Teledetekcja okiem geografów już po raz 20.

Wczoraj (21 września) na Uniwersytecie Warszawskim ruszyła jubileuszowa XX Ogólnopolska Konferencja Fotointerpretacji i Teledetekcji – impreza, dzięki której geografowie docenili zdjęcia lotnicze i satelitarne.

Pierwsza edycja zorganizowana została w 1964 roku. Jak przypomniał prof. Jan Olędzki (Uniwersytet Warszawski), ideą konferencji była nie tylko wymiana wiedzy i integracja naukowców, lecz także – a nawet przede wszystkim – popularyzacja teledetekcji w środowisku geografów. Na pierwsze efekty nie trzeba było długo czekać. Jeszcze w tym samym roku ukazał się pierwszy numer wydawanego do dziś periodyku „Teledetekcja w geografii" (obecnie nosi tytuł „Teledetekcja środowiska"). Dwa lata później, w 1966 roku, teledetekcja i fotointerpretacja weszły na stałe do programu nauczania na kierunku geografia. Jak wspomina prof. Andrzej Ciołkosz (IGiK) – jedyny uczestnik wszystkich 20 edycji konferencji – początki nie były jednak łatwe. Gdy prowadził on zajęcia na Uniwersytecie Warszawskim, do dyspozycji miał wówczas tylko 15 zdjęć lotniczych, które nie dość, że prezentowały wyłącznie obszary rolnicze, to dostępne były w rozdzielczości raptem 60 cm. Co więcej, za zgubienie choćby jednego z nich groziła – w najlepszym przypadku – utrata posady.

Od tego momentu teledetekcja w ośrodkach geograficznych przeszła już jednak spore zmiany, czego najbardziej namacalnym dowodem było powstawanie kolejnych jednostek badawczych. Dziedzina ta ma się dobrze również dziś, o czym świadczy chociażby powstanie niedawno na UW pierwszej w kraju katedry oraz studenckiego koła naukowego zajmujących się fotointerpretacją.

Warszawska konferencja nie ograniczyła się jednak do wspominania przeszłości, w teledetekcji nie brakuje bowiem interesujących problemów badawczych. Z pewnością najważniejszym z nich jest wykorzystanie nowoczesnych technologii – np. skanowania laserowego oraz zobrazowań hiperspektralnych. Oba te zagadnienie będą zresztą szerzej prezentowane nie tylko w referatach, lecz także podczas warsztatów prowadzonych przez specjalistów z MGGP Aero oraz Katedry Geoinformatyki i Teledetekcji UW.

Istotnym aspektem badań są także metody klasyfikacji obrazów. Warto odnotować, że niedawno polscy naukowcy odnieśli na tym polu spory sukces. Zespół Instytutu Geodezji i Kartografii w ramach projektu Geoland2 (część GMES) opracował bowiem algorytm, który będzie wykorzystywany do zautomatyzowanego monitoringu zmian pokrycia terenu w Europie.

Na konferencji nie mogło zabraknąć także zagadnień typowo geograficznych. Z prezentowanych referatów można się było dowiedzieć, że obrazy lotnicze i satelitarne są z powodzeniem wykorzystywane np. do: wykrywania klinów lodowych w glebie, mierzenia zachmurzenia czy opadów, szacowania plonów, a nawet do analizy czasowej rozmieszczenia wiatraków w Polsce.

Sporym wyzwaniem dla współczesnej teledetekcji jest również analiza przydatności sensorów lotniczych i satelitarnych. Zdaniem reprezentującej WAT dr hab. Elżbiety Bieleckiej właściciele satelitów często naciągają ich jakość, by sprzedać jak najwięcej zdjęć, co omówiła zresztą na przykładzie aparatu RapidEye. Wstępna analiza zdjęć wielospektralnych z tego satelity, wskazuje, że nadają się one do sporządzania map w skali nawet 1:25 000. Bo dogłębnym badaniu okazuje się jednak, że bardziej adekwatną wartością jest raczej 1:100 000.

Ocenia się, że na orbicie okołoziemskiej znajduje się obecnie około 800 działających satelitów obserwacyjnych. Do startu gotowe są już kolejne. Specjaliści od teledetekcji i fotointerpretacji będą mieć więc pełne ręce roboty, a efekty ich pracy poznamy zapewne na XXI edycji imprezy.

Organizatorami XX Ogólnopolskiej Konferencji Fotointerpretacji i Teledetekcji są: Komisja Teledetekcji Komitetu Badań Kosmicznych i Satelitarnych przy Prezydium Polskiej Akademii Nauk, Klub Teledetekcji Środowiska Polskiego Towarzystwa Geograficznego oraz Katedra Geoinformatyki i Teledetekcji Wydziału Geografii i Studiów Regionalnych Uniwersytetu Warszawskiego. Impreza potrwa do 23 września.

Jerzy Królikowski