O standaryzacji w archeologii

Jest to druga edycja imprezy, której hasłem przewodnim są tym razem standardy digitalizacji dziedzictwa archeologicznego. Jej celem jest przede wszystkim wymiana poglądów, wiedzy, doświadczeń z zakresu wykorzystania nowych technologii cyfrowych w dyscyplinach oraz naukach o przeszłości i zabytkach, jak również propagowanie ich stosowania oraz upowszechniania wyników dotychczasowych badań. Impreza skupia się wokół zagadnień dotyczących szeroko rozumianych technologii cyfrowych w dyscyplinach oraz dziedzinach powiązanych z badaniem, ochroną, zarządzaniem i konserwacją zasobów dziedzictwa kulturowego, a zwłaszcza archeologicznego.

Dr Wojciech Brzeziński, wiceprezes Stowarzyszenia Naukowego Archeologów Polskich, w digitalizacji pokłada wielkie nadzieje. – Digitalizacja to niesłychanie ważny krok dla muzealników do zmierzenia się z zasobami. Nie będzie chyba żadnej przesady w stwierdzeniu, iż archeologia polska w przenośni i dosłownie jest cmentarzyskiem nieopublikowanego materiału. Różne są szacunki, ale nie sądzę, żeby opublikowanych było więcej niż 20% przebadanych materiałów. A więc droga do publikacji tych rzeczy – a bez publikacji w gruncie rzeczy one nie istnieją w obiegu naukowym – wiedzie przez digitalizację, która będzie poddana określonym standardom. Standaryzacja jest rzeczą niesłychanie ważną – dodaje. Jego zdaniem digitalizacja w określonych standardach jest kluczem do dostępu do tej części dziedzictwa archeologicznego, która znajduje się w muzeach zarówno dla profesjonalnych archeologów, jak i – co jest może jeszcze ważniejsze – dla szerokiej publiczności, społeczeństwa.

Zdaniem Agnieszki Jaskanis z Państwowego Muzeum Archeologicznego w Warszawie, ważnym zagadnieniem w ustalaniu standardów digitalizacji jest bezpieczeństwo przechowywanych danych. – W muzeach według najnowszych danych mamy 20 mln zabytków. Jeżeli każdy z nich miałby uzyskać nową formę archiwizacji, to trudno sobie wyobrazić, ile tysięcy terabajtów trzeba by stworzyć – podkreślała. Zdaniem Jaskanis niełatwe będzie zarządzanie taką bazą danych.

O nieuchronnej codziennej obecności nowych technologii w archeologii mówił zastępca dyrektora Instytutu Archeologii UKSW dr Janusz Budziszewski. Przypomniał, że właśnie w dniu rozpoczęcia konferencji (8 listopada) mijają 4 miesiące od momentu, kiedy pojawił się pierwszy artykuł (w „Nature”) ilustrowany wizualizacjami 3D zabytków krzemiennych.

Założenia standaryzacji procedur muzealnych w projektowanej nowelizacji ustawy o muzeach zaprezentowała dr hab. Dorota Folga-Januszewska z Instytutu Historii Sztuki UKSW. – Standaryzacja, o której myślimy w pracach nad ustawą, powinna służyć możliwie zobiektywizowanej ocenie działania instytucji (audyt merytoryczny), wymianie międzymuzealnej opartej na podobnych zasadach oraz, co może obecnie najważniejsze, kształceniu właściwych nawyków i zasad w nadzorze nad zbiorami, badaniami i w relacjach interpersonalnych. Badania wykazały, że wprowadzenie standaryzacji w muzealnictwie podnosi bezpieczeństwo zbiorów i ludzi, zmniejsza poziom konfliktów i zwiększa efektywność nadzoru i zarządzania instytucją – dodaje Folga-Januszewska.

Zdaniem dr. Rafała Zapłaty z UKSW, przewodniczącego Komitetu Organizacyjnego konferencji, dotychczasowe działania w zakresie digitalizacji dziedzictwa kulturowego czy archeologicznego, a także doświadczenia w zakresie wielu dyscyplin na tym polu skłaniają do podjęcia dyskusji nad określeniem i wprowadzeniem pewnych zaleceń, a dalej standardów w tym zakresie. Standaryzacja ma stanowić przede wszystkim element procesu, który ułatwi tworzenie, przechowywanie, korzystanie oraz udostępnianie zasobów cyfrowych dziedzictwa. Jego zdaniem pojęcie standaryzacji odnosi się również do procesu kształcenia w zakresie digitalizacji dziedzictwa archeologicznego.

Konferencja „Cyfrowa przeszłość” jest organizowana przez Instytut Archeologii Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego (UKSW) i potrwa do 10 listopada. W zamyśle organizatorów spotkanie ma również na celu przedstawienie doświadczeń dyscyplin pokrewnych z zakresu szeroko rozumianej standaryzacji w procesie digitalizacji obiektów dziedzictwa kulturowego. Dlatego też w gronie blisko 200 uczestników oprócz przedstawicieli ośrodków naukowych związanych z archeologią, instytucji zajmujących się konserwacją i ochroną zabytków, muzeów, znajdziemy też m.in. geodetów i kartografów. A wśród licznych referatów istotną grupę stanowią prezentacje dotyczące wykorzystania w archeologii GIS, fotogrametrii cyfrowej, LiDAR-u czy skanowania laserowego 3D, z którymi również można się zapoznać na towarzyszącej konferencji wystawie. W programie ostatniego dnia imprezy przewidziano warsztaty w formie wykładów i prezentacji prowadzone przez przedstawicieli sponsorów. Firma ESRI Polska przedstawi zagadnienia związane z teledetekcją, ArcGIS oraz rozwiązania mobilne w archeologii. Firma Scanning 3D oraz Digital-Center zaprezentują m.in. zastosowanie skanera 3D w inwentaryzacji zabytków.

Impreza uzyskała patronat honorowy ministra nauki i szkolnictwa wyższego prof. Barbary Kudryckiej, generalnego konserwatora zabytków Piotra Żuchowskiego, marszałka województwa mazowieckiego Adama Struzika oraz rektora UKSW ks. prof. Henryka Skorowskiego. Geoforum.pl oraz GEODETA należą do patronów medialnych spotkania.