Na Mazowszu ortofotomapa pomaga walczyć z azbestem

Urząd Marszałkowski Województwa Mazowieckiego zakończył cykl seminariów, w trakcie których przekonywał o zaletach wykorzystania zdjęć lotniczych w identyfikacji azbestu. Wzięło w nich udział 138 osób ze 120 samorządów regionu.

fot. Wikipedia/Karol Pilch (Karol91)

Spotkania stanowiły okazję do dyskusji na temat możliwości stosowania zdjęć lotniczych do weryfikacji informacji o wyrobach azbestowych oraz innych zagadnień związanych z gospodarką odpadami zawierającymi azbest. W ocenie UMWM metoda ta umożliwia przede wszystkim sprawne połączenie wyników inwentaryzacji wyrobów zawierających azbest z aktualnymi ogólnodostępnymi danymi adresowymi oraz danymi z rejestru ewidencji gruntów i budynków. Analiza zdjęć lotniczych, przy wsparciu wspomnianych rejestrów, okazała się być wygodnym narzędziem umożliwiającym skuteczną, a co najważniejsze szybką weryfikację inwentaryzacji wyrobów zawierających azbest. Dzięki temu można namierzyć obiekt pokryty azbestem, odczytać aktualne dane dotyczące np. adresu, numeru ewidencyjnego działki i obrębu, a nawet uzyskać potwierdzenie dalszego wykorzystywania wyrobów lub ich demontażu (ewentualnie rozbiórki całego budynku).

Ortofotomapa w mazowieckiej praktyce

Działania weryfikacyjne UMWM skoncentrował na budynkach, o których sprawozdanie przedsiębiorca przedłożył po raz ostatni 31 grudnia 2018 r. lub nie przesyłał go w ogóle (wpisu do rejestru dokonała w jego imieniu gmina). Założono, że powodem nieskładania corocznej informacji mogła być zmiana podmiotu wykorzystującego wyroby lub wyburzenie/oczyszczenie obiektu z tych wyrobów (i nie zgłoszenie tego faktu marszałkowi województwa). Wytypowano w ten sposób 2640 budynków zlokalizowanych na terenie województwa, w których zastosowano wyroby zawierające azbest jako pokrycia dachowe (płyty faliste lub płaskie). Tego rodzaju wyroby są łatwe do identyfikacji na ortofotomapach.

W ramach weryfikacji, którą na zlecenie UMWM przeprowadziła firma Fotoraporty z Warszawy, podejmowano próbę namierzenia budynków widniejących w „Rejestrze wyrobów zawierających azbest”, a także aktualizacji danych lokalizacyjnych oraz weryfikacji pod względem dalszego występowania azbestu na dachu. W krótkim czasie (prace prowadzono przez około 2 miesiące) zidentyfikowano:

• 1330 zmian w numeracji porządkowej budynków (50,4 proc. weryfikowanych obiektów),
• 1482 zmiany w nazewnictwie ulic (56 proc.),
• 310 zmian w numeracji działek (12 proc.),
• 198 zmian w numeracji obrębów (7,5 proc.).

Stwierdzono dalsze wykorzystywanie płyt na dachu 1953 obiektów (62 proc.). W przypadku 38 proc. wyroby zostały zdemontowane lub obiekt uległ całkowitej rozbiórce (356 budynków). Nie udało się zlokalizować 192 obiektów widniejących w rejestrze (7,2 proc.), w tym 167 na terenach rodzinnych ogródkówd i 25 o niedostatecznej informacji o ich położeniu (lub błędnych danych).

Czynniki wpływające na efektywność pracy z ortofotomapą

Zidentyfikowano kilka czynników mających wpływ na efektywność pracy z ortofotomapą. Należą do nich: silne zadrzewienie działki (trudność w odnalezieniu obiektu będącego przedmiotem weryfikacji), azbest zabarwiony na czerwono (wizualne podobieństwo do innych wyrobów budowlanych), bardzo małe i przysłonięte obiekty, brak budynków na działce wskazanej w rejestrze (błędne dane lokalizacyjne w rejestrze) lub brak pokrycia azbestem pomimo złożonego sprawozdania.

Trudności w organizacji prac powodował przede wszystkim niejednorodny format plików pozyskanych z baz ewidencji gruntów i budynków oraz ilość danych do przetworzenia i weryfikacji (wykorzystano ortofotomapy z lat 2006–2018, obejmujące całe województwo). Niska rozdzielczość zdjęć dla terenów wiejskich generowała w nielicznych przypadkach trudności w identyfikacji płyt na dachu.

Kluczowe znaczenie ma jednak jakość danych dotyczących lokalizacji obiektu i rodzaju zabudowy wprowadzona do rejestru. Liczba obiektów widniejąca w Bazie Azbestowej nie zawsze odzwierciedlała stan rzeczywisty (np. dane o wyrobach zgłoszone przez przedsiębiorcę w sposób zbiorczy), a zdeklarowany rodzaj zabudowy nie zgadzał się z danymi pozyskanymi z baz ewidencji. Niezwykle ważne okazało się również doprecyzowywanie w rejestrze lokalizacji altanek z azbestem występujących na terenie rodzinnych ogródków działkowych (np. poprzez podawanie nr sektora, nr porządkowego działki). Obiekty te charakteryzują się małą powierzchnią, co utrudnia ich identyfikację na zdjęciu.

Zalety pracy z ortofotomapą

Dzięki pracy z ortofotomapą możemy szybko wytypować lokalizacje wymagające dodatkowej kontroli w terenie czy przeprowadzenia przez gminę dodatkowych czynności (np. wystosowania zapytania do wykorzystującego o podanie informacji pisemnej na temat daty demontażu wyrobów i ilości wytworzonych odpadów).

Podkreślić należy, że zdjęcia wykonywane są w coraz lepszej jakości z uwagi na rozwój technologii (rozdzielczość zdjęć lotniczych na poziomie około 10 cm pozwala rozróżnić strukturę falistą dachu od płaskiej), a ich wykorzystanie nie wymaga czasochłonnej pracy w terenie. Weryfikację terenową miejsc niejednoznacznie określonych można przeprowadzić również bez konieczności angażowania dodatkowych osób – z wykorzystaniem małego drona lub aparatu z długim obiektywem i funkcją geolokalizacji, co może znacznie obniżyć koszty wykonania zadania.

Źródło: UMWM, JK