UKSW otrzymał dotację na lotniczy skaning

Zadanie realizują dr Janusz Budziszewski i Rafał Zapłata z Instytutu Archeologii UKSW. Badania obejmują centralną część Wschodnioświętokrzyskiego Okręgu Pradziejowej Eksploatacji Krzemieni, na której zlokalizowana jest większość znanych kopalń krzemienia pasiastego ze schyłku epoki kamienia i wczesnej epoki brązu. Obszar ten prawie w całości porośnięty jest lasem, co niezwykle utrudnia klasyczne metody archeologicznego rozpoznania powierzchniowego. Badania takie, zainicjowane w latach 80. ubiegłego wieku, zostały z tego powodu zupełnie zaniechane w ostatnich dekadach, a unikalne pozostałości pragórnictwa są teraz regularnie niszczone przez nielegalnych poszukiwaczy krzemieni pasiastych.

Podstawę obecnego projektu stanowi lotnicze skanowanie laserowe (ALS). Stanowi ono nieinwazyjną, a zarazem nowatorską metodę w polskich badaniach archeologicznych, która m. in. umożliwia: weryfikowanie dotychczas rozpoznanych stanowisk i obiektów związanych z działalnością człowieka w przeszłości, odkrywanie nowych obiektów zabytkowych oraz ich dokładne dokumentowanie w postaci cyfrowej, tworząc tym samym podstawy do budowania cyfrowych zasobów dziedzictwa kulturowego i archeologicznego. Do zalet, jakie posiada lotniczy skaning laserowy należą m. in.: znaczna niezależność od warunków pogodowych (negatywny wpływ wywierają jedynie ulewne deszcze i mgła), niezależność od warunków oświetleniowych (skanowanie może być prowadzone w nocy), przenikanie przez warstwę roślinności, duża gęstość punktów, dokładność wyznaczenia współrzędnych X, Y i Z, a także krótki czas otrzymania produktu końcowego.

Podstawą pomiarów wykonywanych w ramach projektu jest system LiteMapper 6800i, który tworzą cztery komponenty: skaner Riegl LMS Q680i; system GPS/INS nowej generacji (seria IMU-IIe); średnioformatowa kamera cyfrowa Hasselblad 39 Mpx oraz xsystem AeroCONTROL firmy IG mbH do zarządzania pracą całego rozwiązania. Precyzyjne skanowanie wykonała tarnowska spółka MGGP Aero. Gęstość próbkowania wynosiła 4 pkt/m kw. przy dokładności pomiaru wysokości nie gorszej niż 15 cm. Bazując na uzyskanych w ten sposób danych opracowano numeryczny model terenu (NMT), numeryczny model pokrycia terenu (NMPT) oraz ortofotomapę lotniczą. Prezentują one niezwykle precyzyjnie morfologię obszaru o powierzchni ponad 30 km2, a także strukturę porastających go drzewostanów.

Numeryczny model terenu oraz ortofotomapa wschodniego krańca niecki Magoń-Folwarczysko. Na NMT widać biegnące z NW na SE fałdy znaczące przebieg kolejnych warstw wapieni o różnej odporności. W południowej części rozlokowane są zgodnie z ich biegiem pozostałości pradziejowych kopalń krzemienia pasiastego „Korycizna”. Na północ od nich trzy skupiska pozostałości nowożytnych kamieniołomów wapienia. Dalej na NE od nich oraz w zachodniej części obszaru widoczne są ślady pól ornych zapewne z początków ubiegłego stulecia.

Gigantyczna ilość danych o mikromorfologii terenu jest teraz przedmiotem wielu analiz. Już wstępne badania NMT przyniosły zaskakujące wyniki, podważające niektóre obowiązujące dotychczas teorie naukowe. Realizowane przez UKSW zadanie jest pierwszym tego typu projektem naukowo-badawczym realizowanym w Polsce. Choć przedsięwzięcie to zostanie zakończone do końca bieżącego roku, to zgromadzone dane będą z pewnością wykorzystywane także przez wiele kolejnych lat.

Więcej o tym, jakie są dotychczasowe rezultaty projektu oraz do czego zostaną wykorzystane zebrane dane napiszemy już wkrótce w GEODECIE.