W Chojnie o atlasie Orteliusa i nie tylko

Opisany szczegółowo we wrześniowym GEODECIE pierwszy nowożytny atlas świata Abrahama Orteliusa został wybrany – z okazji 440. rocznicy ukazania się pierwszego wydania – jako wiodący temat kolejnej, XXIV Ogólnopolskiej Konferencji Historyków Kartografii w Chojnie, która odbyła się w dniach 23–25 września.

Imprezę zorganizowały wspólnie Zespół Historii Kartografii przy Instytucie Historii Nauki PAN, Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu Szczecińskiego oraz Archiwum Państwowe w Szczecinie.

Zgodnie z hasłem konferencji „Od atlasu do kolekcji" przedmiotem obrad był zarówno pionierski atlas Orteliusa, jak i współczesne mu inne wielkie atlasy niderlandzkie (A. de Jode, G. Merkatora), wybrane atlasy z XVIII (tzw. Atlas Wielkiego Elektora), a nawet XX wieku (Atlas Polski Współczesnej Książnicy-Atlas), a także kolekcje atlasów i map ziem polskich w niektórych bibliotekach (głównie uniwersyteckich) i archiwach.

Działalność i dorobek Abrahama Orteliusa scharakteryzował dr Kazimierz Kozica (Zamek Królewski w Warszawie), a zamieszczone w jego Imago Orbis Terrarum mapy biblijne omówił szczegółowiej prof. Adam Linsenbarth (IGiK). Z kolei prof. UAM w Poznaniu Beata Medyńska-Gulij wyeksponowała w swoim referacie osobliwości graficzne map tego atlasu, a dr Dorota Jutrzenka-Supryn (UMK w Toruniu) odsłoniła kulisy konserwacji jego bardzo uszkodzonego egzemplarza. Mówiono również o ewolucji koncepcji polskich atlasów historycznych XIX i XX wieku (dr Beata Konopska, IGiK) oraz cyfrowych wersjach dokumentów kartograficznych na stronach portalu Polska.pl. Z zaprezentowanych współczesnych kolekcji szczególnie wrażenie na zebranych zrobiły bogate zbiory wrocławskie i szczecińskie, a niespodzianką była relacja o odkryciu wartościowych dawnych map i planów w klasztorze wizytek w centrum Warszawy.

Wygłoszone w czasie konferencji 19 referatów, dwie prezentacje posterowe oraz żywe dyskusje kończące każdą sesję świadczą o ciągle dużej aktywności środowiska zainteresowanego dziejami polskiej i powszechnej kartografii, skupionego wokół zespołu przy Instytucie Historii Nauki PAN. Chojeńska konferencja była pod każdym względem (także krajoznawczym i towarzyskim) bardzo udana, w czym zasługa ośrodka szczecińskiego, w tym zwłaszcza inicjatora i głównego organizatora spotkania dr. Radosława Skryckiego z Uniwersytetu Szczecińskiego.

Jerzy Ostrowski