W Sejmie o księgach wieczystych

Wczoraj (6 września) jednym z punktów porządku obrad Sejmu RP było sprawozdanie Komisji Nadzwyczajnej o rządowym projekcie ustawy o ujawnieniu w księgach wieczystych prawa własności nieruchomości Skarbu Państwa oraz jednostek samorządu terytorialnego (druki nr 2107 i 2121).

Poseł sprawozdawca Anna Paluch (geodeta) przedstawiła sprawozdanie Komisji Nadzwyczajnej do rozpatrzenia projektów ustaw związanych z programem rządowym „Solidarne Państwo” o rządowym projekcie ustawy o ujawnieniu w księgach wieczystych prawa własności nieruchomości Skarbu Państwa oraz jednostek samorządu terytorialnego. Przypomnijmy, że było to 2. czytanie tego projektu w Sejmie (pierwsze odbyło się 4 września). Projekt poparły: klub parlamentarny PiS, PO (z uwagami) oraz Samoobrona. Natomiast przedstawiciel klubu parlamentarnego Sojuszu Lewicy Demokratycznej zgłosił poprawki i wniósł o odesłanie projektu do Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej. Jak jednak zauważył marszałek Olejniczak, wniosek ów był niezgodny z regulaminem. Natomiast w związku ze zgłoszeniem poprawek projekt został ponownie odesłany do Komisji Nadzwyczajnej.

Jak w swoim wystąpieniu stwierdziła posłanka Paluch, „projektowana ustawa dotyczy porządkowania stanu ujawniania w księgach wieczystych własności Skarbu Państwa i jednostek samorządu terytorialnego. Nie nakłada ona nowych zadań na organy właściwe w sprawach gospodarki nieruchomościami Skarbu Państwa i jednostek samorządu terytorialnego. Ustawa wprowadza jedynie system egzekwowania wykonania obowiązków, które wynikają z zakresu ich działania określonego w ustawach, a których realizacja nie powinna być odwlekana. Istotne zaniedbania w ujawnianiu rzeczywistego stanu własności i nieruchomości istnieją wobec nieruchomości Skarbu Państwa oraz nieruchomości stanowiących własność jednostek samorządu terytorialnego. Sytuacja ta jest przede wszystkim wynikiem wieloletnich zaniechań, a raczej kompletnego lekceważenia kwestii regulowania stanu prawnego nieruchomości, ksiąg wieczystych jako takich i wszelkich praw, w szczególności prawa własności w okresie niesuwerenności państwa polskiego.
Zmiany ustrojowe po roku 1989, przywrócenie samorządu terytorialnego i zmiany w dziedzinie zarządzania mieniem Skarbu Państwa pogłębiły stan dezaktualizacji ksiąg wieczystych. Księgi wieczyste, zgodnie z ustawą z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece, cieszą się tak zwaną rękojmią wiary publicznej, a zatem powinny przedstawiać aktualny stan prawny zapisanych w nich nieruchomości.
Potrzeba uporządkowania ksiąg wieczystych, tak aby w jak najpełniejszym stopniu odzwierciedlały rzeczywisty stan prawny nieruchomości, staje się szczególnie ważna, także ze względu na trwający proces informatyzacji ksiąg wieczystych. Jest oczywiste, że elektroniczna księga wieczysta powinna być nie tylko sprawną bazą danych, ale również źródłem wiedzy o rzeczywistym stanie prawnym nieruchomości.
Szczególnie istotne okoliczności przemawiają za uporządkowaniem wpisów, zwłaszcza na terenach północnej i zachodniej Polski, które weszły w obszar państwa polskiego po drugiej wojnie światowej, a gdzie w związku z wykonywaniem postanowień sojuszniczych uległy zmianom stosunki własnościowe nieruchomości. Na tych terenach państwo polskie szeregiem aktów prawnych przeprowadziło zmiany w zakresie prawa własności nieruchomości.
Te akty prawne to m.in. dekret z dnia 8 marca 1946 r. o majątkach opuszczonych i poniemieckich, dekret z dnia 6 grudnia 1946 r. o przekazywaniu przez państwo mienia nierolniczego na obszarze Ziem Odzyskanych i byłego Wolnego Miasta Gdańska, dekret z dnia 6 września 1946 r. o ustroju rolnym i osadnictwie na obszarze Ziem Odzyskanych i byłego Wolnego Miasta Gdańska czy też dekret z dnia 6 września 1951 r. o ochronie i uregulowaniu własności osadniczych gospodarstw chłopskich na obszarze Ziem Odzyskanych.
Na podstawie wymienionych dekretów, a następnie ustawodawstwa dotyczącego kwestii własności na obszarze całego kraju, dokonano na tych terenach uregulowania problemów własnościowych.
Zmiany te, których prawomocność nie może być w świetle prawa międzynarodowego czy też standardów demokratycznych podważana, nie zostały jednak w sposób właściwy ujawnione w księgach wieczystych, ze szkodą dla obecnych właścicieli tych nieruchomości.
Również nieruchomości pozostające w posiadaniu osób fizycznych lub zajmowane przez nie na potrzeby mieszkaniowe nie mają często uregulowanych wpisów do ksiąg wieczystych. Ten stan rzeczy komplikuje życie nie tylko tym osobom, ale samorządom i różnym innym podmiotom przygotowującym wszelakiego rodzaju inwestycje, albowiem pozyskanie prawa do dysponowania terenem jest przysłowiową drogą przez mękę. Tym właśnie problemom ma zaradzić rządowy projekt ustawy o ujawnieniu w księgach wieczystych prawa własności nieruchomości Skarbu Państwa oraz jednostek samorządu terytorialnego, zawarty w druku nr 2107 (...)”.

Stenogram z wczorajszego posiedzenia, w tym wystąpień dotyczących opisywanego projektu ustawy, jest dostępny na stronie sejmowej.