Poznaliśmy zmiany w projekcie rozporządzenia ws. EGiB

Około tysiąc uwag i propozycji zmian zgłoszono do projektu rozporządzenia ws. ewidencji gruntów i budynków w toku konsultacji społecznych i uzgodnień międzyresortowych. Które z nich uwzględniono?

Przypomnijmy, że pierwszą wersję projektu opublikowano na początku maja, a jego konsultacje trwały do 21 maja. W poprzednich tygodniach na Geoforum.pl w szczegółach przedstawiliśmy uwagi, jakie zgłosiły do tego aktu organizacje zawodowe: Stowarzyszenie Geodetów Polskich, Geodezyjna Izba Gospodarcza, Polska Geodezja Komercyjna, Polskie Towarzystwo Geodezyjne oraz Stowarzyszenie „Geodeci dla RP”. Oczywiście uczestników konsultacji było znacznie więcej. Zestawienie przedstawionych przez nich uwag wraz z odniesieniem się do nich autorów projektu opublikowano właśnie na stronie Rządowego Centrum Legislacji.

Nadmieńmy, że nie udostępniono jeszcze nowej wersji rozporządzenia, przez co w niektórych przypadkach trudno precyzyjnie określić, w jaki sposób uwzględniono poszczególne postulaty.

Co przechowywać w bazie EGiB?

Sporo uwag dotyczyło np. listy użytków gruntowych oraz ich definicji. Część z ich uwzględniono, choć GUGiK generalnie odrzucał propozycje wykazywania nowych użytków. Taka zmiana – tłumaczy Urząd – oznaczałaby bowiem poważne skutki finansowe dla powiatów. Jednocześnie pojawiły się protesty przeciwko likwidacji użytku „użytki ekologiczne”. GUGiK obstaje jednak przy tej zmianie, tłumacząc, że dane te przechowywane są już w rejestrze GDOŚ.

W rozporządzeniu zaproponowano ponadto powiązanie EGiB z rejestrem PESEL w zakresie adresu podmiotu ewidencyjnego. Podczas konsultacji pojawiły się jednak głosy, by pozostawić w ewidencji odrębną informację o adresie korespondencyjnym. GUGiK odrzucił jednak tę propozycję. „Jeżeli źródłowe rejestry zostaną rozszerzone o adres do korespondencji, ewidencja gruntów będzie je przechowywać” – dodaje Urząd.

Zgodnie z § 14 pierwotnego projektu w ewidencji nie wykazuje się budynków, które nie wymagają geodezyjnej inwentaryzacji powykonawczej. Choć propozycja tej zmiany wywołała kontrowersje, GUGiK się z niej nie wycofał.

Ponadto zgodnie z pierwotnym brzmieniem § 18 w bazie danych ewidencyjnych oprócz konturu budynku mogą być ujawniane obiekty budowlane trwale związane z budynkiem, takie jak: taras, weranda, wiatrołap, schody, podpora, rampa, wjazd do podziemia, podjazd dla osób niepełnosprawnych. Wiele podmiotów proponowało, by zrezygnować tu z fakultatywności i albo usunąć ten zapis, albo wprowadzić obowiązkowe wykazywanie tych obiektów. Ostatecznie GUGiK zdecydował, że obiekty te zostaną uwidocznione w bazie BDOT500.

GUGiK odrzucił także propozycję, by w EGiB wciąż ujawniać „budynki w budowie”. „Nowelizacja ustawy Pgik z 2020 r. zlikwidowała obowiązek zgłaszania prac geodezyjnych dotyczących tyczenia budynków. Brak jest zatem dokumentów, na podstawie których można wprowadzić budynki w budowie” – tłumaczy swoją decyzję Urząd.

W rozporządzeniu przywrócono ponadto zapis uwzględniający w EGiB dane o blokach budynków. Dodano także możliwość wskazania w EGiB identyfikatorów wszystkich działek dla budynków odrębnej własności. Zrezygnowano również z uwzględniania w tym rejestrze liczby izb w lokalu.

Odrzucono jednocześnie propozycję, by w rejestrze tym uwzględniać atrybuty „rok zakończenia budowy” i „data przyjęcia budynku do użytkowania”. „Istotą rejestrów publicznych jest nie tylko ich utworzenie, ale także utrzymanie w bieżącej aktualności. W związku z tym zaproponowano zakres informacji w EGiB, który może być utrzymany w bieżącej aktualności” – podkreślają autorzy projektu. Wbrew niektórym uwagom podtrzymano rezygnację z atrybutu „punkt granicy spornej”. „Ewidencja gruntów nie gromadzi informacji o granicach spornych” – uzasadnia krótko GUGiK.

Zgodnie z § 17 w EGiB wykazuje się „numeryczny opis konturu budynku określony zgodnie z zasadami przewidzianymi dla wyznaczenia powierzchni zabudowy budynku”, a pole powierzchni zabudowy oblicza się zgodnie z przepisami wykonawczymi do Prawa budowlanego. W toku konsultacji pojawiły się jednak opinie, że regulacje te budzą wątpliwości, zatem doprowadzą do odmiennych interpretacji. W związku z tym wprowadzono następujący zapis: „Pole powierzchni zabudowy oblicza się na podstawie prostokątnego rzutu na płaszczyznę poziomą zewnętrznych płaszczyzn ścian zewnętrznych kondygnacji przyziemnej budynku, a w budynkach posadowionych na filarach, na podstawie rzutu zewnętrznych płaszczyzn ścian zewnętrznych kondygnacji opartej na tych filarach”.

Ustalanie granic

Sporo uwag zgłoszono do przepisów regulujących ustalanie granic. Postulowano m.in., by nie dopuszczać do tych prac geodetów posiadających uprawnienia wyłącznie w zakresie 1. Ostatecznie GUGiK przychylił się do tej propozycji. Ustalanie będzie zatem możliwe jedynie z uprawnieniami nr 2 i 5.

Proponowano ponadto zmianę kryteriów ustalania, analogicznie jak w przypadku rozgraniczania. W pierwotnym projekcie pierwszeństwo ma zgodne oświadczenie stron, co – wg niektórych opinii – będzie pozwalać na bezumowne przenoszenie prawa własności. Wprawdzie brzmienie kwestionowanego przepisu zostało zmodyfikowane, ale idea zmiany pozostała. Jak uzasadnia swoją decyzję GUGiK, celem nadrzędnym tego przepisu jest sprawna aktualizacja EGiB, a przyjęcie kryteriów jak przy rozgraniczaniu skutecznie uniemożliwiłoby przeprowadzenia modernizacji ewidencji. Poza tym analiza dokumentów archiwalnych stanowi część prac geodezyjnych, zawsze poprzedza więc czynności geodety i stanowi podstawę do przyjęcia kolejności działań. „Jeżeli z tej analizy wynika, że możliwe jest jednoznaczne określenie przebiegu granic, to nie ma podstaw do zastosowania § 33 [regulującego ustalanie – red.]” – tłumaczy Urząd.

SGP zauważyło, że w projekcie pominięto zapis, który dotychczas umożliwiał ustalanie granic z wykorzystaniem zobrazowań lotniczych, satelitarnych lub ortofotomapy. Organizacja argumentuje, że regulacja ta przeszła pozytywną weryfikację. Istotnie ułatwia bowiem ustalanie, szczególnie na terenach gęstej zabudowy oraz o zróżnicowanej rzeźbie terenu, a ponadto przyczynia się do obniżenia kosztów tych czynności oraz poprawy jakości danych. GUGiK nie podzielił jednak tej argumentacji. „Znajomość terenu i percepcja szczegółów sytuacyjnych w trzech wymiarach przez właścicieli nieruchomości umożliwia im prawidłowe określenie przebiegu granic. Ortofotomapa nie przedstawia wizualizacji wszystkich szczegółów, które mogą mieć znaczenie przy ustaleniu przebiegu granic” – wyjaśniają autorzy przepisów.

Atrybuty punktów granicznych

Pierwotny projekt rozporządzenia przewidywał likwidację atrybutów punktów granicznych ZRD (źródło danych) oraz BPP (błąd położenia względem osnowy), które zastąpione zostaną atrybutami odpowiednio SPD (sposób pozyskania danych o punkcie granicznym) oraz ISD (informacja o spełnieniu warunków dokładnościowych przez punkt graniczny). Zgodnie z propozycją GUGiK każdy z nich będzie mógł przyjąć tylko jedną z dwóch wartości.

Część uczestników konsultacji zwraca jednak uwagę, że w trakcie modernizacji EGiB duża część punktów granicznych została ustalona wg sposobu określonego w § 39.3 rozporządzenia z 2001 r., nadając im atrybut ZRD=9. Jeżeli wykona się proponowaną zmianę ZRD na SPD, takie punkty zostaną określone jako nieustalone pomimo przeprowadzonych skutecznie czynności ustalenia. Dlatego postulowano, by część punktów ZRD=9 uznać jako ustalone (tj. te przyjęte do PZGiK dla prac wykonanych zgodnie z ww. przepisem), a część jako nieustalone.

Ostatecznie GUGiK uznał, by wszystkie punkty ZRD=9 uznać jako ustalone. „W praktyce ZRD 9 nie mogło oznaczać granicy nieustalonej, ponieważ ZRD 1-8 wyczerpywały wszystkie przypadki granic nieustalonych” – wyjaśnia Urząd.

Podział na arkusze

Nie brakowało uwag, w których postulowano pozostawienie sposobu identyfikacji działek ewidencyjnych uwzględniającego tzw. arkusz mapy. Samorządy argumentowały, że w niektórych regionach kraju konieczność przeprowadzenia przenumerowania – co zaproponowano w projekcie – oznaczać będzie ogrom pracy i spore wydatki. „Podział na arkusze jest pozostałością po ewidencji papierowej i już dawno powinien zostać wyeliminowany. Podział na arkusze jest niezrozumiały dla obywateli i w skali kraju jest znikomy. Ponadto utrudnia informatyzację” – uzasadnia decyzję o nieuwzględnieniu tego typu uwag GUGiK.

Inne zmiany

Zgodnie z pierwotnym brzmieniem projektu Główny Geodeta Kraju będzie mógł opiniować projekty modernizacji EGiB, a także związane tymi pracami specyfikacje przetargowe. Część samorządów postulowała zrezygnowanie z tej możliwości, twierdząc, że znacząco wydłuży to czas przygotowania tych czynności. GUGiK nie wycofał się jednak z tej propozycji, choć wprowadził w tym przepisie zmiany. „Wprowadzony przepis umożliwi zachowanie jednolitości w skali kraju pod względem zakresu zlecanych prac geodezyjnych dotyczących modernizacji EGiB” – tłumaczą autorzy projektu.

Na podstawie zgłoszonych uwag zrezygnowano z informacji o jakości danych na wypisie z rejestru gruntów.

„Wymiana danych pomiędzy ośrodkiem a wykonawcą prac powinna być realizowana tylko i wyłącznie za pomocą plików GML. Takie podejście samoistnie wyczyści bazy z atrybutów nadmiarowych i doprowadzi to do jednolitości tworzonych i aktualizowanych baz” – postulowała podczas konsultacji Geodezyjna Izba Gospodarcza. Uwaga ta została przez GUGiK uwzględniona. „Przyjęto inną redakcję przepisu, która oddaje sens proponowanej zmiany” – wyjaśnia krótko Urząd.

W konsultacjach padały także argumenty, że dokonywanie zawiadomień podmiotów ewidencyjnych o zmianach w danych będących wynikiem czynności materialno-technicznej w ujęciu tak szerokim, jak zaproponowali to projektodawcy, wywoła bardzo duże skutki finansowe. W związku z tym dokonano odpowiedniej redakcji wzorem § 49 ust. 1 pkt 4 obecnego rozporządzenia.

Przepisy przejściowe

Na wniosek części samorządów wydłużono zawarte w § 45 niektóre terminy dostosowania w EGiB do wymogów projektowanego rozporządzenia. Kluczowy termin 6 miesięcy na dostosowanie powiatowych baz do nowych wymogów został zmieniony na 31 grudnia 2022 r. – wynika z zestawienia uwag.

Nowy przepis przejściowy reguluje ponadto zasady wykonywania modernizacji EGiB rozpoczętych przed 31 lipca br.

Kontrowersje wzbudził pomysł usunięcia z rozporządzenia § 82a dotyczącego ustalania linii brzegu. W odpowiedzi na związane z tym postulaty GUGiK dodał stosowny przepis przejściowy.

Termin wejścia w życie całego rozporządzenia pozostaje natomiast bez zmian – to 31 lipca br.

Chcesz być na bieżąco z wydarzeniami w geodezji i kartografii? Zapisz się na newsletter!

Jerzy Królikowski