Dofinansowanie na badania obszarów przybrzeżnych i zmian poziomu morza

Narodowe Centrum Nauki 15 listopada ogłosiło wyniki konkursu OPUS-24 w części LAP (Leading Agency Procedure) dla projektów realizowanych we współpracy międzynarodowej. Jedną z beneficjentek tego konkursu została dr hab. inż. Anna Kłos z Wydziału Inżynierii Lądowej i Geodezji Wojskowej Akademii Technicznej. Przyznano jej kwotę 1 189 475 zł na projekt pt. „Nowe podejście do wyznaczenia przestrzennie ciągłych modeli ruchów pionowych skorupy ziemskiej dla badań subsydencji obszarów przybrzeżnych oraz zmian poziomu morza”.

Fot. LUKASZ-NOWAK1 przez Canva.com

Podnoszenie się poziomu morza jest bezpośrednią konsekwencją globalnego ocieplenia klimatu i w najbliższych dekadach dotknie setki milionów mieszkańców nizin nadmorskich i delt rzek. Jednak konstruowanie wiarygodnych prognoz tego ruchu wymaga dokładnego ilościowego zrozumienia obecnego stanu poziomu morza i jego składników, szczególnie w odniesieniu do podnoszących się lub osiadających linii brzegowych. Zwłaszcza te ostatnie mają duże znaczenie, ponieważ poprzez osiadanie powodują jeszcze szybsze podnoszenie się poziomu morza liczone w odniesieniu do fizycznej powierzchni Ziemi.

Tempo podnoszenia się lub osiadania linii brzegowych wyznacza się z wykorzystaniem obserwacji z systemów satelitarnych typu GNSS. Chociaż zostały one stworzone w celu precyzyjnego pozycjonowania i nawigacji na powierzchni Ziemi, jednakże na przestrzeni lat udowodniono, że mogą one być niezwykle przydatne np. do badań geodynamicznych czy wyznaczania niektórych zmiennych klimatycznych (ECVs, Essential Climate Variables). Choć obecnie na świecie pracuje ponad 21 000 stacji permanentnych GNSS, wiele wybrzeży jest wciąż niedostatecznie monitorowanych. Dla takich miejsc, w celu wyznaczania tempa ich osiadania, stosuje się wyniki obserwacji satelitarnych z wykorzystaniem interferometrii radarowej (InSAR, Interferometric Synthetic Aperture Radar) lub wyznacza się różnice pomiędzy obserwacjami zmian poziomu mórz i oceanów otrzymanych z altymetrii satelitarnej (odniesionych do orbit satelitów) i mareografów (wodowskazów odniesionych do fizycznej powierzchni Ziemi).

Obecnie standardem jest, że tempo osiadania wyznaczane jest jako wskaźnik na przestrzeni lat z wykorzystaniem tylko jednej z powyższych metod. W dofinansowanym projekcie zaproponowano nowatorskie oszacowanie tempa osiadania wybrzeży Europy oraz południowo-wschodniej Azji w oparciu o integrację trzech technik ze sobą oraz interpolację wartości osiadania wybrzeży z miesiąca na miesiąc. Pozwoli to uzyskać zintegrowany model osiadania wybrzeży uaktualniany co miesiąc, a nie, jak dotychczas, prezentowany jako jeden wskaźnik na przestrzeni lat. Nowe podejście pozwoli na ocenę jakościową i ilościową osiadania wybrzeży, a także na analizy podnoszenia się poziomu morza w regularnej siatce wzdłuż wybrzeży analizowanych regionów.

Projekt zakończy się rozważaniami teoretycznymi na temat wzrostu wiarygodności opracowanego modelu w przyszłości, jeśli dodane do niego zostaną wskazania pozyskiwane za pomocą niezwykle stabilnych zegarów optycznych. Jest to nowatorska metoda stosowana w geodezji do precyzyjnego wyznaczania różnic wysokości na długich (nawet kilkusetkilometrowych) odległościach.

Przedsięwzięcie jest projektem wspólnym realizowanym z partnerem zagranicznym – zespołem prof. Jürgena Kusche z Uniwersytetu w Bonn, któremu zgodnie z procedurą LAP na realizację niniejszego projektu zostało przyznane odrębne dofinansowanie z Niemieckiej Fundacji Badań Naukowych (DFG, Deutsche Forschungsgemeinschaft). Projekt przewiduje również współpracę z naukowcami z Uniwersytetu w Luksemburgu oraz Uniwersytu Hafen City w Hamburgu – najlepszymi specjalistami od wyznaczania osiadania linii brzegowych oraz sieci (planowanych) europejskich zegarów optycznych.
Projekt jest przewidziany na 36 miesięcy.

Wywiad z dr hab. inż. Anną Kłos, który ukazał się w GEODECIE 12/2022, można pobrać TUTAJ.

Źródło: WAT