Ciekawe Tematyarchiwum Geodetywiadomościnewsletterkontaktreklama
Najnowsze wydarzenia z dziedziny geodezji, nawigacji satelitarnej, GIS, katastru, teledetekcji, kartografii. Nowości rynkowe, technologiczne, prawne, wydawnicze. Konferencje, targi, administracja.
blog

Laussedat, Pulfrich i autografy


Laussedat, Pulfrich i autografy

Za ojca fotogrametrii uważa siÄ™ oficera Korpusu Inżynieryjnego armii francuskiej – Aimé Laussedata. Jego głównym celem byÅ‚o przyspieszenie i uproszczenie prac topograficznych. Pierwsze próby Laussedata zwiÄ…zane byÅ‚y z wykorzystaniem odrÄ™cznego rysunku perspektywicznego, podobnie jak czyniÅ‚ to ponad sto lat wczeÅ›niej Capeller. W 1849 r. Laussedat wykonaÅ‚ za pomocÄ… camery lucida rysunki perspektywiczne elewacji PaÅ‚acu Inwalidów w Paryżu, a w niedÅ‚ugim czasie mapÄ™ fortu Vincennes. W kamerze zastosowaÅ‚ ulepszony przez siebie pryzmat Wollastona, sama metoda pomiaru byÅ‚a podobna do znanej z prac topograficznych metody stolikowej. Różnica sprowadzaÅ‚a siÄ™ do tego, że kartowanie wykonywano w pracowni, a nie w terenie. NastÄ™pnym jego krokiem byÅ‚o wykorzystanie przy produkcji mapy zdjęć fotograficznych (metodÄ™ pomiaru nazwano „metrofotografia”).

fotogrametria

W tym celu konieczne stało się przystosowanie aparatu fotograficznego do celów mierniczych. Konstrukcja zbudowana w 1859 r. dla niego przez Brunnera była jednym z pierwszych fototeodolitów. Aparat uzbrojony był w szklaną kliszę o wymiarach 27x33 cm, 50-centymetrowy obiektyw, lunetę, koło poziome z noniuszami i odfotografowujące się na kliszy znaczki tłowe wyznaczające oś pionową i poziomą zdjęcia. O słuszności drogi wybranej przez Francuza świadczyły pierwsze pomiary.

fotogrametria

Mapę obszaru o powierzchni 200 hektarów w rejonie wioski de Buc pod Wersalem wykonano w czasie dwóch dni na podstawie 8 zdjęć fotograficznych. Wkrótce w armii francuskiej stworzono specjalny oddział zajmujący się takimi pomiarami.

Technika ta szybko znalazła zastosowanie w innych krajach. W każdym z nich na bazie własnych doświadczeń rozwijano nowe teorie i metody pomiarowe oraz doskonalono instrumenty. W połowie XIX wieku jedną z czołowych postaci był niemiecki architekt Albrecht Meydenbauer. Jego zainteresowania zwrócone były w stronę architektury, stąd pierwsze próby związane były z wykorzystaniem fotogrametrii do inwentaryzacji budowli. W 1858 r. wykonał on zdjęcia katedry w Wetzlar, które posłużyły do prac renowacyjnych. W 1885 r. staraniem Meydenbauera zinstytucjonalizowano nową dziedzinę, powołując w Berlinie Królewski Pruski Instytut Fotogrametryczny, który istniał do 1945 r. W tym czasie zinwentaryzowano ok. 2 tys. obiektów architektonicznych w Niemczech i innych krajach.

fotogrametria

Albrecht Meydenbauer jest też autorem terminu „fotogrametria” (1893 r.), jako pierwszy wykorzystaÅ‚ w fotogrametrii obiektyw szerokokÄ…tny (1867 r.), a jego opracowania charakteryzowaÅ‚a wysoka dokÅ‚adność uzyskana miÄ™dzy innymi dziÄ™ki dużemu formatowi zdjęć (40x40 cm). ByÅ‚ on pierwszym z caÅ‚ej plejady niemieckich fotogrametrów.
Za oceanem nowÄ… technologiÄ™ z powodzeniem rozwijaÅ‚ przybyÅ‚y z Francji hydrograf Edouard Deville – Główny Geodeta Kanady, autor map wielkich obszarów zachodniej Kanady i Alaski wykonanych metodami fotogrametrii naziemnej i lotniczej.

fotogrametria

We Włoszech znaczący wkład w jej początkowy rozwój wniósł Paul Ignazio Pietro Porro znany konstruktor instrumentów geodezyjnych (m.in. tachimetru), który zbudował pierwszą kamerę panoramiczną (1858 r.) i zaprojektował fotogoniometr (fototeodolit), w którym wyeliminował zjawisko dystorsji obiektywu (1865 r.). Kolejny był L. P. Paganini, twórca map Alp wykonanych metodami fotogrametrycznymi i kombinowanymi (1884 r.). Jako pierwszy zarejestrował na zdjęciu fotogrametrycznym położenie igły busoli, zbudował również kamerę przystosowaną do wykonywania zdjęć nachylonych.

Koniec XIX wieku przyniósł zapoczątkowanie prac nad wykorzystaniem zjawiska stereoskopii. Stereoskop znany był co najmniej od 1838 r., gdy angielski wynalazca Charles Wheatstone podał teoretyczne podstawy widzenia stereoskopowego. Pierwsze fotogrametryczne zastosowanie tego zjawiska znalazł wspomniany wcześniej Deville, który wykorzystał do rysowania warstwic pojedynczy znaczek pomiarowy i półprzezroczyste zwierciadła rzucające obraz z dwóch sąsiednich zdjęć. Ta niedoskonała, praktycznie pozbawiona podstaw geometrycznych technika była jednak krokiem we właściwym kierunku. Sprowadzał się on do wizualizacji modelu terenu i pracy na nim, a nie na zdjęciach.
W 1898 r. Austriak Teodor Scheimpflug rozwinÄ…Å‚ teoriÄ™ tzw. podwójnej projekcji, czyli fotografowania obiektu równoczeÅ›nie dwiema kamerami ustawionymi w pewnej odlegÅ‚oÅ›ci od siebie. Gdy wywoÅ‚ane zdjÄ™cia ustawiÅ‚ w tej samej pozycji i oÅ›wietliÅ‚ od tyÅ‚u, uzyskaÅ‚ „model optyczny”, na którym można byÅ‚o już „kreÅ›lić” warstwice lub przekroje obiektu. W 1904 r. opisaÅ‚ warunek, którego speÅ‚nienie umożliwiaÅ‚o uzyskanie ostrego obrazu (pÅ‚aszczyzny obiektywu, zdjÄ™cia i projekcji musiaÅ‚y przecinać siÄ™ w jednej linii).

fotogrametria

Scheimpflug byÅ‚ czÅ‚owiekiem wyjÄ…tkowo zasÅ‚użonym dla fotogrametrii. W 1903 r. skonstruowaÅ‚ pierwszy przetwornik optyczny (fotoperspektograf) – urzÄ…dzenie sÅ‚użące do przefotografowywania zdjęć na zadanÄ… przez operatora pÅ‚aszczyznÄ™, byÅ‚ także autorem strefowego przetwarzania zdjęć, które eliminowaÅ‚o znieksztaÅ‚cenia wynikajÄ…ce z deniwelacji opracowywanego terenu. Pierwszym poważnym testem zaproponowanej przez niego technologii byÅ‚o wyprodukowanie ze zdjÄ™cia zrobionego z balonu fotomapy rejonu poÅ‚ożonego na poÅ‚udnie od Wiednia.

PrzeÅ‚omowym krokiem w rozwoju fotogrametrii byÅ‚o skonstruowanie przez niemieckiego uczonego Carla Pulfricha ruchomego znaczka pomiarowego i tym samym zapoczÄ…tkowanie fotogrametrycznych pomiarów stereoskopowych. Podstawy teoretyczne opracowaÅ‚ w 1892 r. Franz Stolze, udoskonaliÅ‚ je Pulfrich i w 1901 r. zbudowaÅ‚ stereokomparator – urzÄ…dzenie umożliwiajÄ…ce pomiar współrzÄ™dnych dowolnego punktu na podstawie stereoskopowego modelu terenu. Instrument od razu zdobyÅ‚ uznanie i byÅ‚ z powodzeniem wykorzystywany przez Austriaków przy wykonywaniu map Tyrolu w latach
1902-07. Niezależnie od Pulfricha prace w tym samym kierunku prowadziÅ‚ w Afryce PoÅ‚udniowej Henry George Fourcade, choć ten, zamiast współrzÄ™dnych, posÅ‚ugiwaÅ‚ siÄ™ (podobnie jak Stolze) „pÅ‚ywajÄ…cÄ… siatkÄ…”. Przy okazji warto wspomnieć, że w 1899 r. Sebastian Finsterwalder opublikowaÅ‚ pierwszy podrÄ™cznik na temat geometrycznych podstaw fotogrametrii.
NastÄ™pne niezwykle ważne rozwiÄ…zanie zaproponowaÅ‚ Eduard Ritter von Orel, który skonstruowaÅ‚ w 1907 r. stereoautograf – instrument umożliwiajÄ…cy operatorowi bezpoÅ›rednie (mechaniczne) kreÅ›lenie warstwic i sytuacji terenowej ze stereoskopowych zdjęć naziemnych, znacznie przyspieszajÄ…c tym powstawanie mapy. Niezależnie od Orela podobne urzÄ…dzenie zbudowaÅ‚ w tym samym czasie w Anglii kapitan Vivian Thompson.

fotogrametria


Stereoautograf rozpoczÄ…Å‚ triumfalny pochód autografów, który trwaÅ‚ do lat 80. UrzÄ…dzeÅ„ precyzyjnych, skomplikowanych, drogich i trudnych w obsÅ‚udze. WÅ›ród tych do obróbki zdjęć naziemnych, poza konstrukcjÄ… von Orela, warto wymienić pierwszy autograf, jaki wyprodukowaÅ‚a fabryka Wilda w Heerbrugg – autograf A1, stereoautograf firmy Zeiss z 1954 r., czy terragraf – konstrukcjÄ™ zakÅ‚adów Opton z Oberkochen z 1962 r. WÅ›ród autografów sÅ‚użących do przetwarzania zdjęć lotniczych zaczynano od instrumentów wykorzystujÄ…cych podwójnÄ… projekcjÄ™, jak fotokartograf Umberto Nistriego z 1920 r. czy Stereoplanigraf zbudowany przez Waltera Bauersfelda w 1923 r. Konstruktorzy szybko odeszli jednak od tej koncepcji na rzecz projekcji optyczno-mechanicznej. UrzÄ…dzeniami tego typu byÅ‚a m.in. znana konstrukcja
– aerokartograf Hugershoffa z 1926 r. umożliwiajÄ…ca wykonywanie aerotriangulacji przestrzennej, jak i pierwsze autografy Wilda (seria A1-A4). DrugÄ…, o wiele liczniejszÄ… grupÄ™ stanowiÅ‚y autografy bazujÄ…ce na projekcji mechanicznej produkowane od poÅ‚owy lat 30. XX wieku. Znajdziemy tu głównie modele firmy Wild (seria A5-A10) i Zeiss (Topocart i Stereotrigomat). Niektóre konstrukcje, jak na przykÅ‚ad autograf A10, produkowano jeszcze w poÅ‚owie lat 80.

Oprac. JP



dodaj komentarz

KOMENTARZE Komentarze są wyłącznie opiniami osób je zamieszczających i nie odzwierciedlają stanowiska redakcji Geoforum. Zabrania się zamieszczania linków i adresów stron internetowych, reklam oraz tekstów wulgarnych, oszczerczych, rasistowskich, szerzących nienawiść, zawierających groźby i innych, które mogą być sprzeczne z prawem. W przypadku niezachowania powyższych reguł oraz elementarnych zasad kultury wypowiedzi administrator zastrzega sobie prawo do kasowania całych wpisów. Użytkownik portalu Geoforum.pl ponosi wyłączną odpowiedzialność za zamieszczane przez siebie komentarze, w szczególności jest odpowiedzialny za ewentualne naruszenie praw lub dóbr osób trzecich oraz szkody wynikłe z tego tytułu.

Å‚adowanie komentarzy

Jak GIS może zapewnić lepszą przyszłość?
czy wiesz, że...
© 2023 - 2024 Geo-System Sp. z o.o.

O nas

Geoforum.pl jest portalem internetowym i obszernym kompendium wiedzy na tematy zwiÄ…zane z geodezjÄ…, kartografiÄ…, katastrem, GIS-em, fotogrametriÄ… i teledetekcjÄ…, nawigacjÄ… satelitarnÄ… itp.

Historia

Portal Geoforum.pl został uruchomiony przez redakcję miesięcznika GEODETA w 2005 r. i był prowadzony do 2023 r. przez Geodeta Sp. z o.o.
Od 2 maja 2023 roku serwis prowadzony jest przez Geo-System Sp. z o.o.

Reklama

Zapraszamy do kontaktu na adres
redakcji:

Kontakt

Redaktor prowadzÄ…cy:
Damian Czekaj
Sekretarz redakcji:
Oliwia Horbaczewska
prześlij newsa

facebook twitter linkedIn Instagram RSS