|2017-01-03|
GIS, Teledetekcja
Laserowe odkrycie w Puszczy Białowieskiej
W ramach prac bazujących na analizie danych lotniczego skanowania laserowego interdyscyplinarny zespół naukowców dokonał odkrycia nieznanych dotąd obiektów związanych z działalnością człowieka na terenie Puszczy Białowieskiej.
![Laserowe odkrycie w Puszczy Białowieskiej
Wizualizacja danych lidarowych (przetworzenie LRM - local relief model). Jedno ze skupisk obiektów liniowych ? układów czworobocznych konstrukcji na terenie Puszczy Białowieskiej (oprac. IBL) Laserowe odkrycie w Puszczy Białowieskiej <br />
Wizualizacja danych lidarowych (przetworzenie LRM - local relief model). Jedno ze skupisk obiektów liniowych ? układów czworobocznych konstrukcji na terenie Puszczy Białowieskiej (oprac. IBL)](https://geoforum.pl/upload/news_pl/picture/main/170103_ibl.jpg) Wizualizacja danych lidarowych (przetworzenie LRM - local relief model). Jedno ze skupisk obiektów liniowych ? układów czworobocznych konstrukcji na terenie Puszczy Białowieskiej (oprac. IBL)
|
|
|
|
|
|
Obiekty liniowe, które stanowią główną niespodziankę badań, w wielu miejscach układają się w zamknięte, zazwyczaj czworoboczne przestrzenie zajmujące znaczne obszary terenu zalesionego. Posiadają zróżnicowaną długość (np. kilkudziesięciometrową), nieznaczną i trudno widoczną w terenie wysokość (np. ok. 20-30 cm). Ich rozpoznanie byłoby niemożliwie bez zastosowania specjalistycznych przetworzeń i wysokiej jakości danych teledetekcyjnych, które pozyskano w ramach projektu „LIFE+ ForBioSensing PL Kompleksowy monitoring dynamiki drzewostanów Puszczy Białowieskiej z wykorzystaniem danych teledetekcyjnych”.
Obiekty liniowe zostały częściowo zweryfikowane badaniami wykopaliskowymi (sondażami), co m.in. doprowadziło do rozpoznania konstrukcji kamienno-ziemnych o szerokości ok. 2 m. Zdaniem naukowców są to struktury antropogeniczne, które najprawdopodobniej mogą być pozostałościami po dawnych, dotąd nieznanych układach pól (granice, miedze itp.), co pod względem kształtu czy długości znajduje analogie w literaturze przedmiotu. Konstrukcje w kilku miejscach znajdują się pod nowożytnymi kopcami i kurhanami datowanymi na wczesne średniowiecze, co może świadczyć o ich starszej metryce/chronologii. Obiekty w ramach poszczególnych skupisk występują na powierzchni nawet kilkunastu oddziałów leśnych, zazwyczaj na terenach wyniesionych. Zdaniem naukowców to prawdopodobnie część tego typu struktur na terenie całej Puszczy Białowieskiej, w szczególności tych, które do dzisiaj zachowały widoczną formę (liniowe wyniesienie) w danych lidarowych. Ich weryfikacja pod względem dokładniejszej chronologii i funkcji wymaga dalszych badań.
Rozpoznania struktur dokonał zespół Instytutu Badawczego Leśnictwa w Sękocinie Starym pod kierownictwem dr. inż. Krzysztofa Stereńczaka, wraz z dr. Rafałem Zapłatą (koordynator projektu IBL/ Instytut Archeologii i Etnologii PAN, pracownik Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie) oraz dr. inż. Bartłomiejem Kraszewskim z IBL (przygotowanie i przetworzenie danych LiDAR). Weryfikację terenową w 2016 r. i wstępną weryfikację powierzchniową wybranych obiektów liniowych wykonali Hanna Olczak (IAE PAN), Dariusz Krasnodębski (IAE PAN) oraz dr Rafał Zapłata, a następnie wykopaliskową (badania sondażowe) – zespół specjalistów z IAE PAN pod kierunkiem Dariusza Krasnodębskiego.
Badania te prowadzono w związku z inicjatywą pn. „Inwentaryzacja dziedzictwa kulturowego”, w ramach usługi naukowo-badawczej „Ocena stanu różnorodności biologicznej w Puszczy Białowieskiej na podstawie wybranych elementów przyrodniczych i kulturowych” wykonywanej w 2016 r. na zlecenie Dyrekcji Generalnej Lasów Państwowych w ramach konsorcjum, które tworzą m.in.: IBL oraz IAE PAN (przy współpracy z zespołem specjalistów spoza ww. instytucji).
Odkrycie rzuca nowe światło na postrzeganie Puszczy Białowieskiej oraz metodykę prowadzenia badań archeologicznych na terenach leśnych. Rozpoznanie wskazuje na konieczność bardziej wnikliwego i szerszego przeanalizowania obiektów oraz przeszłości tego obszaru. Do tej pory w Polsce nie rozpoznano tego typu układów za pośrednictwem danych lotniczego skanowania laserowego w takiej liczbie, i to na tak dużym obszarze. Struktury z pewnością są starsze niż rosnące na nich drzewa. W najbliższej przyszłości naukowcy podejmą próbę dokładnego określenia datowania obiektów, ich dokładnej funkcji oraz wnikliwszego przebadania wewnętrznych powierzchni konstrukcji liniowych, które rodzą kolejne pytania na temat przeszłości Puszczy oraz obiektów.
![](https://geoforum.pl//upload/images/170103_ibl_2.jpg)
Zdjęcie jednego z miejsc lokalizacji obiektów liniowych. Puszcza Białowieska (fot. R. Zapłata)
Źródło: IBL/IAE PAN
|