Laser w służbie dziedzictwa

Jak najnowsze osiągnięcia technologiczne w zakresie skanowania laserowego mogą udoskonalić inwentaryzację zabytków? W kwietniowym GEODECIE wyjaśniają to Rafał Zapłata z Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego oraz Dorota Zawieska i Jakub Markiewicz z Wydziału Geodezji i Kartografii Politechniki Warszawskiej.

Znalezienia odpowiedzi na to pytanie podjął się interdyscyplinarny zes­pół specjalistów z Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego oraz Politechniki Warszawskiej, a także firm Laser-3D Jacek Krawiec i Leica Geosystems. Za poligon badawczy posłużyły ruiny zamku w Iłży, gdzie wcześniej analizowano zalety m.in. lotniczego skanowania laserowego (GEODETA 3/2014). Prace zrealizowano w latach 2012-?16 w ramach projektu „Zastosowanie skaningu laserowego oraz teledetekcji w ochronie, badaniu i inwentaryzacji dziedzictwa kulturowego. Opracowanie nieinwazyjnych, cyfrowych metod dokumentacji i rozpoznawania zasobów dziedzictwa architektonicznego i archeologicznego” finansowanego ze środków Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki MNiSW. W jego ramach przeprowadzono pierwszą tak kompleksową inwentaryzację fotogrametryczną ruin zamku w Iłży oraz włączono do prac najnowsze dostępne techniki pomiarowe. Było to prawdopodobnie pierwsze przedsięwzięcie w kraju uwzględniające tak zróżnicowane pomiary i wieloźródłowe dane.

Ruiny zamku biskupów krakowskich w Iłży to swoista perła nie tylko pośród licznych zabytków architektury województwa mazowieckiego, ale i Polski. Niestety, jest to obiekt niszczejący, wymagający opieki konserwatorskiej, a przede wszystkim dokładnej dokumentacji umożliwiającej analizę i zdiag­nozowanie jego stanu. Do dzisiaj zachowały się jedynie szczątkowo elementy dawnego założenia, które rozkwitało w średniowieczu, a później w epoce renesansu było okazałym kompleksem rezydencjalno-obronnym. Obecnie obiekt ten z dominującą nad okolicą wieżą jest w stanie trwałej ruiny. Składa się z zamków dolnego oraz wybudowanego na naturalnym wyniesieniu zamku górnego.

W celu zgromadzenia nowych i dokładnych informacji o tym zabytku stworzono koncepcję wieloźródłowego przetwarzania danych i ich pozyskiwania w formie pomiarów nieinwazyjnych, kształtując tym samym podstawy do wzajemnej współpracy pomiędzy przedstawicielami geodezji i środowiska związanego z ochroną zabytków. Z dzisiejszej perspektywy można ocenić, że ten interdyscyplinarny eksperyment zakończył się pomyślnie. Pozyskano bowiem ogromny zasób danych o zabytku, w tym dokładne odwzorowanie geometrii powstałe w wyniku użycia kilku skanerów laserowych: Z+F 5006h, Z+F Imager 5010X, Leica Scan­Station C10 oraz Riegl VZ-400. Efektem tych prac jest m.in. dokumentacja fotogrametryczna, zbiór zaleceń metodycznych uwzględniających nowe rozwiązania technologiczne w inwentaryzacji zabytków, baza danych o obiekcie w formie systemu informacji przestrzennej (SIP), a także jego modele 3D wraz z numerycznym modelem terenu dla najbliższego otoczenia…

Pełna treść artykułu w kwietniowym wydaniu miesięcznika GEODETA. Jest ono już dostępne zarówno w wersji cyfrowej (na portalu egeodeta24.pl), jak i papierowej

Redakcja