Jerzy Auksztol
Jak zapobiegać piractwu
Ochrona prawna map numerycznych
Prowadzenie działalności gospodarczej w obszarze map numerycznych związane jest z dużym ryzykiem, będącym pochodną charakterystyki samego produktu. Istotnym zagrożeniem jest niekontrolowana dystrybucja map, która w znacznym stopniu ogranicza dochody inwestorów, a tym samym powoduje zmniejszenie planowanych inwestycji w tym sektorze.
Mapa numeryczna to przede wszystkim dobro niematerialne, charakteryzujące się koniecznością poniesienia istotnych nakładów inwestycyjnych w celu jego wytworzenia i utrzymania. Dodatkowo, całkowite koszty rozkładają się niesymetrycznie; główne – ponoszone są na etapie tworzenia, natomiast koszty procesu utrzymania i dystrybucji ograniczone są do minimum. Taki podział wynika ze sposobu gromadzenia produktu w formie elektronicznej, który nie ma znaczących ograniczeń fizycznych odnoszących się do eksploatacji i dystrybucji. W celu minimalizacji zagrożeń uczestnicy rynku wypracowali określone modele biznesu i wzorce zachowań (patrz ramka). Oczywiście wzorce te nie prezentują wszystkich możliwych wariantów ochrony. Ich konstrukcja wynika z modelu biznesu wybranego przez właściciela zasobu, jak również jego pomysłowości w zakresie wprowadzania nowych wzorców.
Kategorie ochrony prawnej
Niezależnie jednak od zastosowanego modelu biznesu istotnym elementem warunkującym proces tworzenia wzorców ochrony jest infrastruktura prawna określająca reguły korzystania z zasobów map numerycznych.
Istotne zmiany w ich ochronie prawnej zostały wprowadzone wraz z uchwaleniem ustawy z 27 lipca 2001 r. o ochronie baz danych – uobd (DzU nr 128, poz. 1402), która implementowała wymagania określone w Dyrektywie Unii Europejskiej 96/9/EC z 11 marca 1996 r. o prawnej ochronie baz danych – (Official Journal L 077, 27/03/1996 p. 0020-0028). Przed wprowadzeniem powyższej ustawy właściciele map numerycznych mieli do wyboru jedynie dwie możliwości ochrony. Pierwsza to ochrona autorsko-prawna na podstawie ustawy z 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych – upa (DzU z 2000 r. nr 80, poz. 904), druga zaś to ochrona na podstawie ustawy z 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji – uznk (DzU z 1993 r. nr 47, poz. 211 z późn. zm.).
Ustawa o prawie autorskim
W pierwszym przypadku, ochrony autorskoprawnej, przyjmuje się założenie, że dobro niematerialne, jakim jest mapa numeryczna, ma cechy utworu, czyli jest przejawem działalności twórczej o indywidualnym charakterze. Przypomnijmy, że przedmiotem ochrony prawa autorskiego jest właśnie utwór jako element kategorii własności intelektualnej lub dobra niematerialnego. W orzecznictwie sądowym ukształtował się pogląd, że nawet minimalna dawka indywidualnego charakteru umożliwia wprowadzenie ochrony z prawa autorskiego, o czym świadczy następujący przykład1: „Nawet niewielkie znaczeniowo opracowania, byleby cechował je element twórczości autora, mogą stanowić przedmiot ochrony autorskiej w rozumieniu art. 1 prawa autorskiego”.
Takie ukształtowanie prawa daje dużo swobody w klasyfikowaniu poszczególnych dóbr intelektualnych w kategorii utworu. Pojawia się jednak pytanie, czy mapa numeryczna posiada cechy osobistej twórczości, innymi słowy, czy można ją zaliczyć do kategorii utworu. Jednoznacznej odpowiedzi na powyższe pytanie nie można udzielić. Istnieją takie dobra intelektualne należące do kategorii map numerycznych, którym można przypisać cechę indywidualnej twórczości. Są to mapy ogólnogeograficzne lub tematyczne, które zostały przeniesione do postaci numerycznej. Proces zmniejszenia i generalizacji towarzyszący ich tworzeniu związany jest z wprowadzeniem istotnych twórczych elementów, które dopasowane są do określonego odbiorcy.
Pełna treść artykułu w kwietniowym wydaniu GEODETY
Prowadzenie działalności gospodarczej w obszarze map numerycznych związane jest z dużym ryzykiem, będącym pochodną charakterystyki samego produktu. Istotnym zagrożeniem jest niekontrolowana dystrybucja map, która w znacznym stopniu ogranicza dochody inwestorów, a tym samym powoduje zmniejszenie planowanych inwestycji w tym sektorze.
Mapa numeryczna to przede wszystkim dobro niematerialne, charakteryzujące się koniecznością poniesienia istotnych nakładów inwestycyjnych w celu jego wytworzenia i utrzymania. Dodatkowo, całkowite koszty rozkładają się niesymetrycznie; główne – ponoszone są na etapie tworzenia, natomiast koszty procesu utrzymania i dystrybucji ograniczone są do minimum. Taki podział wynika ze sposobu gromadzenia produktu w formie elektronicznej, który nie ma znaczących ograniczeń fizycznych odnoszących się do eksploatacji i dystrybucji. W celu minimalizacji zagrożeń uczestnicy rynku wypracowali określone modele biznesu i wzorce zachowań (patrz ramka). Oczywiście wzorce te nie prezentują wszystkich możliwych wariantów ochrony. Ich konstrukcja wynika z modelu biznesu wybranego przez właściciela zasobu, jak również jego pomysłowości w zakresie wprowadzania nowych wzorców.
Kategorie ochrony prawnejNiezależnie jednak od zastosowanego modelu biznesu istotnym elementem warunkującym proces tworzenia wzorców ochrony jest infrastruktura prawna określająca reguły korzystania z zasobów map numerycznych.Istotne zmiany w ich ochronie prawnej zostały wprowadzone wraz z uchwaleniem ustawy z 27 lipca 2001 r. o ochronie baz danych – uobd (DzU nr 128, poz. 1402), która implementowała wymagania określone w Dyrektywie Unii Europejskiej 96/9/EC z 11 marca 1996 r. o prawnej ochronie baz danych – (Official Journal L 077, 27/03/1996 p. 0020-0028). Przed wprowadzeniem powyższej ustawy właściciele map numerycznych mieli do wyboru jedynie dwie możliwości ochrony. Pierwsza to ochrona autorsko-prawna na podstawie ustawy z 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych – upa (DzU z 2000 r. nr 80, poz. 904), druga zaś to ochrona na podstawie ustawy z 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji – uznk (DzU z 1993 r. nr 47, poz. 211 z późn. zm.).
Ustawa o prawie autorskim W pierwszym przypadku, ochrony autorskoprawnej, przyjmuje się założenie, że dobro niematerialne, jakim jest mapa numeryczna, ma cechy utworu, czyli jest przejawem działalności twórczej o indywidualnym charakterze. Przypomnijmy, że przedmiotem ochrony prawa autorskiego jest właśnie utwór jako element kategorii własności intelektualnej lub dobra niematerialnego. W orzecznictwie sądowym ukształtował się pogląd, że nawet minimalna dawka indywidualnego charakteru umożliwia wprowadzenie ochrony z prawa autorskiego, o czym świadczy następujący przykład1: „Nawet niewielkie znaczeniowo opracowania, byleby cechował je element twórczości autora, mogą stanowić przedmiot ochrony autorskiej w rozumieniu art. 1 prawa autorskiego”.Takie ukształtowanie prawa daje dużo swobody w klasyfikowaniu poszczególnych dóbr intelektualnych w kategorii utworu. Pojawia się jednak pytanie, czy mapa numeryczna posiada cechy osobistej twórczości, innymi słowy, czy można ją zaliczyć do kategorii utworu. Jednoznacznej odpowiedzi na powyższe pytanie nie można udzielić. Istnieją takie dobra intelektualne należące do kategorii map numerycznych, którym można przypisać cechę indywidualnej twórczości. Są to mapy ogólnogeograficzne lub tematyczne, które zostały przeniesione do postaci numerycznej. Proces zmniejszenia i generalizacji towarzyszący ich tworzeniu związany jest z wprowadzeniem istotnych twórczych elementów, które dopasowane są do określonego odbiorcy.
Pełna treść artykułu w kwietniowym wydaniu GEODETY
powrót
|
