Sprawa pytań egzaminacyjnych: głosy środowiska a "głosy środowiska"

Ponieważ w ostatnich tygodniach dużo miejsca poświęciliśmy na Geoforum.pl pytaniom z egzaminów pisemnych na uprawnienia geodezyjne, postanowiliśmy podsumować temat, uzupełniając go o ciekawostkę dotyczącą tzw. „głosów środowiska”, które miały stać za nowelizacją rozporządzenia ws. uprawnień.

• Zaczęło się od nowelizacji

Ubiegłoroczne rozporządzenie ministra rozwoju i technologii zmieniające rozporządzenie ws. uprawnień zawodowych w dziedzinie geodezji i kartografii przyniosło m.in. wykreślenie z §16 zapisu nakazującego publikację na stronie internetowej GUGiK-u pytań z egzaminów pisemnych przeprowadzonych w roku ubiegłym.
W uzasadnieniu ostatecznej wersji projektu ministerstwo napisało, że zmiana ta jest odpowiedzią na uwagi zgłaszane przez GGK oraz środowisko geodezyjne, w których podnoszony był negatywny wpływ publikacji pytań na rzetelność i sposób przygotowania się do egzaminów przez osoby ubiegające się o nadanie uprawnień zawodowych.

• Rzekomy problem zbyt wysokiej zdawalności

Co istotne, pierwotna wersja projektu ze stycznia 2023 r. nie zawierała modyfikacji §16. Ta pojawiła się dopiero po konsultacjach publicznych i opiniowaniu. O zaprzestanie publikacji pytań zaapelowała ówczesna p.o. GGK Alicja Kulka. W piśmie do sekretarza stanu Piotra Uścińskiego podała, że „w ostatnich latach zauważalna jest wzrostowa tendencja zdawalności egzaminów stanowiących część postępowania kwalifikacyjnego w sprawie nadania uprawnień zawodowych w dziedzinie geodezji i kartografii. Pojawiają się również głosy środowiska geodezyjnego, w którym podnoszona jest kwestia dużej łatwości przygotowania się do egzaminów”. W związku z powyższym wniosła o zmianę §16 ust. 4 rozporządzenia. Ten wątek zainteresował redakcję szczególnie.

• Anonimowe głosy środowiska

We wspomnianym piśmie do wiceministra GGK nie sprecyzowała, jakie konkretnie „głosy środowiska geodezyjnego” miała na myśli. Dlatego też zapytaliśmy o to GUGiK. W odpowiedzi otrzymaliśmy m.in. pięć listów otwartych z lat 2022–2023 skierowanych do GGK Waldemara Izdebskiego, p.o. GGK Alicji Kulki i ministra rozwoju i technologii Waldemara Budy. Cztery z tych listów to anonimy, pod jednym podpisało się tajemnicze „Stowarzyszenie geodetów”. Wszystkie mają zbliżoną formę, co sugeruje autorstwo tej samej osoby lub grupy osób – treść wszystkich wystąpień publikujemy poniżej.
W listach tych zwrócono uwagę m.in. na niezgodne z prawem materiały, z których korzystają kandydaci podczas egzaminów, powtarzające się pytania egzaminacyjne, a także brak weryfikacji dziennika praktyk przez komisję – wszystko to, zdaniem autorów, przekłada się na zbyt dużą łatwość w zdobywaniu uprawnień. Co istotne, w żadnym z pism nie zasugerowano zaprzestania publikacji pytań egzaminacyjnych.
Bazując na odpowiedzi z GUGiK-u, wnioskujemy, że zdaniem GGK za „głosy środowiska geodezyjnego” można uznać kilka anonimów napisanych najprawdopodobniej przez jedną osobę. W dodatku nadano tym „głosom” na tyle wysoką rangę, by zawnioskować na tej podstawie o nowelizację rozporządzenia.

• Ankieta

W celu poznania faktycznego stanowiska środowiska geodezyjnego redakcja przygotowała ankietę, którą w dniach 4–11 marca wypełniło na Geoforum.pl ponad tysiąc osób. Zdecydowana większość – aż 88% – uznała, że pytania z egzaminów pisemnych na uprawnienia zawodowe w dziedzinie geodezji i kartografii powinny być jawne, publikowane raz do roku na stronie GUGiK-u. Warto podkreślić, że w badaniu wzięło udział niemal po tyle samo osób z uprawnieniami i bez uprawnień.

• Organizacje o nic nie wnioskowały

Ponadto zwróciliśmy się do organizacji geodezyjnych z pytaniami o ich stanowisko w tej kwestii. Z otrzymanych odpowiedzi wynika, że za zaprzestaniem publikacji pytań z egzaminów pisemnych nie wnioskowała żadna organizacja geodezyjna. Odpowiedzi udzieliły nam: Stowarzyszenie Geodetów Polskich, Geodezyjna Izba Gospodarcza, Polska Geodezja Komercyjna, Stowarzyszenie „Geodeci dla RP” oraz Stowarzyszenie Kartografów Polskich. Nie otrzymaliśmy stanowiska PTG oraz OZZG.

• Odmowa udostępnienia pytań

Choć pytania z egzaminów pisemnych przeprowadzonych w 2023 r. zgodnie z nowymi przepisami nie zostały opublikowane w BIP-ie GUGiK w styczniu br., to nie przestały być one informacją publiczną. W związku z tym wystąpiliśmy do urzędu o ich udostępnienie.
W odpowiedzi otrzymaliśmy decyzję o odmowie udostępnienia informacji publicznej. GUGiK stwierdził w niej, że każdy obywatel ma prawo do uzyskania informacji publicznej, lecz nie jest to prawo bezwarunkowe. Dalej przedstawia obszerne wyjaśnienia, dlaczego pytania egzaminacyjne nie powinny być jawne. Zdaniem GUGiK ujawnienie pytań egzaminacyjnych, oprócz tego, co podaliśmy we wstępie, m.in. „stanowiłoby radykalne ułatwienie w zdawaniu egzaminów”, gdyż „nie sposób stworzyć nieskończenie wielu różnych pytań egzaminacyjnych, wykluczających powtórzenia”.
Nie zgodziwszy się z wyjaśnieniami GUGiK-u, wystąpiliśmy o ponowne rozpatrzenie sprawy. Na razie czekamy na reakcję GUGiK-u.

• Podsumowanie

Cała sprawa jest co najmniej niepokojąca. Ankieta wykazała niemalże jednomyślność środowiska co do dostępności pytań egzaminacyjnych. Jak pokazują zebrane informacje i dowody, żadna z organizacji nie była zainteresowana ukrywaniem pytań, ani też nie występowała z wnioskami w tej kwestii. Jedynym dostępnym materiałem potwierdzającym rzekome głosy są wystąpienia anonimowego wnioskodawcy (lub wnioskodoawców) o wątpliwej argumentacji.
Dlaczego więc GGK postanowiła wystąpić z takimi postulatami zmian rozporządzenia wbrew organizacjom geodezyjnym, wbrew oczekiwaniom środowiska i wbrew zdrowemu rozsądkowi? Czy jeżeli GGK „nadzoruje realizację polityki państwa w zakresie geodezji i kartografii” (art. 7a ust 1 pkt 1 Pgik), to podejmowane działania mające na celu utrudnianie uzyskania uprawnień geodezyjnych należy uznawać za element dzisiejszej polityki państwa?

Damian Czekaj