Nowy nabytek Ossolineum: mapa Księstwa Pomorskiego z połowy XVIII w.

Pod koniec grudnia 2022 roku zbiory kartograficzne Biblioteki Ossolineum powiększyły się o godną uwagi pozycję, nabytą w krakowskim antykwariacie „Rara Avis”. Jest to mapa Księstwa Pomorskiego „Ducatus Pomeraniae Citerioris et Ulterioris principatibus comitatibus urbibus suis definitae nova et ampla descriptio geographica”, sporządzona i wydana w Augsburgu około 1750 roku przez Albrechta Carla Seuttera.

Kartograf ten, syn sławnego augsburskiego twórcy map i atlasów Matthäusa Seuttera, opracowując Pomorze Zachodnie stworzył dzieło imponujące, choć nie całkiem oryginalne. Oparł się bowiem na znacznie wcześniejszej mapie Eilhardusa Lubinusa z 1618 r. – najlepszym ujęciu tego obszaru w XVII, a nawet przez większość XVIII stulecia.

Mapa A.C. Seuttera powstała jako ręcznie kolorowany miedzioryt, wykonany i odbity w sześciu arkuszach. Egzemplarz zakupiony przez Ossolineum, wskutek podklejenia arkuszy na wspólny sztywny podkład, umożliwia podziwianie całości obrazu kartograficznego Księstwa Pomorskiego, rozciągniętego na wschód i zachód od ujścia Odry. Dzięki dużej skali (ok. 1:255 000) mapa charakteryzuje się pokaźnym formatem (97×170 cm). Nie zachowuje wprawdzie wielu zalet wizualnych pierwowzoru stworzonego przez E. Lubinusa, wyposażonego w drzewa genealogiczne książąt pomorskich i widoki miast, ale proponuje odbiorcy nowe walory estetyczne, właściwe dla swojej epoki.

Praca przyciąga wzrok efektownym, artystycznym kartuszem i wizerunkami licznych statków na Bałtyku. Zwraca uwagę także rozbudowana tabela odległości między miastami pomorskimi. Jeśli dodamy do tego bogatą treść geograficzną, zawierającą gęstą sieć miejscowości, rzeki, jeziora, lasy, rzeźbę terenu i elementy gospodarcze, to nie ulega wątpliwości, że mamy do czynienia z ważnym zabytkiem kartografii, dokumentującym przeszłość regionu.

Źródło: Zakład Narodowy im. Ossolińskich