powrót

Anna Wardziak

Obce nazwy na mapach

Nazewnictwo geograficzne na mapach obszarów, na których stosowane są niełacińskie systemy pisma, było tematem grudniowego zebrania otwartego Katedry Kartografii Uniwersytetu Warszawskiego.

Okazuje się, że pism w językach państwowych jest na świecie 22, z tego niełacińskich 21 i są one używane w 39 językach państwowych. Z pism niełacińskich najbardziej rozpowszechnione pod względem liczby języków, które go używają, jest pismo cyrylickie (12 języków). Z kolei pod względem liczby państw, które go używają, pierwszą pozycję zajmuje pismo arabskie (28 państw), choć stosowane jest zaledwie w 6 językach. Natomiast najwięcej ludzi posługuje się pismem chińskim. Jeśli weźmiemy pod uwagę pisma w językach lokalnych, to jest ich na świecie ponad 50.

Główna część prelekcji poświęcona była problemom latynizacji, czyli konwersji pisma niełacińskiego do łacińskiego. Dwa odmienne sposoby latynizacji to transkrypcja i transliteracja. Transkrypcja to metoda zapisu fonetycznego, czyli przejście z zapisu oryginalnego do zapisu jego przybliżonego brzmienia w alfabecie łacińskim. Transliteracja z kolei to metoda konwersji nazw pomiędzy dwoma różnymi pismami alfabetycznymi w ten sposób, że znakowi lub grupie znaków w jednym alfabecie (niełacińskim) odpowiada znak lub grupa znaków w drugim alfabecie (łacińskim). Przy czym rodzajów transliteracji jest mniej niż transkrypcji.

Transkrypcja charakteryzuje się tym, że na każdy język transkrybuje się w trochę inny sposób. Daną nazwę z alfabetu niełacińskiego można zapisać dla każdego języka, a jeśli chodzi o transliterację, są przyjęte pewne metody. Żeby poprawnie dokonać transliteracji, trzeba posłużyć się tzw. tabelą latynizacyjną lub kluczem latynizacyjnym (czyli informacją, którym literom w alfabecie niełacińskim odpowiadają litery w systemie łacińskim).

Transliteracja to odwzorowanie danego alfabetu za pomocą innego. Transkrypcja natomiast odwzorowuje wymowę za pomocą głosek innego języka. Transliteracja odbywa się pomiędzy alfabetami, transkrypcja – pomiędzy językami. Transliteracja zachowuje pisownię, transkrypcja – wymowę. Transliteracja zakłada znajomość języka źródłowego, transkrypcja – docelowego...

Pełna treść artykułu w styczniowym wydaniu GEODETY

powrót