Ułatw sobie pracę. Przegląd polskich wtyczek do QGIS [v. 2.0]

QGIS (znany wcześniej pod nazwą Quantum GIS) to darmowe oprogramowanie do tworzenia, przetwarzania i przeglądania danych przestrzennych, a także do ich publikacji w postaci map i usług sieciowych. O tym, jak bardzo ceniona jest to aplikacja, doskonale świadczy liczba dostępnych wtyczek rozszerzających jej możliwości. Tylko jak spośród setek narzędzi wybrać najbardziej przydatne?
Autor: Krzysztof Puciło

QGIS oferowany jest dla najpopularniejszych systemów operacyjnych na bezpłatnej i otwartej licencji. Aplikacja powstała w 2002 roku i od tamtej pory jest ciągle rozwijana. Obecna wersja stabilna (tzw. LTR) to 3.28 Firenze. Wydanie kolejnej – 3.34 – planowane jest na ten miesiąc. Program pozwala na obsługę większości popularnych formatów – zarówno wektorowych (np. SHP, GML, KML, GPX, DXF), rastrowych (np. GeoTiff, JPEG, PNG), jak również usług sieciowych (WMS, WFS, WCS) i baz danych (PostgreSQL, SQLite, Oracle).

Możliwości programu mogą być rozszerzane poprzez zastosowanie tzw. wtyczek (pluginów), czyli skryptów tworzonych w języku programowania Python. Wtyczki można pisać samemu bądź skorzystać z bogatego repozytorium dostępnego bezpośrednio z menu programu. Obecnie lista wtyczek liczy niemal 2000 pozycji przygotowanych przez niezależnych programistów z całego świata. Niewątpliwie świadczy to o popularności samego QGIS-a, a zarazem stanowi jego wielką zaletę – dzięki takiej liczbie pluginów wiele operacji na danych da się wykonać łatwiej i szybciej.

Oczywiście pojawia się też problem: jak spośród tak bogatej oferty wybrać najbardziej przydatne narzędzie? By to trochę ułatwić, postanowiliśmy przygotować dla Państwa subiektywny wybór wtyczek. Skupiliśmy się w nim na wtyczkach powstałych dla polskich użytkowników, odpowiadających polskiej specyfice, które mogą Państwa zainteresować. Ciekawe, czy znacie je wszystkie?
Wybrane wtyczki podzieliliśmy dodatkowo na dwie grupy – stworzone i udostępnianie przez podmioty komercyjne oraz powstałe w ramach działalności podmiotów publicznych.

Aktualizacje:
• v. 2.0 z 16 listopada 2023 r. – dodaliśmy wtyczkę BDOO_GML stworzoną przez GUGiK.

WTYCZKI UDOSTĘPNIANE PRZEZ PODMIOTY PUBLICZNE

1. Twórca: Główny Urząd Geodezji i Kartografii

• BDOO_GML – 10 536 pobrań

Jeżeli pracujesz często z bazą danych obiektów ogólnogeograficznych, to ta pozycja jest właśnie dla Ciebie. Opracowana przez Główny Urząd Geodezji i Kartografii wtyczka BDOO_GML pozwala na szybkie wczytanie pobranych przez nas danych BDOO i wyświetla je zgodnie z rozporządzeniem. Dzięki temu uzyskujemy gotową wizualizację danych bez konieczności samodzielnego ustalania styli. Po pobraniu paczki z BDOO należy ją rozpakować, a następnie w oknie wtyczki z poziomu QGIS-a wybrać cały folder z warstwami BDOO. W ten sposób nasza praca będzie bardziej płynna i niezależna od zapytań do usługi WMS.

• BDOT10k_GML_SHP – 37 256 pobrań

Wtyczka przygotowana przez Główny Urząd Geodezji i Kartografii. Umożliwia wyświetlanie danych BDOT10k. Wystarczy pobrać paczkę w formacie SHP lub GML i w oknie wtyczki wybrać folder z danymi. Po przetworzeniu dane zostaną wyświetlone zgodnie z symboliką zdefiniowaną w rozporządzeniu.

• Walidator plików GML – 2223 pobrań

Jak sama nazwa wskazuje, umożliwia sprawdzenie poprawności pliku GML dla jednej z baz: BDOT500, BDOT10k, BDOO, EGiB, GESUT, PRNG lub RCN. Po wskazaniu odpowiedniego pliku otrzymamy informację, czy jest on poprawny, a jeśli nie, otrzymamy raport ze wskazanymi błędami do poprawy.

• Wtyczka APP– 13 452 pobrań

Bardzo przydatne narzędzie dla osób pracujących z planami zagospodarowania przestrzennego. Umożliwia nie tylko sprawdzenia poprawności samego pliku GML z APP, ale również jego przygotowanie krok po kroku i utworzenie metadanych dla zbiorów MPZP i SUiKZP. Powstało przy współpracy z firmą EnviroSolutions.

3. Twórca: Wody Polskie

• Wody Polskie – Baza WMS – 9568 pobrań

Udostępniona w kwietniu zeszłego roku wtyczka Wód Polskich pozwala na dodanie do naszego projektu warstw WMS udostępnianych przez tę instytucję. Dzięki wtyczce nie musimy szukać aktualnych adresów usług oraz ręcznie ustawiać kolejność warstw. Narzędzie zapewnia dostęp do następujących warstw:
• Mapa Podziału Hydrologicznego Polski w skali 10000,
• Analiza Planów Gospodarowania Wodami,
• Jednostki organizacyjne PGW Wody Polskie,
• Wstępna ocena ryzyka powodziowego,
• Mapy zagrożenia powodziowego,
• Mapy ryzyka powodziowego,
• Plan przeciwdziałania skutkom suszy.

WTYCZKI UDOSTĘPNIANIE PRZEZ PODMIOTY KOMERCYJNE

1. Twórca: GIS Support

• Wtyczka GIS Support – 84 601 pobrań

Jedna z najchętniej pobieranych polskich wtyczek QGIS, która łączy w sobie kilka różnych modułów. Najważniejszy to identyfikacja działek na podstawie usługi ULDK. Narzędzie pozwala na wyszukiwanie oraz dodawanie działek do nowej warstwy projektu. W ten sposób łatwo i szybko stworzymy w QGIS całą warstwę z interesującymi nas działkami.
W podobny sposób działa narzędzie identyfikacji. W jego przypadku nie musimy jednak znać identyfikatora działki. Wystarczy kliknąć w działkę na mapie, a zostanie ona dodana do warstwy.
Podczas realizacji projektów wymagających informacji o wysokości przydatny może okazać się moduł do jej pozyskiwania z NMT. Po wskazaniu punktu na mapie pobierana jest informacja o jego współrzędnych (WGS84 oraz PL-1992) oraz wysokości. Możliwe jest również dodanie kolumny z wysokością do istniejącej warstwy punktowej oraz wygenerowanie profilu podłużnego wzdłuż obiektów liniowych.
Dodatkowo wtyczka zawiera listę polskich adresów WMS oraz WMTS, które można błyskawicznie dodać do aktualnego projektu.

2. Twórca: EnviroSolutions

Na wstępie warto zaznaczyć, że zespół EnviroSolutions zdecydowanie zasługuje na miano polskiego lidera wtyczek QGIS. Obecnie do pobrania z oficjalnego repozytorium jest 6 wtyczek ich autorstwa, a łączna liczba pobrań wynosi prawie 150 tysięcy.

• Archiwalna Ortofotomapa– 19 549 pobrań

Dzięki udostępnionym archiwalnym zdjęciom wtyczka umożliwia w programie QGIS na szybki podgląd zagospodarowania terenu na przestrzeni lat. Pasek czasu powala na wybór zdjęcia z danego roku, o ile takie znajduje się w zbiorze. Z kolei dzięki „Map swipe tool” będziemy mogli na jednym ekranie porównać archiwalną ortofotomapę z najnowszym zdjęciem lub inną podłączoną warstwą.

• Geokodowanie Adresów UUG GUGiK – 8362 pobrań

Drugą propozycją jest narzędzie do lokalizowania adresów, które bazuje na Uniwersalnej Usłudze Geokodowania. Jedyne, co potrzebujemy, aby skorzystać z wtyczki, to plik w formacie CSV z kolumnami zawierającymi miejscowości, ulice, numery porządkowe i opcjonalnie kody pocztowe. W wyniku otrzymamy nową warstwę punktową, która będzie zawierała znalezione adresy z naszej listy, a co za tym idzie zobaczymy szukane adresy na mapie.

• Pobieracz danych GUGiK– 66 974 pobrań

Przydatne narzędzie, które podczas pracy z QGIS warto mieć pod ręką. Wśród danych do pobrania znajdziemy między innymi: rastry (ortofotomapa, NMT, NMPT), paczki danych (BDOT10k, BDOO), dane chmury punktów. Dzięki wtyczce unikamy długotrwałego wyszukiwania danych na stronach Geoportalu czy GUGiK, wystarczy kliknięcie na mapie i wybrane przez nas dane zostaną wczytane do okna QGIS.

• Przechwyć Wysokość GUGiK NMT API – 7812 pobrań

Narzędzie do sprawdzania wysokości na podstawie udostępnionego przez GUGiK numerycznego modelu terenu. Prosta wtyczka odczytująca współrzędne i wysokość wskazanego na mapie punktu. Z tematem NMT wiąże się jeszcze jedna wtyczka – „Profile Tool”, którą opisujemy na końcu tego artykułu.

• Usługa Lokalizacji Działek Katastralnych – 36 167 pobrań

Wtyczka bazująca na usłudze ULDK pozwala na pobranie geometrii nie tylko samych działek, ale również obrębu, gminy, powiatu czy województwa. Zasięgi dodawane są w programie do warstw tymczasowych. Jest kilka możliwości wyboru interesującego nas obiektu: bezpośrednie podanie identyfikatora działki, wpisanie współrzędnych, wybranie działki z poziomu mapy lub wybór z listy gminy, obrębu.

3. Twórca: GEOXY

• QMapa GML – 6020 pobrań

Wtyczka wizualizująca dane BDOT500, EGiB, GESUT zapisane zgodnie ze schematem w formacie GML. Prezentacja kartograficzna realizowana jest zgodnie ze standardami określonymi w rozporządzeniu ministra rozwoju pracy i technologii z 23 lipca 2021 r. ws. bazy danych obiektów topograficznych oraz mapy zasadniczej. Jest to jedna z prac biorących udział w unieważnionym w 2022 r. konkursie ogłoszonym przez Główny Urząd Geodezji i Kartografii. Autorzy zdecydowali się mimo wszystko udostępnić wtyczkę bezpłatnie, za co warto im postawić kawę (tak, jest taka opcja!).

4. Twórca: Geo-System Sp. z o.o.

• SmartSDI

Firma Geo-System zaprezentowała niedawno wtyczkę SmartSDI. Na razie nie znajdziemy jej w repozytorium wtyczek QGIS – w wersji testowej dostępna jest do pobrania na stronie firmy. Plugin pozwala na wczytanie danych wektorowych w zakresie ewidencji gruntów i budynków oraz adresów. Obiekty można wczytać dla aktualnego widoku mapy lub w zasięgu istniejącej w projekcie warstwy. Dane pochodzą z bazy danych firmy Geo-System zawierającej ponad 38 mln działek z całej Polski, aktualizowanej na bieżąco z wykorzystaniem usług sieciowych z danymi EGiB udostępnianymi przez powiaty.

5. Ciekawe wtyczki zagraniczne

• Profile Tool

Nawiązując do narzędzia „Przechwyć Wysokość GUGiK NMT API”, warto wspomnieć o wtyczce „Profile Tool” (panoimagen), która pozwala na generowanie profilu poprzecznego z obrazu wysokościowego. Największą jej zaletą jest jednak wyświetlanie profili z kilku warstw wykonanych w różnych okresach czasowych. Dzięki temu mamy możliwość w łatwy i szybki sposób sprawdzenia, jak zmieniło się ukształtowanie lub pokrycie terenu na przestrzeni określonych ram czasowych.

Krzysztof Puciło