Niemiecki matematyk, fizyk, astronom, geodeta. Urodził się 30 kwietnia 1777 roku w Brunszwiku w rodzinie robotnika. Nieprzeciętne zdolności matematyczne wykazywał już jako dziecko. W 1788 roku rozpoczął naukę w gimnazjum, w latach 1792-95 uczęszczał do Collegium Carolinum w Brunszwiku, a od 1795 roku studiował matematykę na uniwersytecie w Getyndze. W 1796 roku opublikował rozwiązanie problemu, nad którym wcześniej głowiło się wielu wybitnych matematyków – narysowania za pomocą cyrkla i linijki siedemnastokąta foremnego. W 1798 roku zrezygnował ze studiów, ale rok później otrzymał tytuł doktora in absentia (bez zdawania egzaminu ustnego) na uniwersytecie w Helmstedt. Pracę doktorską, w której zawarł ścisły dowód zasadniczego twierdzenia algebry napisał na prośbę swego wieloletniego sponsora – księcia Brunszwiku Karola Wilhelma Ferdynanda.

W 1801 roku Gauss opublikował pierwsze wielkie dzieło „Disquisitiones Arithmeticae” (Badania arytmetyczne), w którym opisał teorię liczb. W tym samym roku przewidział położenie nowo odkrytej planetoidy (Ceres), wykorzystując do tego metodę najmniejszych kwadratów. Po śmierci swego sponsora (1806 r.) Gauss przeniósł się do Getyngi. W 1807 roku został profesorem na tamtejszym uniwersytecie (był nim aż do śmierci) oraz dyrektorem obserwatorium astronomicznego. Zajmował się obserwacjami astronomicznymi i obliczeniami. W 1809 roku opublikował traktat o ruchu ciał niebieskich „Theoria Motus Corporum Ceolestium...”, w którym rozwinął metodę określania ich orbit za pomocą metody najmniejszych kwadratów. W celu wyposażenie obserwatorium uniwersyteckiego w odpowiednie oprzyrządowanie w 1816 roku odwiedził bawarskich producentów: Georga F. von Reichenbacha i Traugotta L. von Ertla oraz Josepha von Fraunhofera i Josepha von Utzschneidera, u których kupił instrumenty astronomiczne. Carl Friedrich Gauss ma na swoim koncie liczne dokonania na polu geodezji. Jego związki z tą dziedziną nauki sięgają 1799 roku, gdy opublikował w „Algemeine Geographische Ephemeriden”, pracę na temat francuskich pomiarów długości stopnia południka ziemskiego. W 1803 roku prowadził pomiary z Francisem Xavierem von Zachem, dyrektorem obserwatorium Seeberg k. Gotha.

W latach 1802-07 zajmował się triangulacją w rejonie Brunszwiku, a w 1816 roku „geodezyjno-matematycznym” problemem odwzorowania powierzchni elipsoidy na sferze i płaszczyźnie. Kilka lat zajęły Gaussowi pomiary łączące sieć triangulacyjną Niemiec oraz Danii (były też dla niego źródłem zwiększenia dochodów i ucieczką od rodzinnych kłopotów). Przygotowania do nich zaczął już w 1818 roku. Prace polowe miały miejsce w latach 1821-25, pomiary prowadził w lecie, a zimą zajmował się obliczeniami. W okresie 1825-45 kampanią pomiarową kierował kapitan Georg Wilhelm Müller. Współrzędne 2600 punktów tej sieci obliczył Gauss. W 1822 roku Gauss zdobył pierwszą nagrodę kopenhaskiej Akademii Nauk za pracę „Allgemeine Auflösung der Aufgabe die Theile einer gegebenen Fläche so auszubilden dass die Abbildung dem Abgebildeten in der kleinsten Theilen ähnlich wird”, w której zmodyfikował odwzorowanie poprzeczne Mercatora na elipsoidę, a które – po udoskonaleniu przez Johanna L. Krügera (1912-19) – stało się jednym z najczęściej stosowanych odwzorowań w kartografii. Efektem „ubocznym” pomiarów triangulacyjnych było skonstruowanie przez Gaussa heliotropu – urządzenia wykorzystującego promienie słoneczne do sygnalizacji odległych punktów pomiarowych (1821 r.). Tym samym nocne pomiary z zastosowaniem flar i luster można było zredukować lub wyeliminować i przyspieszyć prace. Pokłosiem problematyki geodezyjnej było rozwinięcie przez Gaussa metody najmniejszych kwadratów, jak również jego rozkład normalny zmiennej losowej.

Z kolei w 1827 roku w dziele „Disquistiones generales circa superficies curvas” przedstawił teorię powierzchni, z której wynika, że krzywizna sfery jest inna niż krzywizna płaszczyzny, czyli innymi słowy, że nie można odwzorować powierzchni Ziemi na mapie bez zniekształceń. W 1843 roku napisał pierwszy tom traktatu na temat geodezji wyższej „Untersuchen über Gegenstand der höheren Geodäsie” (drugi tom ukazał się w 1846 r.). Gauss w każdej z dziedzin, którymi się parał, osiągnął wybitne rezultaty. Zajmował się m.in. magnetyzmem, elektromagnetyzmem, mechaniką, optyką, mechaniką cieczy. Jego praca z 1814 roku „Theoria attrationis corporum sphaeroidicorum ellipticorum homogeneorum methodus nova tractata” wywarła znaczący wpływ na teorię potencjału. W 1832 roku zaproponował wprowadzenie jednolitego systemu miar CGS (centymetr, gram, sekunda). W 1833 roku zbudował obserwatorium magnetyczne (w drewnianym domu pozbawionym metalowych elementów). W tym samym roku wspólnie z Wilhelmem E. Weberem uruchomił pierwszy niemiecki telegraf, który połączył oddalone o 3 km od siebie obserwatoria astronomiczne i magnetyczne. W 1840 roku opublikował „Dioptrische Untersuchungen” – pracę, która dała początek optyce geometrycznej; jemu zawdzięczamy pojęcia ogniskowej, ogniska i osi optycznej soczewki.

Jest autorem ponad 150 prac, napisał ok. 2 tys. listów. Był dwukrotnie żonaty i miał 6 dzieci. Od 1824 roku Gauss był członkiem rosyjskiej Akademii Nauk. Jego uczniami byli m.in. słynni matematycy Nikołaj I. Łobaczewski i Richard Dedekind. W latach 1833-34 i 1841-42 1845-46 był dziekanem wydziału filozoficznego uniwersytetu w Getyndze. Cały swe naukowe życie związał z tym uniwersytetem, odrzucił intratne propozycje pracy w Sankt Petersburgu, Lipsku i Berlinie. Uważany jest za jednego z największych matematyków w historii.
Zmarł 23 lutego 1855 roku w Getyndze.

Oprac. AB