Sentinel

Od GMES do Sentineli

Historia konstelacji Sentinel jest nierozerwalnie związana z Copernicusem – europejskim systemem monitoringu środowiska. Początki Copernicusa sięgają 19 maja 1998 roku, gdy różne europejskie instytucje zajmujące się technologiami kosmicznymi podpisały tzw. manifest z Bavento. Jego sygnatariusze zobowiązali się do wspólnej pracy nad budową, wdrożeniem i wykorzystaniem globalnych usług monitorowania środowiska bazujących na danych satelitarnych. Ideą tego porozumienia było połączenie sił różnych instytucji, które często na własną rękę prowadziły prace badawczo-rozwojowe w tym zakresie, a ich wysiłki nierzadko nie doczekiwały się praktycznych wdrożeń.

Manifest z Bavento dał początek programowi Global Monitoring for Environment and Security (GMES). W 2008 roku uruchomiono pilotaż pierwszych usług GMES. W latach 2011-2013 serwisy działały w fazie wstępnej operacyjności. W międzyczasie, w grudniu 2012 roku, podjęto decyzję o zmianie nazwy programu na Copernicus. Z kolei w 2014 r. ogłoszono pełną operacyjność usług.

Wydarzenie to zbiegło się w czasie z zapewnieniem przez władze UE środków finansowych na rozwój Copernicusa do 2020 roku (łącznie ponad 3 mld euro). Był to istotny moment w historii programu, bo wcześniej finansowanie tego przedsięwzięcia stało pod dużym znakiem zapytania. Wstępne propozycje zakładały bowiem, że Copernicus będzie finansowany wyłącznie ze składek krajów członkowskich UE, co mogłoby znacznie spowolnić rozwój programu.

Obecnie w ramach Copernicusa funkcjonują serwisy:
• Monitoringu Lądów (Land Monitoring),
• Monitoringu Środowiska Morskiego (Marine Environment Monitoring),
• Monitoringu Atmosfery (Atmosphere Monitoring),
• Zarządzania Kryzysowego (Emergency Management),
• Bezpieczeństwa (Security),
• Zmian Klimatu (Climate Change).

Podstawą funkcjonowania poszczególnych usług Copernicusa są oczywiście dane satelitarne (uzupełniane obserwacjami in-situ oraz danymi z pułapu lotniczego). Początkowo serwisy te były zasilane danymi kupowanymi od prywatnych dostawców. Założeniem programu GMES/Copernicus było jednak to, aby usługi korzystały przede wszystkim z satelitów należących do Unii Europejskiej. Tak właśnie powstała koncepcja konstelacji Sentinel, która ma gromadzić różnorodne dane o lądach, oceanach i atmosferze dla całej Ziemi. Kontrakt na budowę pierwszego aparatu z tej serii (radarowego Sentinela-1A) podpisano w czerwcu 2007 roku.

Sentinele służą jednak nie tylko Copernicusowi. Decyzją władz UE z 2013 roku postanowiono, że wszystkie dane gromadzone przez tę konstelację będą dostępne za darmo i bez ograniczeń, a więc również do celów komercyjnych. Według wyliczeń ESA do 2030 roku powinno to przynieść europejskiej gospodarce korzyści sięgające nawet 30 mld euro, a także 50 tys. nowych miejsc pracy.

Więcej na temat satelitów oraz sposobów korzystania z danych w szczegółowych zakładkach.

Opracowanie Jerzy Królikowski, 2017