Historycy kartografii dyskutują o dawnych planach miast

„Dawna kartografia miast” to hasło XXIII Ogólnopolskiej Konferencji Historyków Kartografii. Blisko 80 uczestników, rekordowa – jak stwierdził prowadzący pierwsze sesje Jerzy Ostrowski – liczba referatów i posterów (blisko 50), 4 ekspozycje dawnych map to najkrótsza charakterystyka spotkania, które dziś rozpoczęło się na warszawskich Bielanach.

W trakcie dwudniowej imprezy zaplanowano 6 sesji referatowych, 2 posterowe oraz 4 wystawy historycznych zbiorów map. Patronat nad konferencją objęły: Hanna Gronkiewicz-Waltz (prezydent Warszawy) oraz Jolanta Orlińska (GGK). Głównym organizatorem odbywających się od 1965 r. co 1-2 lata konferencji jest Zespół Historii Kartografii Instytutu Historii Nauki Polskiej Akademii Nauk. Każde ze spotkań dotyczy albo konkretnego obszaru, albo konkretnej kategorii map. Tegoroczną imprezę poświęcono kartografii miejskiej, która dzięki obecności i wystąpieniom zagranicznych gości nabrała charakteru międzynarodowego. Wśród licznego grona nie zabrakło bowiem przedstawicieli Rosji, Łotwy i Niemiec.

Tematyka pierwszych dwóch sesji była bardzo różnorodna. Przedstawiono analizę kartograficznego obrazu zabudowy na dawanych planach Warszawy (Paweł Weszpiński), a także kwestię możliwości błędnego odczytu dawnych planów miast z uwagi na uwzględnianie w nich zarówno sytuacji rzeczywistej, jak i projektowanej (Adam Jankiewicz). Zilustrowane dużą liczbą pięknych map były dwa referaty: o wartościach artystycznych dawnych planów z kolekcji Muzeum Historycznego m.st. Warszawy (Teresa Krogulec) oraz o znakach graficznych miast stosowanych na mapach do końca XVIII wieku (Lucyna Szaniawska z Biblioteki Narodowej). Z kolei dr Beata Konopska (PPWK) omówiła zmiany w treści planów miast w świetle przepisów o zachowaniu tajemnicy wojskowej, a dr Dariusz Przybytek i prof. Grzegorz Strauhold (Uniwersytet Wrocławski) zaprezentowali projekt historyczno-topograficznego Atlasu Miast Śląska.

Goście zagraniczni mówili o: mapach i planach Sankt Petersburga z okresu 1703-2003 (Ludmiła Kildiuszewska z Rosji), dawnych mapach miast w kolekcji Łotwy (prof. Janis Sztrauchmanis z Łotwy), a także o wojenno-topograficznej służbie Rosji do 1917 r. i jej wkładzie w rozwój narodowej geodezji, topografii i kartografii Łotwy (Gunars Goba z Łotwy).

W dalszej części imprezy m.in. dr Siergiej Nielipowicz z Rosji przedstawi plany Warszawy, jakie zachowały się w zbiorach Archiwum Wojskowo-Naukowego Sztabu Generalnego Rosji. Ciekawie zaplanowano też sesje posterowe, podczas których uczestnicy będą mieli okazję zapoznać się między innymi z wykorzystaniem map i planów archiwalnych do analizy zmian starorzeczy Wisły w Warszawie (dr Jarosław Suchożebrski i Katarzyna Kowalik z Uniwersytetu Warszawskiego). Podczas konferencji zaprezentowane zostaną także najnowsze technologie przydatne przy pracy z historycznymi materiałami kartograficznymi: m.in. GIS historyczny i TimeMap (Bolesław Rassalski) oraz nowoczesne narzędzie do prezentacji ortofotomapy zniszczonej Warszawy (Jacek Uchański i Piotr Falkowski z WPG S.A.).

Konferencji towarzyszą również cztery ekspozycje: • Mapy i plany miast polskich w zbiorach Muzeum Rygi i Żeglugi Morskiej; • Plany i widoki Lublina od XVII do połowy XX w.; • Plany miasta Wieliczki i kopalni soli w zbiorach Muzeum Żup Krakowskich w Wieliczce; • Warszawa. Obrazy dziejów. Plany, mapy i widoki Warszawy 1641-2007. Ostatnia z nich zorganizowana dzięki wsparciu Urzędu Dzielnicy Bielany m.st. Warszawy będzie też dostępna dla zwiedzających od 27 września do 18 października w godz. 8.00-20.00 w holu Domu Rekolekcyjno-Formacyjnego na Bielanach (ul. Dewajtis 3).

Organizatorem konferencji jest Zespół Historii Kartografii IHN PAN przy współudziale Archiwum Państwowego m.st. Warszawy, WPG S.A. oraz Stowarzyszenia Przyjaciół Archiwum Państwowego m.st. Warszawy. Redakcja miesięcznika GEODETA i Geoforum.pl jest patronem medialnym konferencji.

Lublin. Plan okolic Bramy Krakowskiej ok. 1650 r., Karol Bentkiewicz,
skala oryginału ok. 1:240

Anna Wardziak