Coraz mniej czasu na przyjęcie planów ogólnych i pozyskanie środków z UE

W trakcie spotkania omówiono szereg praktycznych przykładów zastosowania nowych przepisów planistycznych. Szczególną uwagę poświęcono tworzeniu planów ogólnych przez gminy oraz wykorzystaniu w ich opracowaniu bezpłatnych narzędzi, takich jak przeglądarka danych planistycznych i wtyczka APP2.
Omówiono również zasady naboru wniosków w ramach Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększania Odporności (KPO). Gminy, aby uzyskać środki finansowe, muszą uchwalić i opublikować plan ogólny (POG). W budżecie jest ponad 870 mln zł.

Zgodnie z ubiegłoroczną nowelizacją ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym gminy mają czas na przygotowanie planów ogólnych do końca 2025 r.
– Zdajemy sobie doskonale sprawę, że ten termin jest niezwykle wymagający, ale uporządkowanie planowania przestrzennego w Polsce jest naszym wspólnym wyzwaniem i tylko wspólnie możemy sobie z tym poradzić – mówił sekretarz stanu w MRiT Waldemar Sługocki. Dalej przypomniał, że reżim czasowy zawarty w nowelizacji jest konsekwencją możliwości sfinansowania reformy z KPO, którego realizacja kończy się z ostatnim dniem czerwca 2026 r. Aby jednak środki unijne popłynęły do Polski, konieczne jest wypełnienie celu inwestycji – przyjęcie w 80% gmin planów ogólnych.
Ministerstwo próbowało wprawdzie renegocjować ten cel w ramach drugiej rewizji KPO, lecz rozmowy z Komisją Europejską zakończyły się fiaskiem. Zmiana celu wiązałaby się bowiem z obniżeniem wkładu finansowego na realizację reformy, na co resort rozwoju nie chciał przystać (więcej o rewizji KPO w zakresie reformy planowania przestrzennego pisaliśmy TUTAJ).

– Jaką dziś mamy alternatywę? Albo przyjmiemy plany ogólne w 80% polskich gmin do połowy 2026 r. i otrzymamy na ich realizację fundusze z KPO, albo będziemy musieli z własnych środków podjąć to wyzwanie – zaznaczył Waldemar Sługocki.
Co jednak istotne, gminy, które spełnią warunki i otrzymają dofinansowanie na sporządzenie dokumentów planistycznych, nie będą musiały zwracać pieniędzy w przypadku niewypełnienia celu inwestycji i zablokowaniu środków z UE – wyjaśniła później Geoforum.pl Anna Michalik, zastępca dyrektora Departamentu Planowania Przestrzennego w MRiT. Ciężar finansowania wziąłby wówczas na siebie resort rozwoju.

Podczas konferencji wiceminister mówił też o symulacji przeprowadzonej w resorcie, w wyniku której określono czas potrzebny na przyjęcie planu ogólnego na 15–20 miesięcy. Do tych wyliczeń odniósł się później dyrektor Departamentu Planowania Przestrzennego w MRiT Michał Gil, podkreślając, że właśnie teraz jest ostatni moment na rozpoczęcie prac nad planem ogólnym, aby zdążyć z jego publikacją w ustawowym terminie.
Następnie głos zabrała Anna Michalik. Podczas swojej prezentacji podała m.in., że gmin, które zgłosiły do ewidencji zbiorów i usług danych przestrzennych zbiory dotyczące POG, jest obecnie około 700. Dalej przedstawiła wyniki przygotowanej przez ministerstwo ankiety dotyczącej wdrażania reformy planowania przestrzennego, w której wzięło udział ponad 700 jednostek. 10% z nich podało, że przewiduje podjęcie uchwały o przystąpieniu do sporządzania POG dopiero w 2025 r., a 2%, że obecnie w ogóle nie przewiduje podjęcia takiej uchwały.
Zapytana później przez Geoforum.pl o tę ankietę Anna Michalik wytłumaczyła, że celem badania była identyfikacja problemów występujących w samorządach, zbadanie ich skali i ewentualnych skutków. Dyrektor nie chciała uprzedzać faktów, ale w dalszej perspektywie możliwe są ukierunkowane działania wspierające poszczególne gminy. Jak bowiem zauważyła, wśród nich są zarówno takie, które już rozpoczęły procedurę przygotowania POG, jak i takie, które mimo szeroko zakrojonych działań informacyjnych wciąż niewiele wiedzą o reformie.

Podsumowując konferencję, dyrektor Michał Gil powiedział, że w kuluarach najwięcej pytań kierowanych do niego i pracowników ministerstwa dotyczyło możliwości wydłużenia terminu na przygotowanie planów ogólnych. Ponownie przypomniał zatem, że termin ten jest ściśle związany z KPO. – W trakcie przygotowywania nowelizacji mieliśmy do wyboru dwa rozwiązania. Albo damy długi termin na przygotowanie tych dokumentów i zrezygnujemy z finansowania ze środków europejskich. Albo spróbujemy sięgnąć po te pieniądze, odciążyć gminy finansowo, co odbędzie się kosztem skrócenia terminów. Stojąc przed taką alternatywą, nie mieliśmy wyjścia – postanowiliśmy podjąć próbę pozyskania tych środków dla państwa – mówił dyrektor Departamentu Planowania Przestrzennego w MRiT.

Nagranie z konferencji dostępne jest TUTAJ.