Jednocześnie z pracami nad wyznaczeniem granicy należało nadać słupom współrzędne. Zamiast pracochłonnej i kosztownej triangulacji wybrano pomiary poligonowe, ale uzupełnione obserwacjami astronomicznymi. Polacy dodatkowo wykonali ze zdjęć lotniczych fotomapę o łącznej długości 140 metrów!
Granica została wyznaczona podwójnym rzędem słupów, polskich i sowieckich, w odległości 5 metrów od siebie na granicy lądowej, natomiast na rzekach i bagnach zależnie od konfiguracji terenu. Słupy miały jednakową numerację po obu stronach granicy, wystawiono ich w sumie 2290. W komunikacie przewodniczącego Komisji Granicznej z 24 listopada 1922 r. jest mowa o 2281 słupach, ale ich liczba i numeracja zmieniały się aż do lipca 1924 r. Słupy polskie były dębowe, 4-metrowej wysokości, o przekroju 20 na 25 cm, opatrzone (od strony sąsiada) godłem państwa na tablicy metalowej (stop cynku i aluminium) z napisem Rzeczpospolita Polska i bieżącym numerem słupa. Tablice te wykonano w odlewni żeliwa w Porębie oraz w Fabryce Guzików i Wyrobów Metalowych Ludwika Minchejmera w Warszawie [20].
Teren zawarty między słupami był neutralnym pasem granicznym, a granica biegła środkiem. Słupy były stawiane w takich miejscach i w takiej ilości, aby wyraźnie wskazywały granicę państwową i aby z każdego słupa widoczne były dwa sąsiednie. Bardzo często, z uwagi na wiele załamań granicznych, między słupami usypywano dodatkowo kopce z ziemi, które okładano kamieniami.
Inaczej było na południu, gdzie granica przebiegała rzeką Zbrucz wzdłuż dawnej granicy rosyjsko-austriackiej. Tam wykorzystano istniejące słupy żelbetonowe, a gdzie ich nie było, ustawiano drewniane. Stopniowo po wytyczeniu odcinka granicy przekazywano go władzom administracyjnym i granicznym. Pod koniec listopada 1922 r. Leon Wasilewski w wydanym komunikacie informował o zakończeniu przekazywania granicy administracji cywilnej i wojsku [16, 21]. 450 km granicy biegło przez tereny suche, otwarte i pagórkowate, 500 km przez lasy, 460 km – przez bagna (w tych liczbach zawarte zostały wszelkiego rozmiaru rzeki, wzdłuż których na długości 250 km przebiegała linia graniczna).
• Poligony czy triangulacja?Jednocześnie z tymi pracami należało nadać słupom granicznym współrzędne, by w razie uszkodzenia lub zaginięcia słupa nie było żadnych wątpliwości przy jego odtwarzaniu. Do prac pomiarowych całą granicę o długości 1412,2 km podzielono na trzy odcinki: pierwszy od granicy łotewskiej do wioski Zalutycze na rzece Słuczy (620 km)...
Pełna treść obu artykułów w październikowym wydaniu miesięcznika GEODETA
nadchodzące wydarzenia
zobacz pozostałe
