Rząd prezentuje pomysł na reformę systemu planowania przestrzennego

Ministerstwo Rozwoju i Technologii rozpoczęło prekonsultacje projektu ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Przepisy zakładają m.in. dalszą cyfryzację dokumentów planistycznych.

Jak wyjaśnia resort, przygotowanie tej reformy wymaga pilnego dokonania zmian legislacyjnych w celu ułatwienia procedur i optymalizacji obowiązujących przepisów. W pierwszej kolejności niezbędne jest uszczelnienie procedury wydawania decyzji o warunkach zabudowy (WZ) poprzez doprecyzowanie kryteriów lokalizacji oraz wprowadzenie terminu ważności takiej decyzji. „Wuzetki” powinny być wydawane w zgodzie z polityką przestrzenną gminy i w ramach władztwa planistycznego.

Jednym z najczęściej powtarzanych postulatów środowisk branżowych związanych z planowaniem przestrzennym jest zastąpienie studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, dokumentu o charakterze aktu kierownictwa wewnętrznego, aktem prawa miejscowego, którego ustalenia byłyby wiążące także przy wydawaniu decyzji WZ. Takim instrumentem ma być plan ogólny. Miałby on być obligatoryjnie sporządzany dla całej gminy.

Dla poprawy jakości życia i racjonalizacji lokalizowania nowej zabudowy potrzebne jest wprowadzenie standardów warunkujących powstawanie nowych inwestycji mieszkaniowych od dostępu do niezbędnej infrastruktury społecznej. Niezbędne jest również usprawnienie sporządzania planów miejscowych oraz zaproponowanie nowego narzędzia urbanistyki operacyjnej (tj. zintegrowanego planu inwestycyjnego – ZPI) uławiającego inwestowanie przy zachowaniu zasad ładu przestrzennego i transparentności.

Jednym z elementów reformy, który już wzbudził dyskusję, jest zmiana regulacji dotyczących tzw. renty planistycznej, czyli opłaty uiszczanej przez właścicieli nieruchomości od wzrostu jej wartości w związku ze zmianami w dokumentach planistycznych. Dziś przepisy te są w praktyce rzadko stosowane, tymczasem resort chce doprowadzić nie tylko do skuteczniejszego zbierania tej opłaty przez samorządy, ale również do pobierania jej także od „wuzetek”.

Jednocześnie – jak wyjaśnia resort – należy kontynuować działania dotyczące maksymalnej dostępności społeczeństwa do danych dotyczących planowania przestrzennego. Służyć temu będzie wprowadzenie ogólnokrajowego Rejestru Urbanistycznego jako powszechnego źródła danych i informacji przestrzennych w zakresie planowania i zagospodarowania przestrzennego. Szczegóły dotyczące funkcjonowania tej bazy były tematem listopadowego posiedzenia Rady IIP.

Reforma ma być także kolejnym etapem cyfryzacji dokumentów planistycznych, rozszerzając zakres regulacji obowiązujących od 31 października 2020 roku. Zgodnie z projektem nowelizacji dane przestrzenne mają być przygotowywane również dla wydzieleń planistycznych (tzn. terenów o różnym przeznaczeniu lub różnych zasadach zagospodarowania) oraz regulacji dodatkowych wynikających z władztwa planistycznego gminy (tzn. regulacji planistycznych zawierających ustalenia dotyczące sposobu zagospodarowania i warunków zabudowy terenu wynikające z władztwa planistycznego). Co istotne, mają one mieć formę wektorową w miejsce obecnej rastrowej wraz z georeferencją.

Projektowane przepisy rozszerzają ponadto obowiązek cyfryzacji (m.in. tworzenia danych przestrzennych) na kolejne akty planistyczne (uchwała reklamowa, audyt krajobrazowy) oraz na uchwałę o wyznaczeniu obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji, gminny program rewitalizacji oraz uchwałę w sprawie ustanowienia na obszarze rewitalizacji Specjalnej Strefy Rewitalizacji

Ustawa miałaby wejść w życie 30 dni po opublikowaniu w Dzienniku Ustaw, przy czym do końca 2025 r. będzie obowiązywał okres przejściowy umożliwiający działanie systemu planistycznego gminy, nawet jeżeli nie wejdzie w życie plan ogólny. Ponadto regulacje dotyczące Rejestru Urbanistycznego miałyby zacząć obowiązywać 1 stycznia 2026 r.

Uwagi do projektu można składać do 17 stycznia.

Z treścią projektu ustawy (w tym uzasadnieniem oraz oceną skutków regulacji), a także z rozporządzeniem ws. planu ogólnego można się zapoznać na stronie MRiT.

Jerzy Królikowski