Uprawnienia dla klasyfikatorów: prace nad nowelizacją Pgik wciąż się toczą

Opublikowany w czerwcu br. raport Najwyższej Izby Kontroli dotyczący gleboznawczej klasyfikacji gruntów skłonił redakcję Geoforum.pl do „poszukiwań” nowelizacji Pgik, która miała uregulować kwestię kwalifikacji klasyfikatorów gruntów. Na początku 2022 r. Ministerstwo Rozwoju i Technologii zaprezentowało wstępny projekt, ruszyły prekonsultacje i… sprawa ucichła.

Fot. Pixabay

We wspomnianym raporcie NIK zaapelowała do Ministra Rozwoju i Technologii o „sfinalizowanie działań zmierzających do wprowadzenia zmian w Prawie geodezyjnym i kartograficznym, określających niezbędne kwalifikacje dla osób uprawnionych do przeprowadzania czynności klasyfikacyjnych w ramach gleboznawczej klasyfikacji gruntów, zapewniające odpowiedni poziom merytoryczny opinii wydawanych przez klasyfikatorów”. Tym samym powtórzyła zalecenia pokontrolne sformułowane jeszcze w kwietniu 2021 r. Warto też wspomnieć, że na brak regulacji dotyczących uprawnień do wykonywania gleboznawczej klasyfikacji gruntów od lat zwracali uwagę kolejni rzecznicy praw obywatelskich.

• Prekonsultacje
Na początku 2022 r. wydawało się, że problem w końcu uda się rozwiązać. Organizacje geodezyjne otrzymały wówczas projekt nowelizacji Pgik w tym zakresie. W piśmie załączonym do projektu wiceminister rozwoju Piotr Uściński, wyjaśniał, że są to na razie tzw. prekonsultacje. Ich celem miało być zebranie uwag i opinii dotyczących przygotowanych założeń zmian przed ostatecznym opracowaniem projektu i wpisaniem go do „Wykazu prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów”.
Przygotowany wówczas projekt założeń zakładał, że Pgik zostanie rozbudowane o nowy rozdział „Gleboznawcza klasyfikacja gruntów”, do którego zostałyby przeniesione funkcjonujące obecnie przepisy w tym zakresie. Przewidziano w nim m.in. wprowadzenie obowiązkowych uprawnień zawodowych dla klasyfikatorów, które nadawałby Główny Geodeta Kraju.

• Co z uwagami?
Co wynikło z tych prekonsultacji i co stało się z projektem nowelizacji Pgik? Zapytaliśmy o to Ministerstwo Rozwoju i Technologii. „Analiza zgłoszonych uwag pozwoliła na weryfikację wspólnie z Ministerstwem Rolnictwa i Rozwoju Wsi wstępnych propozycji regulacji prawnych, w tym kierunków i zakresu proponowanych zmian oraz pozwoliła zweryfikować zdefiniowane potrzeby i oczekiwania wobec zaproponowanych rozwiązań. Ta wstępna faza prac miała charakter roboczy, w wyniku której nie powstały dokumenty podlegające publikacji” – poinformował nas resort rozwoju.
Dalej wiemy jedynie, że w lipcu 2022 r. projekt został zgłoszony do „Wykazu prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów”. Jednak na posiedzeniu 19 października 2022 r. Zespół ds. Programowania Prac Rządu odroczył decyzję o jego dodaniu do Wykazu. Jednocześnie Zespół zobowiązał Ministra Rozwoju i Technologii do przeprowadzenia ponownej analizy zasadności podejmowania interwencji legislacyjnej w tym obszarze.

• Ponowna analiza
Jak dowiadujemy się z późniejszych dokumentów, ministerstwo przeprowadziło wówczas analizą alternatywnych, mniej restrykcyjnych rozwiązań zapewniających osiągnięcie zakładanego celu (tj. jest rozwiązania problemu braku ustawowych przepisów w zakresie wymagań kwalifikacyjnych dla osób wykonujących gleboznawczą klasyfikację gruntów). W szczególności rozważano, określenie w ustawie wymogu legitymowania się przez osobę, która mogłaby wykonywać czynności klasyfikacyjne, np. zaświadczeniem o ukończeniu studiów podyplomowych w zakresie gleboznawstwa, gleboznawczej klasyfikacji gruntów i kartografii gleb lub kursów z zakresu gleboznawczej klasyfikacji gruntów. W związku z powyższym Ministerstwo Rozwoju i Technologii wystąpiło do Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Głównego Geodety Kraju z prośbą o przeprowadzenie analizy zasadności i celowości utworzenia nowego zawodu regulowanego – klasyfikatora gruntów.

• Sugestie GGK i MRiRM
W odpowiedzi Główny Geodeta Kraju wskazał, że stworzenie procedury nadawania uprawnień, po spełnieniu określonych warunków kwalifikacyjnych, i utworzenie rejestru osób uprawnionych do przeprowadzania gleboznawczej klasyfikacji gruntów jest rozwiązaniem zapewniającym odpowiednią wiedzę i profesjonalizm osób mających wykonywać czynności w ramach gleboznawczej klasyfikacji gruntów, a co za tym idzie w założeniu także rzetelność i prawidłowość tych czynności. Organ wskazał jednocześnie, że alternatywnym rozwiązaniem, które w jakimś stopniu mogłoby zapewnić osiągnięcie podobnych celów, czyli przede wszystkim zapewnienie wykonania gleboznawczej klasyfikacji gruntów przez odpowiednio przygotowane do tego osoby, mogłoby być uszczegółowienie zasad procesu wyboru klasyfikatorów przez organ prowadzący konkretne postępowania.
Jednak w opinii Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi rozwiązania inne niż ustanowienie zawodu nie zapewnią równoważnych efektów, tj. jakości i poprawności czynności terenowych i opracowań klasyfikacyjnych, przede wszystkim ze względu na brak mechanizmu eliminującego możliwość wykonywania tych prac przez osoby nierzetelne. Rozwiązaniem umożliwiającym skuteczne reagowanie na przypadki nierzetelnego wykonywania czynności klasyfikacyjnych jest bowiem jedynie odpowiedzialność zawodowa.

• Kolejna próba zgłoszenia projektu
Biorąc pod uwagę powyższe rekomendacje, ministerstwo pozostało przy zdaniu, że nie jest możliwe osiągnięcie założonych celów w sposób poza legislacyjny. Przygotowało zaktualizowany wniosek i 19 maja br. ponownie wystąpiło do przewodniczącego Zespołu ds. Programowania Prac Rządu o wpis projektu ustawy o zmianie ustawy – Prawo geodezyjne i kartograficzne do „Wykazu prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów”. Wśród załączników do wniosku nie ma projektu ustawy, ale znalazły się: „Formularz zgłoszenia projektu”, „Ocena skutków regulacji” oraz „Analiza proporcjonalności projektu ustawy o zmianie ustawy – Prawo geodezyjne i kartograficzne”.

Z dokumentów tych wynika, że projekt nowelizacji miałby zakładać:
1. Określenie wymagań kwalifikacyjnych dla osób ubiegających się o uprawnienia do wykonywania gleboznawczej klasyfikacji gruntów (uprawnienia zawodowe nadawałby Główny Geodeta Kraju, a osoba zainteresowana ich uzyskaniem musiałaby się wykazać posiadaniem świadectwa ukończenia odpowiednich studiów lub kursów, praktyką zawodową oraz znajomością przepisów – egzamin).
2. Wprowadzenie zasad kontroli poprawności wykonywania przez klasyfikatorów gleboznawczej klasyfikacji gruntów.
3. Przeniesienie do ustawy – Prawo geodezyjne i kartograficzne części regulacji obecnego rozporządzenia
w sprawie gleboznawczej klasyfikacji gruntów oraz ustawowe określenie procedury przeprowadzania postępowania w spawie gleboznawczej klasyfikacji gruntów.
4. Rezygnację z wyłożenia przez starostę operatu klasyfikacyjnego i zawiadamiania stron o możliwości zgłaszania zastrzeżeń do projektu ustalenia klasyfikacji.

• Czekamy, co dalej
Na razie na stronie internetowej KPRM w „Wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów” brak jest nowelizacji Pgik – nie wiemy, kiedy, i czy w ogóle, się pojawi. Należy jednak pamiętać, że pierwszy wniosek resortu rozwoju z lipca 2022 r. został rozparzony przez Zespół ds. Programowania Prac Rządu dopiero na posiedzeniu w październiku 2022 r.
Na koniec warto jeszcze zauważyć, że założenia do projektu z początku 2022 r. zawierały także zapisy niedotyczące gleboznawczej klasyfikacji – m.in. precyzujące czynności geodezyjne i kartograficzne, jakie można wykonywać z danym zakresem uprawnień. Po tych propozycjach nie został żaden ślad. Możemy się zastanawiać, czy resort rozwoju postanowił skupić się tylko na jednej sprawie, czy też na etapie prekonsultacji wzbudziły one zbyt wiele kontrowersji.

DC