powrót

Henryk Bartoszewicz

Gotuj się do wojny!

W 180. rocznicę wybuchu powstania listopadowego: Udział inżynierów i kartografów armii Królestwa Polskiego w wojnie polsko-rosyjskiej 1830-31

W momencie wybuchu powstania listopadowego armia Królestwa Polskiego miała ukształtowaną organizację wojskowych służb topograficznych, które tworzyli dobrze wykształceni inżynierowie i kartografowie. Topografowie polscy korzystali z osiągnięć, jakie przyniósł rozwój kartografii europejskiej po wojnach napoleońskich.

W drugim dziesięcioleciu XIX w. upowszechniła się technika sporządzania map na podstawie dokładnych pomiarów astronomicznych i triangulacyjnych, pozwalająca wykonywać szczegółowe zdjęcia sytuacji i rzeźby terenu. W większości państw europejskich unowocześniono wówczas organizację prac pomiarowych i kartograficznych. Przystąpiono także do opracowania dokładnych map. Prace pomiarowe i kartograficzne w trzech mocarstwach Europy Środkowej i Wschodniej zostały scentralizowane i przejęte przez władze wojskowe prawie równocześnie – w Prusach w 1815 r., w Rosji w 1816 r. i w Austrii w 1819 r.
Służby topograficzne armii Królestwa Polskiego zostały zorganizowane na wzór rosyjski, ale z wykorzystaniem tradycji i doświadczeń polskich zarówno z epoki przedrozbiorowej, jak i z okresu Księstwa Warszawskiego. W latach 1815-30
istniały dwie jednostki wojska polskiego zajmujące się pracami pomiarowymi i kartograficznymi: Sztab Kwatermistrzostwa
Generalnego z gen. broni Maurycym Hauke na czele i Korpus Inżynierów Wojskowych dowodzony przez gen. bryg. Jana
Chrzciciela Malleta. Pierwszej z nich, wzorowanej na analogicznej formacji rosyjskiej, powierzono najpierw delimitację granic nowo utworzonego państwa, a następnie sporządzenie mapy szczegółowej całego kraju. Druga zaś, nawiązująca do tradycji istniejącego do 1795 r. Korpusu Inżynierów Koronnych, zajmowała się sporządzaniem planów miast i twierdz. Ponadto w ramach Korpusu Inżynierów Wojskowych działało Biuro Topograficzne, utworzone jeszcze w armii Księstwa Warszawskiego, do 1820 r. kierowane przez ppłk. Mikołaja Rougeta, a następnie przez ppłk. Józefa Koriota.
...

Pełna treść artykułu w listopadowym wydaniu GEODETY 

powrót