Projekt ustawy o państwowych instytutach naukowych

Rada Ministrów przyjęła (16 października) projekt ustawy o państwowych instytutach naukowych.

Zgodnie z projektowaną ustawą państwowy instytut naukowy (PIN) będzie państwową osobą prawną należącą do sektora finansów publicznych. Rada Ministrów będzie mogła powoływać PIN, może on również zostać utworzony poprzez przekształcenie jednostki (placówki) naukowej PAN lub uczelni publicznej.
Głównym zadaniem PIN będzie prowadzenie działań naukowych, prac rozwojowych i innych przedsięwzięć na rzecz realizacji polityki naukowej, technicznej i innowacyjnej państwa. Powstanie instytutów zapewni także koncentrację polskiego potencjału badawczego w ważnych dla kraju obszarach badawczych, zwiększając tym samym konkurencyjność polskiej nauki. Dotyczy to zwłaszcza tych dziedzin, które mają podstawowe znaczenie dla rozwoju państwa i w których niezbędne jest długoletnie planowanie strategicznych i wieloaspektowych badań, np. atomistyka, badania kosmiczne czy klimatyczne. Dodatkowo, dzięki powołaniu instytutów, zwiększyć się może wykorzystanie funduszy unijnych.
Instytutem będzie kierował dyrektor powoływany przez ministra nauki i szkolnictwa wyższego spośród dwóch kandydatów wyłonionych w drodze konkursu. Nadzór nad działalnością PIN będzie sprawował minister nauki.

Jak podano w uzasadnieniu do ustawy, minister właściwy do spraw nauki nie dysponuje wystarczającymi narzędziami umożliwiającymi koncentrację wysiłku badawczego polskich jednostek na obszarach naukowych uznawanych za szczególnie istotne dla rozwoju społecznego i gospodarczego kraju. Obecnie sprawuje on bezpośredni nadzór zaledwie nad 3 spośród 185 jednostek badawczo-rozwojowych.
Rozwiązania dotyczące PIN różnią się od obowiązujących dzisiaj zasad dotyczących Polskich Instytutów Badawczych (PIB). Status PIB może być nadany tylko pojedynczemu instytutowi naukowemu, na określony czas, do zadań w jednym obszarze badawczym.
Wejście w życie przepisów tej ustawy nie spowoduje automatycznego powstania PIN, jej przepisy natomiast będą umożliwiały ich tworzenie w przyszłości, na doraźną potrzebę realizacji określonych badań naukowych i prac rozwojowych.