnie z Aleksandrem Rostanem i A. Strzeleckim współautorem projektu wykonania szczegółowej mapy kraju.

W okresie 1780-99 Marcin Poczobutt-Odlanicki był rektorem Akademii Wileńskiej. W latach 1780-81 przeprowadził jej gruntowną reformę, przeistaczając w nowoczesną uczelnię. Stało się to możliwe po przejęciu akademii w 1773 roku przez Komisję Edukacji Narodowej (po rozwiązaniu zakonu jezuitów). Szkoła zmieniła nazwę z Academia et Universitas Societas Jesu na Szkoła Główna Wielkiego Księstwa Litewskiego i została przeistoczona w uczelnię świecką. Zamiast łaciny na niektórych wydziałach wprowadzono jako język wykładowy polski i litewski. W tym czasie blisko współpracował z Hugonem Kołłątajem, który przeprowadził gruntowna reformę Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Marcin Poczobutt-Odlanicki był uznanym uczonym w Europie. Był m.in. członkiem Londyńskiego Królewskiego Towarzystwa Astronomicznego i członkiem korespondentem Francuskiej Akademii Nauk. Redagował Gazetę Wileńską, w znacznym stopniu przyczynił się do reformy szkolnictwa na Litwie. Został odznaczony Orderem Orła Białego. Jego imieniem nazwano jedną z planetoid i krater na Księżycu. Jest o nim także wzmianka w księdze VIII „Pana Tadeusza” Adama Mickiewicza ...I ja astronomii słuchałem dwa lata W Wilnie, gdzie Puzynina, mądra i bogata Pani, oddała dochód z wioski dwiestu chłopów Na zakupienie różnych szkieł i teleskopów. Ksiądz Poczobut, człek sławny, był obserwatorem I całej Akademii naonczas rektorem, Przecież w końcu katedrę i teleskop rzucił, Do klasztoru, do cichej celi swej powrócił I tam umarł przykładnie...
Zmarł 20 lutego 1810 roku w klasztorze w Dyneburgu (Daugpils).

Oprac. JP
ogłoszenia
sklepy

TPI

Centrala Warszawa tel. (22) 632 91 40 warszawa@tpi.com.pl Biuro Gdańsk tel./faks (58) 320 83 23 gdansk@tpi.com.pl Biuro Wrocław tel./faks (71) 325 25 15 wroclaw@tpi.com.pl Biuro Poznań tel./faks (61) 665 81 71 poznan@tpi.com.pl Biuro Kraków...
serwisy

GEOPRYZMAT
RASZYN

Serwis gwarancyjny i pogwarancyjny instrumentów firmy Pentax, Kolida i innych.
kalendarium imprez
 
2025
      poprzedni miesiąc
    marzec
      następny miesiąc
      ponwtśroczwpiąsobnie
      12
      3456789
      10111213141516
      17181920212223
      24252627282930
      31
      strzałka w dółnadchodzące wydarzenia
      2025-03-17 | WARSZAWA oraz ONLINE
      Viewfinder Panoramas - o projekcie tworzenia i bezpłatnego udostępniania modeli terenu
      „Viewfinder Panoramas − o projekcie tworzenia i bezpłatnego udostępniania modeli terenu...
      więcej
      2025-03-21 | KRAKÓW
      Konferencja Naukowo-Techniczna: Historyczne znaki graniczne i geodezyjne - zabytki techniki?
      Konferencja odbędzie się w dniach 21-22 marca 2025 r. w Centrum Wystawowo-Konferencyjnym Zamku...
      więcej
      2025-04-02 | WARSZAWA
      Wyższy wymiar bezpieczeństwa - GIS w ochronie ludności
      Celem konferencji jest stworzenie przestrzeni do merytorycznych dyskusji, wymiany doświadczeń oraz...
      więcej
      2025-04-03 | OSTRÓW WIELKOPOLSKI
      25 KALISKA KONFERENCJA NAUKOWO-TECHNICZNA
      Tegoroczna konferencja „25 Kaliska Konferencja Katastralna – od analogu przez...
      więcej
      2025-04-14 | WARSZAWA oraz ONLINE
      Wykorzystanie wieloźródłowych danych przestrzennych oraz metod wizualizacji wyników pomiarów
      „Wykorzystanie wieloźródłowych danych przestrzennych oraz metod wizualizacji wyników pomiarów...
      więcej
      2025-04-25 | POZNAŃ
      Geograficzne aspekty badań nad krajobrazem, turystyką i rekreacją oraz planowaniem przestrzennym
      Konferencja naukowa pt. Geograficzne aspekty badań nad krajobrazem, turystyką, rekreacją oraz...
      więcej
      strzałka w dół zobacz pozostałe
      filmy
      XXVII Kongres Międzynarodowej Federacji Geodetów (FIG Congress 2022)
      play thumbnail
      czy wiesz, że...
      strzałka w dół Czy wiesz, że
      jednym z pionierów GPS był Sherman Gowdy Francisco, naczelny inżynier Segmentu Kontroli GPS w firmach IBM i Lockheed Martin?
      następny
      strzałka w dółGeoludzie
      Stanisław Pachuta (1923-2003)

      Stanisław Pachuta (1923-2003)
      Urodził się 1 września 1923 roku w Kolanowie koło Bochni. Uczęszczał do Gimnazjum im. Kazimierza Wielkiego. W czasie okupacji (od 1942 r.) pracował w biurze meldunkowym gminy Bochnia-Wieś, jednocześnie działał w Armii Krajowej (zajmował się m.in...
      więcej

      strzałka w dółGeodaty
      1901
      Wacław Laska (1862-1943), profesor CK Szkoły Politechniczej we Lwowie (Politechnika Lwowska) opracował podręcznik "Geodezja wyższa". Laska jest także autorem dzieła pt. "Przyczynek do historii miernictwa w Polsce"" (1907).
      następny

      © 2023 - 2025 Geo-System Sp. z o.o.

      O nas

      Geoforum.pl jest portalem internetowym i obszernym kompendium wiedzy na tematy związane z geodezją, kartografią, katastrem, GIS-em, fotogrametrią i teledetekcją, nawigacją satelitarną itp.

      Historia

      Portal Geoforum.pl został uruchomiony przez redakcję miesięcznika GEODETA w 2005 r. i był prowadzony do 2023 r. przez Geodeta Sp. z o.o.
      Od 2 maja 2023 roku serwis prowadzony jest przez Geo-System Sp. z o.o.

      Reklama

      Zapraszamy do kontaktu na adres
      redakcji: geoforum@geoforum.pl

      Kontakt

      Redaktor prowadzący:
      Damian Czekaj
      Sekretarz redakcji:
      Oliwia Horbaczewska
      geoforum@geoforum.pl
      prześlij newsa

      facebook twitter linkedIn Instagram RSS

      RODO
      polityka prywatności
      mapa strony
      kontakt
      reklama