powrót

Iwona Jażdżewska

Scalająca rola GIScience

Nauka o geoinformacji: mono-, multi-, inter- czy transdyscyplinarna? W ostatnich dekadach pojawiło się pojęcie nauki o geoinformacji (GIScience) wywodzącej się z nauk geograficznych, geodezyjnych i informatycznych. Skoro ma ona odniesienie do innych dyscyplin, to zachodzi pytanie, jakie między nimi zachodzą interakcje?

Okładka publikacji "Od nauk geograficznych do nauki o geoinformacji", Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego

Dyscypliny naukowe w ujęciu Augus­te’a Comte’a, XIX-wiecznego francuskiego filozofa, podlegały w ostatnim stuleciu wielu zmianom. Rozszerzało się ich pole badawcze, meto­dologia, wchodziły w interakcje z innymi dyscyplinami, a także dzieliły na kolejne subdyscypliny. Coraz trudniej wskazać takie, które można by nazwać monodyscyplinami.

Dyskusję na temat multidys­cy­pli­nar­noś­ci, interdyscyplinarności i transdys­cy­plinarności nauki można prowadzić na bazie rozważań szwajcarskiego filozofa Jeana Piageta (1896–1980). Piaget nie tylko rozróżnił i opisał te trzy pojęcia, ale również nadał im poziomy zgodnie ze stopniem interakcji osiągniętym między komponentami (dyscyplinami). Multi­dyscyplinarnym nazwał najniższy poziom, w którym rozwiązanie problemu wymaga informacji zapożyczonych z dwóch lub więcej dyscyplin, ale bez ich modyfikacji. Drugi poziom, na którym współpraca między różnymi dyscyplinami prowadzi do interakcji, wymiany i następuje całkowite wzajemne wzbogacenie, nazwał poziomem interdys­cyplinarnym. Najwyższy poziom relacji między dyscyplinami to poziom transdyscyplinarny, na którym połączenia odbywają się w ramach pewnego systemu bez stabilnych granic między dyscyplinami [Piaget, 1972], [Nicolescu, 2005].
(...)

• Rodzaje badań

Badania w ramach jednej dyscypliny definiuje się jako projekty, które są prowadzone w granicach obecnie uznanych dyscyplin akademickich, najczęściej zinstytucjonalizowanych. Wykluczono w nich relacje z innymi dyscyplinami – badania takie są realizowane za pomocą metod, narzędzi, koncepcji i teorii funkcjonujących w danej dyscyplinie, a badacz koncentruje się na konkretnym pytaniu w ramach jednej z dyscyplin.

Multidyscyplinarność polega z kolei na interakcji różnych dyscyplin akademickich, które odnoszą się do wspólnego celu, ale mają wiele celów dyscyplinarnych. Proces badawczy przebiega równolegle, uczestnicy wymieniają się wiedzą, lecz nie dążą do przekraczania granic tematycznych w celu stworzenia nowej integracyjnej wiedzy i teorii...

powrót