Polscy naukowcy opracowują model 3D BIM antycznego miasta

Naukowcy z Politechniki Warszawskiej, Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz Uniwersytetu Warszawskiego pracują nad trójwymiarową rekonstrukcją 3D starożytnego cypryjskiego miasta Nea Pafos. Wdrażana metodyka jest nowatorska i stosowana na nielicznych stanowiskach archeologicznych.

Model 3D w technologii BIM reliktów architektury portyku wschodniego Agory w Pafos uwzględniający fazy chronologiczne powstawania budowli

Wizualizacja rekonstrukcji antycznego miasta Olint z wygenerowanymi proceduralnie typami hellenistycznych budynków mieszkalnych

Ortofotomapa Parku Archeologicznego Kato Pafos utworzona na podstawie zdjęć z UAV i obrazu satelitarnego

Naukowcy z Politechniki Warszawskiej, Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz Uniwersytetu Warszawskiego pracują nad trójwymiarową rekonstrukcją 3D starożytnego cypryjskiego miasta Nea Pafos. Wdrażana metodyka jest nowatorska i stosowana na nielicznych stanowiskach archeologicznych.

Projekt „MA-P Maloutena i Agora w planie urbanistycznym Pafos: Modelowanie miejskiego krajobrazu stolicy hellenistycznego i rzymskiego Cypru” realizowany jest przez przedstawicieli trzech instytucji: Uniwersytetu Jagiellońskiego, Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej Uniwersytetu Warszawskiego i Politechniki Warszawskiej przy współpracy z geofizykami z Uniwersytetu w Hamburgu. Kierownikiem projektu jest prof. Ewdoksia Papuci-Władyka z UJ. Zespołem Politechniki Warszawskiej kieruje natomiast mgr inż. Wojciech Ostrowski z Zakładu Fotogrametrii, Teledetekcji i SIP Wydziału Geodezji i Kartografii.

Głównym celem projektu jest odtworzenie układu urbanistycznego antycznego miasta Nea Paphos położonego na półwyspie w południowo-zachodniej części Cypru. Jego znaczna część znajduje się na terenie Parku Archeologicznego utworzonego w celu ochrony dziedzictwa kulturowego, ale stanowiącego też istotną atrakcję turystyczną współczesnej Pafos, które jest jednym z największych kurortów turystycznych zachodniej części wyspy. Badania archeologiczne na tym obszarze prowadzi wielu współczesnych badaczy z różnych krajów, a istotną rolę pełnią polskie ekspedycje archeologiczne, które od 1965 r. prowadzą badania pozostałości bogatej dzielnicy rezydencjonalnej, zwanej Maloutena, a od 2011 r. reprezentacyjnego placu w centrum miasta – Agory. O znaczeniu tego miejsca może świadczyć fakt, że w 1980 r. zostało wpisane listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Antyczna Pafos założona została w czasach po Aleksandrze Wielkim na przełomie IV i III w. p.n.e. i praktycznie od początku swojej historii pełniła funkcję głównego ośrodka (stolicy) wyspy. Zarówno w czasach hellenistycznych, kiedy to Cyprem rządziła egipska dynastia Ptolemeuszy, jak i później w czasach rzymskich, kiedy Cypr stał się prowincją Imperium. Nea Pafos rozplanowano w oparciu o plan hipodamejski, tj. miasto podzielone było na kwartały zabudowy (insulae) przez regularną siatkę prostopadłych ulic. Kluczowe z punktu widzenia archeologii i urbanistyki wyniki badań dla tego obszaru opublikowała w 1990 r. J. Młynarczyk z Uniwersytetu Warszawskiego. Na podstawie odkrytych pozostałości budynków i ulic oraz zdjęć lotniczych badaczka zaproponowała rekonstrukcję planu antycznego miasta Nea Pafos.

Obecnie, ponad 30 lat od publikacji tego opracowania, konieczna okazała się weryfikacja poprzednich ustaleń uwzględniająca nowe odkrycia oraz technologie precyzyjnego obrazowania. W tym celu zbudowany został interdyscyplinarny zespół badawczy łączący przedstawicieli dziedzin takich jak: archeologia, geofizyka, architektura oraz specjalistów od badań teledetekcyjnych, modelowania proceduralnego i analiz przestrzennych z czterech uczelni.

W skład zespołu prowadzącego badania na Politechnice Warszawskiej wchodzą m.in. dr inż. arch. Anna Kubicka (specjalistka z zakresu architektury antycznej z Politechniki Wrocławskiej, realizująca staż podoktorski na Politechnice Warszawskiej) oraz inż. Artur Nowicki. Badacze zajmują się utworzeniem bazy danych HBIM (Historic Building Information Modelling), która ma zastąpić tradycyjny inwentarz struktur odnalezionych podczas wykopalisk archeologicznych, a wraz z modelowaniem proceduralnym w oprogramowaniu City Engine ma pozwolić na utworzenie hipotetycznej rekonstrukcji całego miasta w 3D.

Dr inż. Anna Fijałkowska oraz mgr inż. Paulina Konarzewska prowadzą badania z zakresu analiz przestrzennymi dla miast antycznych o regularnej siatce ulic. Koncentrują się na wykorzystaniu Space Syntax (analiza syntaktyczna przestrzeni), które opiera się na analizie powiązań przestrzennych w ramach badanej siatki ulic i ocenie relacji pomiędzy jej komponentami, dzięki czemu powinno być możliwe wyznaczanie najbardziej prawdopodobnego położenia centrum miasta czy określenie wielkości potencjalnego ruchu dla każdej ulicy w przestrzeni miejskiej.

Kierownik zespołu PW mgr inż. Wojciech Ostrowski wraz z mgr inż. Magdaleną Pilarska-Mazurek (UAV GeoLab) zajmują się teledetekcją z wykorzystaniem bezzałogowych statków powietrznych, które w Pafos wykorzystywane są na potrzeby tworzenia modeli 3D Parku Archeologicznego, jak i badań nieinwazyjnych (prospekcji archeologicznej) z wykorzystaniem danych multispektralnych.

Zespół przy współpracy z wykonawcami z innych uczelni podjął się rekonstrukcji układu ulic i budowli funkcjonujących na terenie antycznej Pafos w różnych okresach historycznych. Rezultatem zintegrowanych wyników badań będzie rekonstrukcja krajobrazu miasta i zabudowań w postaci modeli 3D. Uzyskane trójwymiarowe rekonstrukcje zostaną następnie poddane analizom przestrzennym celem ustalenia zależności pomiędzy układem zabudowy i ulic a funkcjonowaniem miasta w rozumieniu widoczności, przepływu ludności, potencjalnej liczby mieszkańców, dzięki czemu będzie możliwe lepsze zrozumienie antycznej Pafos.

Badania finansowane są przez NCN w ramach konkursu OPUS 18 (nr 2019/35/B/HS3/02296). Więcej informacji o tym i innych projektach prowadzonych na Cyprze można znaleźć na stronie polisharchaeologyincyprus.com

Źródło: Biuletyn PW