Rzecznik praw obywatelskich wniósł o dokonanie zmian w ustawie o scaleniach i wymianie gruntów

Rzecznik praw obywatelskich wystąpił do ministra rolnictwa i rozwoju wsi z wnioskiem o rozważenie zainicjowania prac nad zmianą ustawy z 26 marca 1982 r. o scaleniach i wymianie gruntów. W opinii rzecznika zasadne jest bowiem rozszerzenie kręgu podmiotów uprawnionych do wykonywania prac scaleniowo-wymiennych o osoby, które posiadają uprawnienia geodezyjne w dziedzinie geodezji i kartografii (przedsiębiorców).

Jest to efekt wystąpienia w marcu br. Porozumienia „Prywatne Wykonawstwo Urządzeniowo-Rolne” do rzecznika praw obywatelskich z wnioskiem o zaskarżenie do Trybunału Konstytucyjnego zapisów art. 3 ust. 4 ustawy z dnia 26 marca 1982 r. o scalaniu i wymianie gruntów (DzU nr 178 poz. 1749 z 2003 r. z późniejszymi zmianami) jako niezgodnych z art. 20, art. 22 i art. 32 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Przepis ten został wprowadzony w życie ustawą z 20 kwietnia 2004 r. o Narodowym Planie Rozwoju (DzU nr 116 poz. 1206 z 2004 r.) jako nowela ustawy o scaleniu i wymianie gruntów.
Według Porozumienia, art. 3 ust 4. ww. ustawy narusza konstytucyjną wolność działalności gospodarczej, pozbawiając prywatne podmioty (wykonawstwa urządzeniowo-rolnego) dostępu do prac scaleniowo-wymiennych. Przepis ma charakter dyskryminacyjny, gdyż naruszając art. 32 Konstytucji pozbawia prywatne podmioty – mające takie same uprawnienia zawodowe na wykonywanie prac scaleniowo-wymiennych jak jednostki podległe samorządom – dostępu do tych prac.

W ocenie Porozumienia ww. artykuł wprowadził niczym nieuzasadniony w gospodarce rynkowej monopol na wykonywanie prac scaleniowo-wymiennych dla wojewódzkich biur geodezji i terenów rolnych. Jest on również sprzeczny z zapisami obowiązującej wówczas ustawy (w kwietniu 2004 r. Prawo działalności gospodarczej, dzisiaj: O swobodzie działalności gospodarczej), ponieważ według jej przepisów prace scaleniowo-wymienne nie podlegały ani koncesjonowaniu, ani regulacji zezwoleniami.

W swoim wystąpieniu Porozumienie podniosło też, że uprawnienia do wykonywania wspomnianych prac wydawane są osobom fizycznym z wykształceniem geodezyjnym po pozytywnej weryfikacji wiedzy, doświadczenia i praktycznych umiejętności przed państwową komisją. Dlaczego więc, mimo posiadania tych samych uprawnień zawodowych, prace tego typu mogą wykonywać wyłącznie geodeci zatrudnieni w jednostkach samorządowych?

Innym argumentem przeciwko patologicznym zapisom art. 3 ust. 4 ustawy o scalaniu i wymianie gruntów jest to, że prace scaleniowo-wymienne realizowane w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich finansowane są (do wysokości 75% kosztów) z funduszy Unii Europejskiej, natomiast kwalifikacji projektów scaleniowo-wymiennych dokonuje samorząd województwa. Tak więc samorząd sam sobie przyznaje środki Unii Europejskiej i staje się ich beneficjentem, zamiast być ich dystrybutorem!

Rzecznik praw obywatelskich w piśmie do ministra rolnictwa i rozwoju wsi z dnia 28 marca br. stwierdził, że „podnoszone przez wnioskodawców [Porozumienie – JP] zarzuty odnośnie nieuzasadnionego ograniczania swobody działalności gospodarczej wprowadzonej na skutek przedmiotowej nowelizacji ustawy zasługują w pełni na uwzględnienie. Nie znajduje bowiem uzasadnienia wprowadzenie takiego zapisu ustawy, iż prace scaleniowo-wymienne koordynuje i wykonuje samorząd województwa tylko przy pomocy jednostek organizacyjnych lub jednostek utworzonych przez ten samorząd do realizacji tych zadań”. Rzecznik podniósł także, że z chwilą, gdy Główny Geodeta Kraju nadaje uprawnienia zawodowe w dziedzinie geodezji i kartografii (zakr. 5 – geodezyjne urządzanie terenów rolnych i leśnych) także prywatnym przedsiębiorcom, to wyeliminowanie ich z prac scaleniowo-wymiennych może by postrzegane jako przejaw dyskryminacji.

W konkluzji rzecznik praw obywatelskich zwrócił się do ministra rolnictwa i rozwoju wsi z prośbą o rozważenie zainicjowania prac nad zmianą ustawy o scalaniu i wymianie gruntów.

Porozumienie „Prywatne Wykonawstwo Urządzeniowo-Rolne” powstało 27 lutego 2007 roku w Tarnowie i grupuje firmy geodezyjne, które wykonywały lub – na podstawie posiadanych uprawnień zawodowych – mogą wykonywać prace urządzeniowe. Jednym z głównych celów Porozumienia jest podjęcie wspólnych działań w kierunku zmiany niekorzystnych dla prywatnego wykonawstwa geodezyjnego zapisów art 3. ust. 4 ustawy o scalaniu i wymianie gruntów.

Przeczytaj pismo Rzecznika Praw Obywatelskich

Jerzy Przywara