|
Od nakładek do n-warstw
Dariusz Gotlib, Robert Olszewski
Koncepcja gromadzenia danych przestrzennych na kilku „warstwach tematycznych” jest znacznie starsza niż narzędzia GIS. Dążenie do przedstawiania na mapach coraz większej liczby zjawisk, a także do ułatwienia analiz przestrzennych spowodowały rozwój nakładkowych sposobów opracowywania klasycznych map analogowych już w połowie XIX w. Jedną z najstarszych map, która może być potraktowana jako pierwowzór późniejszych map warstwowych, jest opracowanie wykonane pod koniec XVIII wieku przez francuskiego kapitana kartografa Luisa Alexandra Berthiera (1753-1815).
Mapa ta ilustrowała etapy ruchów wojsk podczas bitwy pod Yorktown (1781 r.).
W 1838 r. wydano atlas towarzyszący raportowi na temat kolejnictwa w Irlandii. Przedstawiono w nim gęstość zaludnienia obszarów wiejskich, typy gleb oraz natężenie ruchu nałożone na tę samą mapę podkładową.
Prawdziwy rozwój ręcznie rysowanych map nakładkowych nastąpił jednak dopiero w XX wieku, na przykład w 1923 r. opracowano dla Nowego Jorku nakładki o tematyce demograficznej i ekonomicznej. Dodatkowo wykonano mapę prezentującą wartość gruntów, co w rezultacie pozwoliło określić zależności między jego wartością a gęstością zaludnienia. W 1969 r. Ian L. McHarg (1920-2001) wydał książkę „Design with Nature”, w której zaprezentował „analogową” metodę planowania eksploatacji zasobów naturalnych i antropogenicznych przy wykorzystaniu map nakładkowych. Mapy tego typu powstawały także w Polsce, na przykład w 1966 r. Profesor Franciszek Uhorczak zastosował metodę nakładkową do tworzenia małoskalowej mapy użytkowania terenu w Polsce.
Ręczny sposób wykonywania map nakładkowych mógł znaleźć zastosowanie tylko dla niewielkich powierzchniowo projektów. Wraz z pojawieniem się w instytucjach cywilnych pierwszych komputerów zaczęły kiełkować pomysły zmierzające do pełnego lub częściowego zautomatyzowania niektórych procesów opracowywania map. Podczas gdy podstawowe zasady i metody tworzenia map nakładkowych nie uległy zmianie, dynamiczny rozwój komputerowej grafiki oraz urządzeń wyjściowych spowodował, że zaczęto poważnie interesować się bardziej zautomatyzowanymi technikami ich tworzenia.
Rozwój kartografii komputerowej i systemów informacji przestrzennej datuje się od początku lat 60. XX wieku. Pierwsze kroki poczynione zostały w 1964 r. na uniwersytecie harwardzkim, na którym profesor Howard T. Fisher (1903-79) założył Harvard Laboratory for Computer Graphics and Spatial Analysis (1964 r.). Tam wkrótce narodził się SYMAP (Synagraphic Mapping System), program do opracowania mapy w komputerze.
 
Nazwa GIS przyjęta została od nazwy kanadyjskiego projektu CGIS (Canada Geographic Information System). Sam projekt zainicjowany został w 1963 r. dzięki staraniom Rogera Tomlinsona. Był to pierwszy system GIS mający objąć swoim zasięgiem cały kraj i zawierający informacje o "wszystkich potencjalnie produktywnych terenach Kanady" oraz o możliwościach wykorzystania terenu.
| 
