Robert Lach: od gdańskiej Zielonej Bramy do Parku Technologii Kosmicznych w Zielonej Górze

Zmarłego 2 sierpnia br. w wieku 62 lat Roberta Lacha – człowieka w szczególny sposób związanego z polską geoinformatyką przełomu XX i XXI wieku – wspomina dr Witold Fedorowicz-Jackowski, prezes firmy Geosystems Polska.

Zdjęcie z końca lat 90. ub.w. Stoją: Jan Szczygielski i Robert Lach (ST VISION); siedzą: Witold Frączek (ESRI) oraz Krzysztof Halicki i Witold Fedorowicz-Jackowski (GEOSYSTEMS Polska)

Roberta Lacha poznałem w 1993 r. w warszawskiej firmie technologicznej NEOKART GIS. Przyjeżdżał tam często z tętniącego życiem gospodarczo-politycznym Trójmiasta. Przywoził wieści z „wielkiego świata”, w którym się wtedy obracał. Jako stypendysta (1993) znanej, podyplomowej szkoły architektury, urbanistyki, architektury krajobrazu, planowania przestrzennego i designu na Uniwersytecie Harvarda Robert pełnił w latach 1991–1995 rolę pełnomocnika prezydenta Gdańska do spraw EUROCITIES, uczestniczył w aktywności Związku Miast Bałtyckich, przyczyniając się m.in. do ulokowania w gdańskiej Zielonej Bramie Sekretariatu Programu VASAB 2010 (Visions and Strategies Around the Baltic Sea). Współpracował z Agencją Rozwoju Regionalnego w Gdańsku i Biurem Informatyki Urzędu Rady Ministrów, promując wdrażanie nowoczesnych technologii komputerowych w szeroko rozumianym planowaniu strategicznym miast i regionów.

Z niesłabnącym zainteresowaniem śledził nie tylko światowy rozwój tych technologii, m.in. internetu, systemów gromadzenia i przetwarzania danych i informacji przestrzennej, obserwacji i monitoringu Ziemi, lecz również konsekwencje tego rozwoju. Współtworzył niezapomnianą atmosferę komputerowego boomu lat 90. ub.w. w Polsce wczesnego okresu po transformacji ustrojowej. Podtrzymywał w tym celu rozbudowaną sieć kontaktów z wieloma krajowymi i zagranicznymi instytucjami, firmami IT i specjalistami. Dzięki temu był dobrze zorientowany w rodzących się dopiero trendach rozwojowych, wyprzedzając znacznie czas, w którym stawały się one powszechnie znane. Pamiętne były nasze środowiskowe rozmowy, prowadzone m.in. w następstwie lektury książek Alvina i Heidi Tofflerów, na temat dostępu do wiedzy, danych i informacji (zwłaszcza geoinformacji) oraz roli państw w trwającej dobie formowania się społeczeństw „trzeciej fali”.

Robert potrafił inspirować i zmuszać do refleksji, ale również – jak większość wizjonerów i pionierów – budzić kontrowersje, niepokój, a nawet niechęć. Jego szerokie zainteresowania, łatwość komunikacji i nawiązywania znajomości oraz liczne talenty (m.in. potrafił rysować i grać na pianinie) utrudniały mu realizację zadań wymagających koncentracji uwagi i konsekwencji działania. Od wielu życzliwych osób często słyszał słowa: „Robert! Zwijaj front!”. Niestety, przychodziło mu to z dużym trudem.

Być może właśnie z tego powodu jego zawodowa, a także osobista DROGA, chociaż wydaje się „tematycznie” stabilną, była wyjątkowo urozmaicona. Przywodzi na myśl epicki dramat, odzwierciedlając życiowe meandry człowieka, któremu, jak każdemu z nas, dane było odnosić sukcesy, przeżywać euforyczne wzloty, ale również doświadczać porażek, wręcz upadków. Znamienne, że w tych trudnych okresach „pod wozem”, których w przypadku Roberta było wiele, a nawet zbyt wiele, nie opuszczała go tak charakterystyczna dla wizjonerów i optymistów ciekawość świata, przekonanie o potrzebie i zdolności każdego z nas do jego poznawania, a także wspomniana już na wstępie i, być może nawet nadmierna, fascynacja technologiami, które to poznawanie ułatwiają i przyspieszają.

Towarzyszyła mu przy tym stale nadzieja na odnowę i powodzenie kolejnego przedsięwzięcia, na stabilizację i materialny dobrobyt. Od kilku miesięcy nadzieja ta miała solidne podstawy i charakterystyczny dla każdej nadziei kolor zielony – „kolor roślinności, nowego życia i nieprzemijających, odnawialnych dóbr”. Robert Lach – jako współpracownik utworzonego w listopadzie 2023 r. z jego inicjatywy Centrum Przetwarzania i Interpretacji Danych Satelitarnych oraz Cywilnych Systemów Nawigacji Satelitarnej działającego w ramach Parku Technologii Kosmicznych w Zielonej Górze – miał pokierować pracami zespołu realizującego finansowany przez Europejską Agencję Kosmiczną badawczo-wdrożeniowy projekt dotyczący monitoringu i kartowania usług ekosystemowych oraz oceny kapitału naturalnego.

Niestety, stało się inaczej. Po krótkim pobycie w zielonogórskim szpitalu Robert Lach zmarł 2 sierpnia 2024 r. w wieku 62 lat. Jego pożegnanie z udziałem najbliższej rodziny i niewielkiej liczby znajomych i przyjaciół odbyło się 7 sierpnia na Nowym Cmentarzu przy ul. Wrocławskiej w Zielonej Górze.

Na zakończenie warto jeszcze przedstawić główne etapy trwającej ponad 30 lat zawodowej kariery Roberta Lacha – człowieka w szczególny sposób związanego z polską geoinformatyką na przełomie XX i XXI wieku.

• 1991–1995 – doradca prezydenta Gdańska ds. EUROCITIES, specjalista ds. wdrażania systemów informacji przestrzennej w Urzędzie Miasta Gdańsk.

• 1995–1997 – dyrektor ds. marketingu w Laboratorium Geoinformatyki i Teledetekcji GEOSYSTEMS Polska odpowiedzialny m.in. za:
• kontakty robocze z krajową administracją rządową i samorządową (m.in. organizacja wsparcia geoinformatycznego dla służb ratowniczych w czasie powodzi w 1997 r.);
• zakończony sukcesem kontrakt z Komitetem Badań Naukowych, na mocy którego krajowe instytucje akademickie i badawczo-rozwojowe uzyskały preferencyjny dostęp do systemu przetwarzania obrazowań ERDAS IMAGINE (odpowiednik brytyjskiego CHEST);
• projektowanie i wdrożenia systemu informacji przestrzennej do Kaliningradu (wspólnie z polską firmą SIT VISION z Gdańska i rosyjską CS TRADE z Kaliningradu); w ramach projektu został po raz pierwszy w rosyjskim sektorze cywilnym wykorzystany wysokorozdzielczy obraz z satelity KVR-1000 oraz stacja graficzna Silicon Graphics.

• 1997–1999 – specjalista w gdańskiej firmie SIT Vision. Projekty dot. budowy i wdrażania miejskich i regionalnych systemów geoinformatycznych.

• 1999–2004 – prezes i dyrektor zarządzający utworzonej m.in. z jego inicjatywy spółki Bałtyckie Centrum Systemów Informacji Przestrzennej (BCSIP), dystrybutora wysokorozdzielczych obrazowań z satelity IKONOS, wykonawcy satelitarnych ortofotomap kraju (dane z satelitów IRS i IKONOS) m.in. dla potrzeb wdrożenia w Polsce systemu IACS przez ARiMR. W tym obszarze współpraca od 2001 r. z giełdową spółką TECHMEX S.A. uwieńczona w grudniu 2003 r. utworzeniem w Polsce Satelitarnego Centrum Operacji Regionalnych (SCOR S.A.). Dyrektor Centrum w latach 2003–2004.

• 2004 – rejestracja własnej działalności gospodarczej pod nazwą GEOSPACE – Konsulting Geoprzestrzenny. Dalsza współpraca z TECHMEX S.A. i SCOR S.A. Odpowiedzialność m.in. za kierowanie i realizację w latach 2005–2008 kontraktów w Polsce i Ukrainie (m.in. projekt „Inwentaryzacja Ziem Południowego Brzegu Krymu” pod nadzorem Rady Bezpieczeństwa i Obrony Ukrainy oraz Ukraińskiego Centrum Zarządzania Zasobami Ziemi).

• 2010–2012 – pełnomocnik ds. informacji przestrzennej i monitoringu przestrzennego w Instytucie Gospodarki Przestrzennej i Mieszkalnictwa. Kierowanie pracami Krajowego Punktu Kontaktowego projektu PLAN4ALL ukierunkowanego na standaryzację i harmonizację dokumentów planistycznych w Unii Europejskiej dla potrzeb Dyrektywy INSPIRE.

• 2012–2014 – pełnomocnik/specjalista ds. sporządzanie wniosków o finansowanie projektów krajowych i zagranicznych w Akademii Finansów i Biznesu VISTULA (m.in. realizacja projektu UE Digipay4Growth).

• 2015–2018 – specjalista ds. uruchomienia zapasowego repozytorium krajowych danych przestrzennych w Centrum Informatycznym Instytutu Badań Jądrowych w Świerku. Inicjator i wykonawca prac nad zwiększeniem efektywności metod skanowania laserowego do tworzenia trójwymiarowych modeli obiektów w standardzie City GML.

• Od 2017 r. członek Rady Infrastruktury Informacji Przestrzennej przy Ministerstwie Cyfryzacji. Współpraca z GUGiK oraz innymi instytucjami i firmami wdrażającymi w Polsce systemy ISOK i CAPAP (m.in. GLOBEMĄ, Instytutem Systemów Przestrzennych i Katastralnych S.A., SHH).

• 2019–2020 – konsultant w zakresie aktualizacji i rozbudowy baz danych oraz systemów informacji przestrzennej Województwa Lubuskiego.

• 2021–2023 – specjalista na Wydziale Architektury, Budownictwa i Inżynierii Środowiska Uniwersytetu Zielonogórskiego. Odpowiedzialny za wdrożenie infrastruktury technicznej umożliwiającej kształcenie studentów na nowym kierunku geoinformatyka i techniki satelitarne. Współpraca i kontakty z regionalnymi władzami samorządowymi zmierzające do utworzenia w Zielonej Górze Parku Technologii Kosmicznych – Badań, Rozwoju i Innowacji, Sp. z o.o. (dalej: PTK – B+R+I).

• 2023–2024 – konsultant, inicjator i wykonawca koncepcji Centrum Przetwarzania i Interpretacji Danych Satelitarnych oraz Cywilnych Systemów Nawigacji Satelitarnej powołanego w ramach PTK– B+R+I. Odpowiedzialny za wyposażenie Centrum w specjalistyczny sprzęt i oprogramowanie umożliwiające udział tej instytucji w krajowych i zagranicznych projektach badawczo-rozwojowych. Kierownik projektu (ESA) dot. kartowania usług ekosystemowych i oceny kapitału naturalnego.

Dr Witold Fedorowicz-Jackowski