Ciekawe Tematyarchiwum Geodetywiadomościnewsletterkontaktreklama
Najnowsze wydarzenia z dziedziny geodezji, nawigacji satelitarnej, GIS, katastru, teledetekcji, kartografii. Nowości rynkowe, technologiczne, prawne, wydawnicze. Konferencje, targi, administracja.
2025-02-18 | GNSS, Geodezja

O układach odniesienia na Księżycu na forum ONZ

Prof. Krzysztof Sośnica z Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu – jako przewodniczący podkomisji w Międzynarodowej Asocjacji Geodezji (IAG) zajmującej się koordynacją technik kosmicznych „SC 1.1: Coordination of Space Techniques” – zaprezentował na forum ONZ w Wiedniu (11–13 lutego br.) stanowisko IAG w zakresie systemów odniesienia na Księżycu, ich realizacji w postaci układów odniesienia oraz systemów czasu, który płynie inaczej niż na Ziemi ze względu na efekty relatywistyczne.


Ilustracja: O układach odniesienia na Księżycu na forum ONZ <br />
Fot. Mike_68 przez Canva.com
Fot. Mike_68 przez Canva.com

Z racji rosnącej liczby misji związanych z eksploracją Księżyca Organizacja Narodów Zjednoczonych (ONZ) postanowiła opracować międzynarodowe ramy wspólnego działania oraz zapewnić interoperacyjność systemów, które będą realizowane na orbicie księżycowej oraz na powierzchni srebrnego globu.

Stosowanie tych samych układów i systemów stanowi kluczowy element w nawigacji i pozycjonowaniu na Księżycu, gdyż bez tego systemy nie będą współgrać ze sobą. Europejska Agencja Kosmiczna zamierza wynieść satelity nawigacyjne w ramach programu Moonlight w okresie 2028–2030. Japońska Agencja Kosmiczna planuje dodatkowego satelitę, który będzie wspierał system europejski, natomiast NASA – system nawigacji i pozycjonowania na Księżycu na innych orbitach niż te z ESA.

Wszystkie te działania wymagają wspólnych standardów i układów odniesienia. Obecnie układy odniesienia na Księżycu najdokładniej realizowane są przez laserowe retrorefletory umieszczone przez misje Apollo i Łuna. Retroreflektory stanowią punkty odniesienia, do których stacje naziemne wykonują pomiary odległości. Wewnętrzna spójność układów odniesienia jest na poziomie ok. 3 cm, patrząc na rezydua pomiarów laserowych. Ale rozbieżność pomiędzy układami zrealizowanymi np. przez JPL/NASA oraz INPOP (Francja) przekracza 1 metr ze względu na inne założenie odnośnie do budowy wewnętrznej Księżyca (m.in. inna wartość spłaszczenia jądra oraz procesów zachodzących na granicy jądra i płaszcza Księżyca).
Ponadto istnieją dwa podejścia do definicji południka zero na Księżycu. Południk można odnieść do kierunku „średniej Ziemi” albo związać go z główną osią momentu bezwładności całego ciała niebieskiego. Różnice pomiędzy tymi podejściami powodują niespójności w układach odniesienia na poziomie 100 km.

Krzysztof Sośnica zaprezentował wypracowane stanowisko IAG, w którym proponuje się wykorzystanie układów powiązanych z główną osią bezwładności do celów pozycjonowania i nawigacji ze względu na prostą transformację oraz gwarantowane wyższe dokładności. Układ związany z kierunkiem średnim Ziemi jest proponowany do odwzorowań kartograficznych oraz ze względów historycznych, gdyż był wykorzystywany w wielu wcześniejszych misjach mapowania powierzchni Księżyca i pola grawitacyjnego (m.in. przez misję GRAIL). Jednakże transformacja do układu Ziemi średniej wymaga procesu uśredniania libracji Księżyca (czyli ruchu wahadłowego satelity), co wpływa na pogorszenie dokładności poprzez uzależnienie od okresu uśredniania.

W zakresie systemu czasu na Księżycu zaproponowano odniesienie czasu do środka masy Księżyca z uwzględnieniem potencjału grawitacyjnego, ruchu orbitalnego oraz poprawek pływowych. W ten sposób koordynowany czas na Księżycu będzie się różnił od czasu na Ziemi o offset, dryft oraz składowe harmoniczne wynikające z ruchu orbitalnego, co jest konsekwencją ogólnej teorii względności. Natomiast czas na powierzchni Księżyca będzie się różnił od czasu koordynowanego Księżyca o dryft wynikający z innej wartości potencjału grawitacyjnego w środku Księżyca i na powierzchni oraz o niewielkie poprawki wynikające z położenia obserwatora (wysokość nad powierzchnią selenoidy) oraz ze względu na deformacje pływowe spowodowane przyciąganiem grawitacyjnym Ziemi (prawie stałe, gdy pominiemy librację) i Słońca (zmienne w czasie).

Źródło: IGiG


«« powrót

Udostępnij:
udostępnij na Facebook
   

KOMENTARZE Komentarze są wyłącznie opiniami osób je zamieszczających i nie odzwierciedlają stanowiska redakcji Geoforum. Zabrania się zamieszczania linków i adresów stron internetowych, reklam oraz tekstów wulgarnych, oszczerczych, rasistowskich, szerzących nienawiść, zawierających groźby i innych, które mogą być sprzeczne z prawem. W przypadku niezachowania powyższych reguł oraz elementarnych zasad kultury wypowiedzi administrator zastrzega sobie prawo do kasowania całych wpisów. Użytkownik portalu Geoforum.pl ponosi wyłączną odpowiedzialność za zamieszczane przez siebie komentarze, w szczególności jest odpowiedzialny za ewentualne naruszenie praw lub dóbr osób trzecich oraz szkody wynikłe z tego tytułu.

ładowanie komentarzy



zobacz też:



wiadomości

Jak korzystać z danych przestrzennych PIG?
play thumbnail
czy wiesz, że...
© 2023 - 2025 Geo-System Sp. z o.o.

O nas

Geoforum.pl jest portalem internetowym i obszernym kompendium wiedzy na tematy związane z geodezją, kartografią, katastrem, GIS-em, fotogrametrią i teledetekcją, nawigacją satelitarną itp.

Historia

Portal Geoforum.pl został uruchomiony przez redakcję miesięcznika GEODETA w 2005 r. i był prowadzony do 2023 r. przez Geodeta Sp. z o.o.
Od 2 maja 2023 roku serwis prowadzony jest przez Geo-System Sp. z o.o.

Reklama

Zapraszamy do kontaktu na adres
redakcji:

Kontakt

Redaktor prowadzący:
Damian Czekaj
Sekretarz redakcji:
Oliwia Horbaczewska
[email]
prześlij newsa

facebook twitter linkedIn Instagram RSS

RODO
polityka prywatności
mapa strony
kontakt
reklama