Projekt ISOK na konferencji prasowej MSWiA

Efekty dotychczasowych prac w ramach skaningu laserowego, a także przykładowe mapy ryzyka powodziowego wykonane na podstawie uzyskanych tą technologią danych zostały zaprezentowane podczas dzisiejszej (14 października) konferencji prasowej w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji.

– Pokazujemy dostępne już dziś narzędzia niezbędne do analizy ryzyka powodziowego, tak aby żywioł nas nie zaskakiwał i abyśmy potrafili przygotować się na duże opady oraz prognozować skutki tych opadów dla terenów leżących w dorzeczach dużych rzek – stwierdził minister Jerzy Miller otwierając konferencję.

Podczas spotkania omówiono założenia ISOK, tj. Informatycznego Systemu Osłony Kraju przed Nadzwyczajnymi Zagrożeniami, mającego na celu w szczególności poprawę bezpieczeństwa powodziowego. W skład konsorcjum, które realizuje projekt, wchodzą: Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej PIB, Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, Instytut Łączności oraz Rządowe Centrum Bezpieczeństwa.

Główny geodeta kraju Jolanta Orlińska poinformowała, że Główny Urząd Geodezji i Kartografii pozyskuje na potrzeby projektu ISOK numeryczny model terenu (NMT) technologią lotniczego skaningu laserowego. Pomiary są wykonywane w dwóch standardach. Dla wytypowanego jako zagrożonego powodziami obszaru o powierzchni 177 tys. km kw. o gęstości 4 punktów na m kw. z dokładnością wysokościową wynoszącą 15 cm, a dla 14 tys. km kw. (miasta) o gęstości 12 punktów na m kw. z dokładnością wysokościową wynoszącą 10 cm. Jednocześnie ze skaningiem laserowym wykonywane są zdjęcia lotnicze, które pozwalają na przyporządkowanie barwy naturalnej każdemu punktowi w trójwymiarowej chmurze. Dzięki temu, że są to dane cyfrowe, mają bardzo duże możliwości przetwarzania. Bryły budynków wykorzystywane są do tworzenia modeli miast 3D. Bardzo istotna jest intensywność odbicia promienia laserowego od powierzchni terenu. Pozwala ona m.in. na identyfikację obiektów i określenie rodzaju pokrycia terenu. Dodatkowo dane te umożliwiają zidentyfikowanie rodzaju podłoża, od którego promień lasera został odbity, na ich podstawie może być też określana np. miąższość i wilgotność gleby.

– Od lutego br. do dziś tą techniką pozyskane zostały dane dla 58 tys. km kw. – stwierdziła GGK. – Jesienny sezon lotniczy właśnie się zaczyna i mamy nadzieję, że pogoda dopisze i będziemy mogli pochwalić się tak samo dobrym wynikiem – dodała. Prezes Orlińska zwróciła też uwagę na różnice między starszą technologią pozyskiwania NMT (wyłącznie ze zdjęć lotniczych) a nową. Starsza pozwalała na uzyskanie dokładności przylegania powierzchni matematycznej do powierzchni rzeczywistej rzędu ok. 75 cm i nie nadaje się do modelowania powodziowego. Natomiast obecnie zastosowana technologia pozwala na uzyskanie dokładności rzędu 10 cm i lepszej, co umożliwia odwzorowanie najmniejszych obiektów na powierzchni terenu i dla symulacji powodziowej jest niezwykle istotne. Każdy z elementów ukształtowania ma bowiem wpływ na przebieg fali powodziowej.

– Choć projekt ten ma służyć główne modelowaniu powodziowemu, to dane źródłowe mogą być wykorzystywane do bardzo różnych zastosowań (np. archeologia, planowanie urbanistyczne, planowanie przestrzenne, inwentaryzacja infrastruktury czy linii energetycznych) – podkreśliła prezes Orlińska. Dane z ISOK gromadzone w państwowym zasobie geodezyjnym i kartograficznym są nieodpłatnie udostępniane administracji publicznej, stopniowo będą publikowane również na geoportalu. Dla celów komercyjnych będą natomiast odpłatne.

Poniżej zaprezentowany przez GGK model miasta utworzony z punktów pochodzących ze skaningu laserowego (Nysa)

Z kolei zastępca prezesa Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej Janusz Wiśniewski przedstawił przykłady już wykonanych map ryzyka powodziowego oraz plany na przyszłość. Głównym celem opracowania map ryzyka powodziowego jest ograniczanie strat powstałych w wyniku wystąpienia powodzi, a także zdefiniowanie obszarów, które zostaną zalane w przypadku awarii systemów zabezpieczających. Z map takich można otrzymać m.in. informacje dotyczące szacunków wartości potencjalnych strat powodziowych (na podstawie klas użytkowania terenu oraz głębokości zalewu). Janusz Wiśniewski przypomniał też główne zadania wynikające z dyrektywy powodziowej, które są realizowane w ramach ISOK, a więc: opracowanie wstępnej oceny ryzyka powodziowego (do 22 grudnia 2011 r.), opracowanie map zagrożenia powodziowego (do 22 grudnia 2013 r.) oraz opracowanie map ryzyka powodziowego (do 22 grudnia 2013 r.).

Wynikiem dotychczasowych prac Centrum Modelowania Powodziowego Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej jest mapa wstępnej oceny ryzyka powodziowego, na której zaznaczono odcinki rzek, dla których stwierdzono zagrożenie powodziowe (gdzie ono wystąpiło lub może wystąpić). Uwzględniając te informacje, opracowano prezentowaną obok mapę, na której na czerwono zaznaczono odcinki rzek, dla których tworzone są mapy w ramach ISOK, a na niebiesko te, które będą realizowane w okresie późniejszym, po 2013 r. (ze względu na brak danych hydrologicznych bądź geodezyjnych).

– Bez informacji pochodzących ze skaningu laserowego praktycznie nie można by było wykonywać map ryzyka i map zagrożenia powodziowego. Aktualnie możemy wszystko pokazać w technologii na miarę XXI wieku – stwierdził Janusz Wiśniewski, – bo zarówno geodeci, jak i my sięgnęliśmy w tym zakresie na najwyższą półkę. Na podstawie danych ze skaningu modelujemy, wykorzystując matematyczne modele hydrologiczne, przebieg powodzi w taki sposób, że przerywamy każde obwałowanie i pokazujemy jaki obszar, w jakim czasie i jak głęboką wodą może być zalany – dodał. Janusz Wiśniewski pokazał projekt pilotowy dla Świniar k. Płocka (poniżej), w którym sprawdzono, czy zastosowany model będzie odtwarzał sytuację, która rzeczywiście w ub.r. na tym obszarze wystąpiła.

W konferencji udział wzięli również: odpowiedzialny m.in. za geodezję sekretarz stanu w MSWiA Włodzimierz Karpiński oraz dyrektor Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej Mieczysław Ostojski.

Anna Wardziak