O standaryzacji w archeologii

Jak wykorzystywać nowe technologie w dokumentowaniu dorobku kulturowego oraz jak wypracować standardy w tym zakresie zastanawiają się uczestnicy trzydniowej konferencji z cyklu „Cyfrowa przeszłość", która wczoraj (8 listopada) rozpoczęła się na Uniwersytecie Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie.

Jest to druga edycja imprezy, której hasłem przewodnim są tym razem standardy digitalizacji dziedzictwa archeologicznego. Jej celem jest przede wszystkim wymiana poglądów, wiedzy, doświadczeń z zakresu wykorzystania nowych technologii cyfrowych w dyscyplinach oraz naukach o przeszłości i zabytkach, jak również propagowanie ich stosowania oraz upowszechniania wyników dotychczasowych badań. Impreza skupia się wokół zagadnień dotyczących szeroko rozumianych technologii cyfrowych w dyscyplinach oraz dziedzinach powiązanych z badaniem, ochroną, zarządzaniem i konserwacją zasobów dziedzictwa kulturowego, a zwłaszcza archeologicznego.

Dr Wojciech Brzeziński, wiceprezes Stowarzyszenia Naukowego Archeologów Polskich, w digitalizacji pokłada wielkie nadzieje. – Digitalizacja to niesłychanie ważny krok dla muzealników do zmierzenia się z zasobami. Nie będzie chyba żadnej przesady w stwierdzeniu, iż archeologia polska w przenośni i dosłownie jest cmentarzyskiem nieopublikowanego materiału. Różne są szacunki, ale nie sądzę, żeby opublikowanych było więcej niż 20% przebadanych materiałów. A więc droga do publikacji tych rzeczy – a bez publikacji w gruncie rzeczy one nie istnieją w obiegu naukowym – wiedzie przez digitalizację, która będzie poddana określonym standardom. Standaryzacja jest rzeczą niesłychanie ważną – dodaje. Jego zdaniem digitalizacja w określonych standardach jest kluczem do dostępu do tej części dziedzictwa archeologicznego, która znajduje się w muzeach zarówno dla profesjonalnych archeologów, jak i – co jest może jeszcze ważniejsze – dla szerokiej publiczności, społeczeństwa.

Zdaniem Agnieszki Jaskanis z Państwowego Muzeum Archeologicznego w Warszawie, ważnym zagadnieniem w ustalaniu standardów digitalizacji jest bezpieczeństwo przechowywanych danych. – W muzeach według najnowszych danych mamy 20 mln zabytków. Jeżeli każdy z nich miałby uzyskać nową formę archiwizacji, to trudno sobie wyobrazić, ile tysięcy terabajtów trzeba by stworzyć – podkreślała. Zdaniem Jaskanis niełatwe będzie zarządzanie taką bazą danych.

O nieuchronnej codziennej obecności nowych technologii w archeologii mówił zastępca dyrektora Instytutu Archeologii UKSW dr Janusz Budziszewski. Przypomniał, że właśnie w dniu rozpoczęcia konferencji (8 listopada) mijają 4 miesiące od momentu, kiedy pojawił się pierwszy artykuł (w „Nature”) ilustrowany wizualizacjami 3D zabytków krzemiennych.

Założenia standaryzacji procedur muzealnych w projektowanej nowelizacji ustawy o muzeach zaprezentowała dr hab. Dorota Folga-Januszewska z Instytutu Historii Sztuki UKSW. – Standaryzacja, o której myślimy w pracach nad ustawą, powinna służyć możliwie zobiektywizowanej ocenie działania instytucji (audyt merytoryczny), wymianie międzymuzealnej opartej na podobnych zasadach oraz, co może obecnie najważniejsze, kształceniu właściwych nawyków i zasad w nadzorze nad zbiorami, badaniami i w relacjach interpersonalnych. Badania wykazały, że wprowadzenie standaryzacji w muzealnictwie podnosi bezpieczeństwo zbiorów i ludzi, zmniejsza poziom konfliktów i zwiększa efektywność nadzoru i zarządzania instytucją – dodaje Folga-Januszewska.

Zdaniem dr. Rafała Zapłaty z UKSW, przewodniczącego Komitetu Organizacyjnego konferencji, dotychczasowe działania w zakresie digitalizacji dziedzictwa kulturowego czy archeologicznego, a także doświadczenia w zakresie wielu dyscyplin na tym polu skłaniają do podjęcia dyskusji nad określeniem i wprowadzeniem pewnych zaleceń, a dalej standardów w tym zakresie. Standaryzacja ma stanowić przede wszystkim element procesu, który ułatwi tworzenie, przechowywanie, korzystanie oraz udostępnianie zasobów cyfrowych dziedzictwa. Jego zdaniem pojęcie standaryzacji odnosi się również do procesu kształcenia w zakresie digitalizacji dziedzictwa archeologicznego.

Konferencja „Cyfrowa przeszłość” jest organizowana przez Instytut Archeologii Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego (UKSW) i potrwa do 10 listopada. W zamyśle organizatorów spotkanie ma również na celu przedstawienie doświadczeń dyscyplin pokrewnych z zakresu szeroko rozumianej standaryzacji w procesie digitalizacji obiektów dziedzictwa kulturowego. Dlatego też w gronie blisko 200 uczestników oprócz przedstawicieli ośrodków naukowych związanych z archeologią, instytucji zajmujących się konserwacją i ochroną zabytków, muzeów, znajdziemy też m.in. geodetów i kartografów. A wśród licznych referatów istotną grupę stanowią prezentacje dotyczące wykorzystania w archeologii GIS, fotogrametrii cyfrowej, LiDAR-u czy skanowania laserowego 3D, z którymi również można się zapoznać na towarzyszącej konferencji wystawie. W programie ostatniego dnia imprezy przewidziano warsztaty w formie wykładów i prezentacji prowadzone przez przedstawicieli sponsorów. Firma ESRI Polska przedstawi zagadnienia związane z teledetekcją, ArcGIS oraz rozwiązania mobilne w archeologii. Firma Scanning 3D oraz Digital-Center zaprezentują m.in. zastosowanie skanera 3D w inwentaryzacji zabytków.

Impreza uzyskała patronat honorowy ministra nauki i szkolnictwa wyższego prof. Barbary Kudryckiej, generalnego konserwatora zabytków Piotra Żuchowskiego, marszałka województwa mazowieckiego Adama Struzika oraz rektora UKSW ks. prof. Henryka Skorowskiego. Geoforum.pl oraz GEODETA należą do patronów medialnych spotkania.

AW