Kontrola NIK: dobra współpraca z geodetą czy nieformalne powiązanie?

Najwyższa Izba Kontroli 19 lutego przedstawiła wyniki kontroli dotyczącej działalności administracji w zakresie zapewnienia jakości robót na drogach publicznych. Z raportu NIK wynika, że co druga z 260 zbadanych inwestycji drogowych wymagała naprawy w ciągu pierwszych 2 lat od zakończenia prac budowlanych.

Kontrolą objęto okres od 1 stycznia 2006 r. do 30 czerwca 2008 roku. Przeprowadzono ją we wszystkich oddziałach Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad oraz 16 zarządach dróg wojewódzkich. Ponadto skontrolowano 15 zarządów dróg w wybranych miastach na prawach powiatu oraz 16 powiatowych zarządów dróg. Celem kontroli była ocena działalności administracji rządowej i samorządowej w zakresie zapewnienia właściwej jakości robót pozostających w związku z budową, przebudową, remontami, utrzymaniem i ochroną dróg.

Stwierdzone nieprawidłowości dotyczyły przede wszystkim wykonywania oraz odbioru drogowych robót budowlanych. Jak podkreśla NIK, działo się tak mimo na ogół rzetelnego przygotowania dokumentacji przetargowej dla większości zbadanych zadań inwestycyjnych. Podstawową przyczyną niewłaściwej jakości robót wykonywanych na drogach publicznych był nierzetelny nadzór inwestorski ze strony zarządów dróg.

Naruszenia przepisów w procesie realizacji robót drogowych polegały głównie na braku dokumentowania warunków pogodowych i temperatury powietrza w czasie wykonywania robót podlegających ograniczeniom w związku z warunkami atmosferycznymi (z raportu wynika, że prace drogowe niejednokrotnie wykonywano w niesprzyjających warunkach pogodowych). Zarzuty NIK dotyczą również braku udokumentowania odbioru robót zanikających lub ulegających zakryciu, nieprzedkładania przez wykonawców robót deklaracji zgodności materiałów przed ich wbudowaniem czy niedotrzymywania przez nich umownego terminu realizacji robót. Brak takich dokumentów – w ocenie Izby – uniemożliwia weryfikację i potwierdzenie wykonania wszystkich robót zgodnie z warunkami określonymi w umowach z wykonawcami.

Stwierdzone nieprawidłowości świadczą również – zdaniem NIK – o istnieniu warunków do występowania zjawisk o charakterze korupcjogennym. I tak na przykład w Zarządzie Dróg Powiatowych w Nysie dwaj pracownicy sporządzali – na zlecenie wykonawcy robót drogowych – projekty organizacji ruchu drogowego. Jednocześnie zakres ich obowiązków służbowych obejmował m.in. nadzór nad realizacją zlecanych zadań drogowych oraz udział w odbiorach tych robót. W tej samej jednostce zarząd otrzymał nieodpłatnie od geodety opracowanie dotyczące wytyczenia drogi. Dyrektor wyjaśnił, że wykonanie pomiarów bez faktury nastąpiło „w ramach dobrej współpracy z geodetą”. Zdaniem NIK świadczyło to jednak o „nieformalnych powiązaniach”.

W co szóstej inwestycji stwierdzono nieprawidłowości na etapie udzielania zamówień publicznych. Polegały one głównie na akceptacji przez niektóre zarządy dróg nierzetelnie opracowanej dokumentacji projektowej.
Jak wynika z raportu, istotnym utrudnieniem w realizowaniu budownictwa drogowego, zwłaszcza na etapie przygotowania dokumentacji przetargowej, był skomplikowany system prawny. Chodzi m.in. o nadmierne rozproszenie przepisów, dotyczących w szczególności techniki drogowej, w tym wyrobów budowlanych do wykonywania nawierzchni asfaltowych.

Większość dróg publicznych w Polsce (tj. 95,2% łącznej ich długości) jest zarządzana i finansowana przez jednostki samorządu terytorialnego (wojewódzkie, powiatowe i gminne). Łączna długość dróg publicznych na koniec 2007 r. wynosiła 383,053 tys. km, w tym ok. 259 tys. km o nawierzchni twardej (67,6%), a długość autostrad wynosiła 701 km.
W raporcie zwrócono uwagę, że zły stan techniczny dróg miał negatywne skutki finansowe dla zarządców dróg. We wszystkich skontrolowanych podmiotach uznawane były roszczenia i wypłacane odszkodowania kierowcom i pieszym, którzy uszkodzili pojazdy bądź doznali obrażeń z powodu niewywiązywania się zarządów dróg z obowiązku utrzymania drogi we właściwym stanie technicznym.

Źródło: NIK