Zastosowania

Janusz Śledziński

Z jak zastosowania

Można zaryzykować stwierdzenie, że liczba zastosowań GPS jest nieograniczona, a zależy tylko od wyobraźni i inwencji użytkownika. Zwykle dzielimy je na te wykorzystywane na lądzie, w powietrzu i na wodzie.

Zacznijmy od przykładów zastosowań lądowych, w których do wyznaczania pozycji wykorzystywana jest technologia GPS.

• Archeologia – ewidencja stanowisk, sporządzanie map.

• Budownictwo przemysłowe – tyczenie, kontrola przemieszczeń i deformacji.
• Eksploatacja dróg – rejestracja stanu nawierzchni, ewidencja uszkodzeń i ograniczeń przejazdu, mapy natężenia oświetlenia.

• Energetyka – ewidencja obiektów energetycznych (stacji i linii przesyłowych, transformatorni), mapy linii przesyłowych, lokalizacja awarii.
• Fotogrametria – wyznaczanie osnów dla fotogrametrii, głównie współrzędnych fotopunktów.
• Geodezja i geodynamika – określanie współrzędnych punktów, zakładanie sieci geodezyjnych wszystkich klas, wyznaczanie wektorów przesunięć z dokładnością centymetrową i wyższą, niwelacja satelitarna, GIS, LIS, kataster, badanie ruchu obrotowego Ziemi, ruchu bieguna, ruchu kontynentów oraz pływów, wyznaczanie parametrów pola grawitacyjnego Ziemi.

• Geologia – ewidencja form geologicznych, mapy geologiczno-tektoniczne.
• Górnictwo – lokalizacja platform wiertniczych i zasobów mineralnych, rejestracja przemieszczeń gruntu, mapy zasobów.
• Inżynieria ruchu drogowego – rejestracja przebiegów pojazdów, monitorowanie i kontrola tras, określanie czasu przejazdów, natychmiastowa lokalizacja miejsc wypadków i utrudnień w ruchu, wyznaczanie objazdów, tworzenie „zielonej fali” dla pojazdów uprzywilejowanych i służb interwencyjnych.

• Kartografia – aktualizacja map.
• Kolejnictwo – mapy tras i obiektów kolejowych, badanie stanu torowisk, śledzenie ruchu i rejestracja przebiegów i manewrów pociągów, dystrybucja dokładnego czasu, określanie prędkości pociągów, podstawowe zadania dyspozytorni ruchu, ostrzeganie o ruchu na przejazdach kolejowych.

• Leśnictwo – ewidencja zasobów i stanu drzewostanu, ustalanie stanu zdrowotności drzew, pomoc w akcji oprysków, działania ekologiczne, nawigacja na obszarach leśnych.

• Melioracje – aktualizacja map urządzeń melioracyjnych.
• Meteorologia – dostarczanie danych o zawartości pary wodnej w atmosferze i o stanie jonosfery.

• Ochrona mienia – lokalizacja pojazdów, tworzenie systemów antywłamaniowych i antykradzieżowych.
• Ochrona środowiska – ewidencja zanieczyszczeń, mapy obszarów skażonych, monitorowanie ginących gatunków.

• Policja, straż graniczna – dyspozytornia ruchu pojazdów policyjnych i ich lokalizacja, dokumentacja miejsca przestępstwa, zdalne kierowanie akcjami policji i straży granicznej.
• Powodzie – rejestracja poziomu wód, lokalizacja uszkodzeń wałów ochronnych, kierowanie akcjami ratunkowymi.

• Radiokomunikacja – wyznaczanie teoretycznych zasięgów, projektowanie radiolinii, tworzenie map zasięgu radionadajników.
• Ratownictwo – lokalizacja miejsc katastrof, wypadków, zdalne kierowanie akcjami poszukiwawczymi.
• Rekreacja – tyczenie tras turystycznych, śledzenie ruchu turystycznego, nawigacja po szlakach.

• Rolnictwo – zbieranie informacji o rodzajach upraw i przewidywanych plonach, praca maszyn rolniczych, organizacja akcji agrotechnicznych (np. opryski, nawożenia, żniwa).
• Rurociągi – lokalizacja i trasowanie przebiegu linii rurociągów, ewidencja stanu rurociągów i obiektów towarzyszących, rejestracja uszkodzeń.
• Straż pożarna – lokalizacja pożarów, ewidencja zagrożeń na obszarach miast, wsi, lasów i łąk, zdalne kierowanie akcjami gaśniczymi.
• Taksówki – lokalizacja pojazdów, administrowanie taborem, informacja o miejscach zagrożenia, monitorowanie akcji pościgowych.

• Telekomunikacja – synchronizacja czasu i częstotliwości, lokalizacja obiektów telekomunikacyjnych, aktualizacja przebiegu kabli.
• Transport drogowy – zarządzanie flotą pojazdów i ich lokalizacja, nadzór nad przewozem ładunków niebezpiecznych, alarmowanie o wypadkach drogowych, miejscach zagrożenia i incydentach drogowych.
• Zieleń miejska – ewidencja zasobów, śledzenie stanu zdrowotności zieleni.

Dla GPS można również znaleźć dużo zastosowań morskich.

• Batymetria – mapy dna morskiego, basenów portowych i dróg wodnych (łączne wykorzystanie pomiarów GPS i sondowania).
• Hydrografia i hydrologia – pomiary linii brzegowych, ewidencja i kontrola obiektów morskich i znaków sygnalizacyjnych.
• Rybołówstwo – ewidencja łowisk, śledzenie przemieszczenia łowisk, nawigacja, nadzorowanie ruchu floty rybackiej.
• Ratownictwo morskie – lokalizacja katastrof morskich, ustalanie położenia wraków, kierowanie akcjami poszukiwawczymi.

• Żegluga – nawigacja morska, śródlądowa i na obszarach przystani, obsługa rejsowych kursów statków floty przybrzeżnej.

Satelitarne systemy wyznaczania pozycji i czasu stosuje się także w lotnictwie.

• Fotogrametria – rejestracja współrzędnych środków rzutów kamery w momencie wykonywania zdjęć.
• Lotnictwo i pilotaż – wspomaganie nawigacji w różnych warunkach meteorologicznych, nawigacja w korytarzach lotniczych i w rejonie lotnisk, precyzyjne lądowanie, badanie zasięgu radarów.

• Nawigacja w rejonie lotnisk – wspomaganie administrowania ruchem lotniczym na pasach startowych.
• Ratownictwo lotnicze – lokalizacja miejsc katastrof i poszukiwanie ich ofiar, lotnicze pogotowia medyczne, zdalne kierowanie akcjami poszukiwawczymi.

Prof. Janusz Śledziński był pracownikiem naukowym Instytutu Geodezji Wyższej i Astronomii Geodezyjnej Politechniki Warszawskiej, 2010