Na przełomie 2006 i 2007 roku Najwyższa Izba Kontroli przeprowadziła w 32 jednostkach samorządu terytorialnego kontrolę, której podstawowym celem była ocena prawidłowości ustalania i egzekwowania przez gminy opłaty adiacenckiej oraz opłaty planistycznej w latach 2004-2006 (I półrocze).
Ustalenia tej kontroli są w znacznej mierze takie same jak wyniki poprzednich kontroli w tym zakresie. Stwierdzono, że gminy nadal w niewielkim stopniu wykorzystywały posiadane ustawowe uprawnienia do wymierzania opłaty adiacenckiej oraz realizowały obowiązek pobierania opłaty planistycznej, pozbawiając się w rezultacie dochodów budżetowych z tych tytułów. Ich wysokość oszacowano na kwotę ponad 3,6 mln zł.
Najwyższa Izba Kontroli negatywnie oceniła zwłaszcza:
niewypełnienie przez organy stanowiące 18 badanych gmin (56%) obowiązku uchwalenia stawek procentowych opłaty adiacenckiej, mimo że w badanym okresie w każdej z nich wykonano inwestycje infrastrukturalne o znacznej wartości lub przeprowadzono podziały nieruchomości, kwalifikujące się do wymierzenia opłaty adiacenckiej;
niepodjęcie w 15 gminach (47%) jakichkolwiek działań, zmierzających do naliczenia i pobrania opłaty adiacenckiej;
zaniechanie ustalenia i pobrania opłaty planistycznej w 6 gminach (19%), mimo zaistnienia zobowiązujących do tego przesłanek ustawowych.
W 17 gminach, pobierających opłatę adiacencką oraz planistyczną, ujawniono także inne przypadki nieprawidłowości i uchybień, polegających głównie na:
nielegalnym przymuszaniu właścicieli nieruchomości do partycypacji w kosztach budowy urządzeń infrastruktury technicznej;
bezpodstawnym określaniu stawek zerowych w niektórych planach zagospodarowania przestrzennego, zmieniających przeznaczenie zbywanych nieruchomości;
utracie możliwości pobrania opłaty planistycznej, na skutek opóźnień (nawet kilkuletnich) w wydawaniu decyzji ustalających tę opłatę;
zaniechaniu dokonywania wycen wzrostu wartości nieruchomości zlokalizowanych w zasięgu oddziaływania wybudowanych urządzeń infrastruktury technicznej oraz w związku z podziałami nieruchomości.
Stwierdzone nieprawidłowości i uchybienia spowodowane były głównie niewłaściwą organizacją pracy, a także nienależytym funkcjonowaniem systemu kontroli wewnętrznej w urzędach gmin.