Założenia do nowego Prawa geodezyjnego

Zespół ekspertów ds. reformy zasobów geoinformacyjnych powołany przy klubie parlamentarnym Prawa i Sprawiedliwości kończy prace nad założeniami do nowej ustawy Prawo geodezyjne. Niektóre z założeń przedstawiamy poniżej.

Dokument "Założenia nowego Prawa geodezyjnego i zmian w prawie związanych z infrastrukturą informacji przestrzennej"

W zespole ekspertów znalazło się prawie 30 osób, jego skład, zakres i podział prac uzgodniono 16 marca br. Z uwagi na niezwykle szeroki zakres tematyki, jaką obejmuje reforma geoinformacji, zaproponowano podział na następujących obszary: Prace geodezyjne i kartograficzne, Kataster i inne systemy ewidencyjne, Koordynacja krajowej infrastruktury informacji przestrzennej. Wynikiem prac było przyjęcie założeń ustawy o zasobie geodezyjnym i koordynacji infrastruktury informacji przestrzennej.
Według zespołu ekspertów nowe prawo powinno być dostosowane do potrzeb społeczeństwa informacyjnego, gospodarki rynkowej i zrównoważonego rozwoju, uwzględniając przy tym program „Tanie Państwo”.

W tym celu należy nie tylko uchwalić nowe prawo, ale i skoordynować działania w zakresie informacji przestrzennej, leżące obecnie w kompetencji 18 różnych ministerstw i instytucji centralnych. Niezbędna jest także koordynacja procesów legislacyjnych prawie 100 aktów prawnych, w których znajdują się odniesienia do informacji przestrzennej. Dodatkowo, w związku z wejściem w życie unijnej dyrektywy INSPIRE, konieczne staje się przełożenie jej na grunt polski i zdefiniowanie w prawie geodezyjnym wielu nowych pojęć oraz określenie zasad współdziałania organów administracji publicznej przy pozyskiwaniu, integracji, aktualizacji i udostępnianiu danych przestrzennych.

Zespół ekspertów proponuje doprecyzowanie pojęcia „prace geodezyjne”. Katalog tych prac (podlegających obowiązkowi przekazywania do państwowego zasobu) powinien być tak skonstruowany, by obowiązek ten dotyczył tylko tych, których wyniki wykorzystywane są do tworzenia i aktualizacji rejestrów publicznych i innych zbiorów urzędowych. W tym celu należy m.in. uporządkować przepisy o wykorzystaniu zobrazowań lotniczych i satelitarnych, ograniczyć prace kartograficzne do tzw. kartografii urzędowej, określić prawa związane z zasobem geodezyjnym i kartograficznym, odciążyć geodetów powiatowych z nierealnych obowiązków, sprecyzować możliwość wykonywania przez służę geodezyjną i kartograficzną prac związanych z pomiarami, informatyzacją i wdrożeniem dyrektywy INSPIRE.
W odniesieniu do geodezyjnych systemów ewidencyjnych zmiany powinny polegać na zdefiniowaniu ich funkcji i dostosowaniu do nich gromadzonych danych (elektronicznych), zasad ich przetwarzania oraz określenia kompetencji poszczególnych organów nimi zarządzających.
Dla wykonania dyrektywy INSPIRE niezbędne jest ustawowe wsparcie procesu standaryzacji i normalizacji (informacji przestrzennej), zapewnienie funkcjonalności i interoperacyjności systemów oraz weryfikacja zakresu jawności i wysokości opłat będących prawnymi barierami usług sieciowych.

Do najpilniejszych zadań związanych z reformą Prawa geodezyjnego eksperci zaliczyli:
● wprowadzenie obowiązku dołączania do uzasadnień projektów ustaw i aktów wykonawczych oceny skutków dla infrastruktury informacyjnej państwa
● monitorowanie przez MSWiA procesów legislacyjnych i normalizacyjnych (w zakresie informacji przestrzennej), przedstawianie Komitetowi Stałemu RM ds. Informatyzacji i Łączności zagadnień wymagających uzgodnień i wydania odpowiednich zarządzeń
● wsparcie procesu koordynacji, standaryzacji i normalizacji, do którego ma się przyczynić zlecenie Sieci Naukowej ds. Geoinformacji weryfikacji i harmonizacji Polskich Norm i instrukcji technicznych, tłumaczenia norm ISO oraz utworzenie Urzędu Informatyzacji Administracji – dla zapewnienia współdziałania resortowego i przepływu informacji za pomocą Polskiego Portalu Infrastruktury Informacyjnej
● zmianę przepisów o opłatach za korzystanie z PZGiK w celu zniesienia barier finansowych w wykorzystaniu zasobu do celów publicznych i porządkowania stanu prawnego nieruchomości, uwzględniając przy tym ustawę o dostępie do informacji publicznej i ustawy o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne oraz odrębnie traktującą pobieranie danych w celach komercyjnego przetwarzania
● zwiększenie swobody gmin w określeniu ich zasobu informacyjnego poprzez zmianę obligatoryjnego charakteru niektórych elementów baz danych na fakultatywny.

Mając na uwadze zwiększenie funkcjonalności i interoperacyjności baz zasobu geodezyjnego, zespół ekspertów postuluje:
● zwiększenie czytelności opisu systemu odniesień przestrzennych
● stworzenie podstawowej mapy cyfrowej Polski w standardzie bazującym na formacie GML (jako podstawy katastru wielofunkcyjnego)
● uchylenie archaicznych przepisów odnoszących się do fotogrametrii i operowanie krótkimi terminami dla segmentacji zamówień publicznych
● ustanowienie otwartych standardów gwarantujących interoperacyjność w informatyzacji ewidencji gruntów, zmianę przepisów w celu udrożnienia komunikacji ewidencji gruntów z księgami wieczystymi oraz notariuszami
● powiązanie z ewidencyjną mapą cyfrową rejestru nazw geograficznych
● skorelowania danych dotyczących granic użytków rolnych (ARiMR) i działek oraz gleb
● uzupełnienie ewidencji gruntów w postaci numerycznej o budynki i lokale
● opracowanie systemu unikalnych w skali kraju identyfikatorów obiektów topograficznych
● utworzenie Polskiego Portalu Infrastruktury Informacyjnej, którego elementem byłby Polski Geoportal i geoportale regionalne
● przypisanie obowiązków dotyczących zarządzania poszczególnymi bazami danych podmiotom zainteresowanym ich funkcjonalnością (aktualnością, wiarygodnością kompletnością), w szczególności przeniesienie na gestorów sieci obowiązków dostarczania zatwierdzonych przez geodetów uprawnionych danych pierwotnych do powiatowej ewidencji sieci uzbrojenia terenu
● stworzenie sieciowych powiązań pomiędzy geodezyjnymi systemami ewidencyjnymi a ewidencjami prowadzonymi dla celów podatkowych, księgami wieczystymi i notariatem.

Ramy nowej ustawy zespół określił w przedstawiony poniżej sposób:

Prawo geodezyjne

Rozdział 1. Przepisy ogólne
1. Cele regulacji i funkcje zasobu geodezyjnego i kartograficznego: zwiększenie bezpieczeństwa zewnętrznego i wewnętrznego państwa oraz ułatwienie gospodarowania i administrowania poprzez zapewnienie szybkiego, taniego dostępu do aktualnej i wiarygodnej informacji o przestrzeni i obiektach przestrzennych, przetwarzanej efektywnie w publicznych systemach informacyjnych, w adekwatnych do potrzeb zakresie i postaci.
2. Zakres przedmiotowy: struktura zasobu, zasady przetwarzania danych, służba geodezyjno-kartograficzna, postępowanie przed organami służby geodezyjnej.
3. Zakres podmiotowy: podmioty dostarczające, przetwarzające i pobierające dane zasobu, w tym podmioty realizujące cele publiczne i inne podmioty.
4. Definicje ustawowe: [w tym z dyrektywy INSPIRE].
5. Przepisy kolizyjne: do wszystkich przepisów ustawowych odnoszących się do infrastruktury informacyjnej państwa, w szczególności do prac geodezyjnych w planowaniu przestrzennym, budownictwie i ochronie środowiska, a także do ustaw: o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne, o prawie autorskim i prawach pokrewnych, o ochronie baz danych, o dostępie do informacji publicznej, o ochronie danych osobowych, o ochronie informacji niejawnych oraz do przepisów o ochronie innych tajemnic prawnie chronionych.

Rozdział 2. Struktura zasobu geodezyjnego i kartograficznego
1. Metadane geodezyjne.
2. System informacji o terenie - referencyjny i zapewniający interoperacyjność oraz delegacja do określenia w trybie rozporządzenia szczegółowego zakresu, kolejności i harmonogramu wdrożenia.
3. Bank osnów geodezyjnych.
4. Baza danych wielkoskalowych [podstawowych].
5. Baza Danych Topograficznych.
6. Baza Danych Ogólnogeograficznych.
7. Bank zobrazowań.
8. Upoważnienie dla ministra właściwego w sprawach geodezji do określenia w drodze rozporządzenia szczegółowego zakresu treści poszczególnych baz danych (z uwzględnieniem potrzeby ich integracji i harmonizacji zasobów informacji przestrzennej w UE) oraz zasad gromadzenia i udostępniania danych.

Rozdział 3. Przetwarzanie danych zasobu geodezyjnego i kartograficznego
1. Prawo do baz danych zasobu.
2. Prawa do wyników prac geodezyjnych.
3. Dostęp – forma, przesłanki i zakres ograniczeń dostępu.
4. Zasady ponownego wykorzystania danych zasobu.
5. Opłaty – zakres nieodpłatnego dostępu, opłaty dla podmiotów realizujących cele publiczne (wyjątki od zasady nieodpłatności dostępu) i dla innych podmiotów (zróżnicowane dla postaci elektronicznej i tradycyjnej), upoważnienie dla ministra właściwego w sprawach geodezji do określenia szczegółowych wysokości opłat na podstawie zasad określonych w ustawie.
6. Finansowanie zasobu.
7. Usługi sieciowe.

Rozdział 4. Służba geodezyjna i wykonywanie zawodu
1. Funkcje organów – koordynacja, wydawanie nakazów, zakazów i zezwoleń, obsługa sfery wewnętrznej administracji i usługi publiczne.
2. Właściwość organów.
3. Zasady wykonywania zawodu w zakresie geodezji [uprawnienia zawodowe i ewentualność utworzenia samorządu zawodowego, status prawny „geodety uprawnionego” albo „mierniczego przysięgłego”], w tym odpowiedzialność zawodowa.

Rozdział 5. Wykonywanie prac geodezyjnych i postępowanie przed organami służby geodezyjnej
1. Rozgraniczanie nieruchomości.
2. Ewidencyjne zbiory geodezyjne, w tym katastru nieruchomości.
3. Numeracja porządkowa nieruchomości.
4. Klasyfikacja gleboznawcza.
5. Włączanie do zasobu i wyłączania z zasobu.
6. Postępowanie w sprawach uprawnień zawodowych.

Rozdział 6. Przepisy karne
Odpowiadające obecnemu rozdziałowi 9 ustawy z 1989 r. art. 48 pkt pkt 1, 2, 3, 4 (w odniesieniu do zasobu państwowego), 5 oraz 6 (w zakresie geodezji).

Rozdział 7. Przepisy zmieniające, przejściowe i końcowe
1. Nadanie mocy powszechnie obowiązującej definicjom zawartym w rozdziale 1, poprzez uchylenie przepisów innych aktów ustawowych zawierających definicje odmienne i wprowadzenie definicji odsyłających.
2. Nowelizacja przepisów odnoszących się do funkcjonalności i interoperacyjności systemów zawierających dane z zasobu geodezyjnego.
3. Nowelizacja przepisów o jawności i opłatach znosząca zbędne bariery usług sieciowych.
4. Zmiana przepisów dotyczących koordynacji działań władz publicznych w zakresie informacji przestrzennej i ustanowienie nowych przepisów odnoszących się do geoportalu.
5. Zróżnicowanie vacatio legis dla wdrażania rozwiązań informatycznych przez poszczególne podmioty administrujące według uzgodnionego kryterium uwzględniającego ich możliwości kadrowe i finansowe.
6. Postępowanie w sprawie scalania i podziału nieruchomości (w ustawie o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym).

W październikowym numerze GEODETY opinie m.in. byłego GGK Jerzego Albina, prof. Bogdana Neya oraz prezesa Polskiej Geodezji Komercyjnej Waldemara Klocka

Oprac. na podstawie wersji założeń z 30 sierpnia br. Jerzy Przywara