Film o badaniach, w tym teledetekcyjnych, Puszczy Białowieskiej

W sieci zadebiutował film dokumentalny „Zapomniane ślady w Puszczy” poświęcony badaniom na terenie polskiej części Puszczy Białowieskiej. Jest to swego rodzaju podsumowanie prac prowadzonych w latach 2016-2019 w ramach zadań „Inwentaryzacja dziedzictwa kulturowego” – projekt „Ocena i monitoring zmian stanu różnorodności biologicznej w Puszczy Białowieskiej na podstawie wybranych elementów przyrodniczych i kulturowych (kontynuacja)”.

Produkcji, jak i samym badaniom, przyświecało następujące przesłanie: „badając i popularyzując, uświadamiamy i uczymy o przeszłości Puszczy Białowieskiej i zabytkach w lasach, najnowszych technologiach, w tym teledetekcyjnych (nieinwazyjnych), jak i samych badaniach archeologicznych, a zarazem uwrażliwiamy na współistnienie dóbr kultury i środowiska, potrzebę łącznego działania na rzecz dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego, podejmowania interdyscyplinarnych działań w tym zakresie”.

Film to pierwsza tego typu realizacja dotycząca badań naukowych związanych z niecodziennym przedsięwzięciem na terenie Puszczy Białowieskiej z zastosowaniem technik teledetekcyjnych (zwłaszcza lidaru) w skali wielkoobszarowej. Produkcja przybliża nieznaną dotąd przeszłość Puszczy Białowieskiej, widzianą z perspektywy badań archeologicznych czy historycznych.

Niewątpliwym sukcesem prowadzonych badań było odkrycie nieznanych dotąd pozostałości po dawnych systemach rolnych, które zachowały się dość dobrze w wielu miejscach i na znacznych obszarach Puszczy Białowieskiej. Jest to unikatowe znalezisko i osobliwy zbiór obiektów w skali Polski czy Europy. Wstępnie określono, że obiekty te wiązane są z epoką żelaza – okresem wpływów rzymskich lub ze średniowieczem. Ich zasięg i stan zachowania analizowano z zastosowaniem m.in. badań wykopaliskowych, prospekcji geofizycznej, analiz specjalistycznych, w tym analiz gleboznawczych, które potwierdziły w licznych miejscach funkcję oraz zasięg tych obiektów.

Wyniki dotychczasowych badań ukazały się już m.in. na łamach międzynarodowych recenzowanych czasopism naukowych „Remote Sensing” oraz „Biological Conservation”; projektowi został też poświęcony artykuł w GEODECIE 2/2020. Teraz badania uzyskują popularyzatorski wymiar w formie filmu dokumentalnego.
Głównymi wykonawcami filmu w reżyserii Marty Kądzieli są: Fundacja Hereditas oraz Instytut Badawczy Leśnictwa (lider konsorcjum), a producentem wykonawczym – Fundacja Sztuki Wszystkie. Produkcja powstała w ramach projektu finansowanego przez Dyrekcję Generalną Lasów Państwowych w latach 2017-2019.

Więcej o filmie

W sieci (podcast „Między drzewami”) można też obejrzeć wywiad (powiązany z ww. filmem i badaniami) pt. „Indiana Jones w polskich lasach. Archeologia XXI w.” z gościnnym występem prof. UKSW dr. hab. Rafała Zapłaty oraz prof. IBL dr. hab. Krzysztofa Stereńczaka.

Dr hab. Rafał Zapłata (UKSW), dr hab. Krzysztof Stereńczak (IBL), Dominik Jagiełło (Fundacja Hereditas)