Elbląg: Szykuje się rewolucja

Dwa-trzy zakresy uprawnień geodezyjnych, Skarb Państwa właścicielem zasobu geodezyjnego i kartograficznego, kataster przejmuje dział I ksiąg wieczystych, trójstopniowa administracja geodezyjna, agencja wykonawcza zamiast PODGiK-ów i WODGiK-ów – to tylko niektóre z propozycji głównego geodety kraju dotyczących funkcjonowania geodezji.

Kwietniowe konferencje w Elblągu to forum, na którym każdorazowo kierownictwo GUGiK przedstawia bilans ze swej działalności oraz plany na przyszłość. Czas, jaki upłynął od objęcia sterów polskiej geodezji przez tandem Jolanta Orlińska – Jacek Jarząbek (wiceprezes GUGiK), jest już na tyle długi, że 250 osób zebranych na sali oczekiwało konkretów. Tym razem chyba nie było rozczarowania. Pierwszy dzień XII Konferencji ODGiK w Elblągu zdominowała legislacja – zarówno przepisy już uchwalone, jak i te planowane. Jak powiedziała Jolanta Orlińska, główny geodeta kraju, stoimy obecnie na dwóch nogach: jedną jest prawo geodezyjne i kartograficzne, drugą – ustawa o infrastrukturze informacji przestrzennej. Świeżo uchwalona ustawa o IIP (4 marca br.) nałożyła na administrację geodezyjną dodatkowe obowiązki, z kolei prawo geodezyjne trzeba w szybkim tempie napisać od nowa.

Uchwalenie ustawy o infrastrukturze informacji przestrzennej, opracowanej w całości w GUGiK, jest niewątpliwie sukcesem nowej ekipy. Przy okazji uporządkowano też, choć w niewielkim stopniu, na jaki pozwalała dyrektywa INSPIRE, Prawo geodezyjne i kartograficzne. Na ukończeniu są rozporządzenia do ustawy o IIP oraz kilkanaście rozporządzeń wykonawczych do znowelizowanego Pgik.
Równolegle prowadzone są prace związane z przełożeniem na polski grunt unijnych rozporządzeń dotyczących fundamentu dyrektywy INSPIRE (o usługach sieciowych, monitorowaniu i sprawozdawczości, o metadanych, o dostępie instytucji i organów Wspólnoty do zbiorów i usług itd.). Osobnym torem biegną wielkie projekty, jak chociażby Geoportal2, GBDOT czy ISOK.
Choć ustawa o infrastrukturze informacji przestrzennej nakłada na GGK spore dodatkowe zadania (m.in. będzie prowadził państwowy rejestr granic i powierzchni jednostek podziałów terytorialnych kraju oraz system teleinformatyczny integrujący informacje o nieruchomościach), to najważniejsze wydają się zmiany, jakie planowane są w Prawie geodezyjnym i kartograficznym.

Jak powiedziała Jolanta Orlińska, działania GUGiK skupiają się dzisiaj na czterech głównych kierunkach: budowie infrastruktury informacji przestrzennej, budowie systemu katastralnego (ZSIN), zapewnieniu spójnych danych referencyjnych, wzmocnieniu roli branży geodezyjnej.
Przygotowywane obecnie rozporządzenia wykonawcze do Pgik pozwolą na doprowadzenie do zgodności definicji obiektów przestrzennych pomiędzy poszczególnymi bazami danych, zagwarantują jednokrotne pozyskiwanie danych, zlikwidują mnogość systemów odniesień (ogólnokrajowych i lokalnych) i formatów danych przestrzennych. Generalnie, pozwolą na zmniejszenie bałaganu w bazach geoprzestrzennych i uproszczenie procedur (np. w GESUT, czy TBD). Nie załatwią jednak wszystkiego, przede wszystkim nie pozwolą na uporządkowanie kompetencji poszczególnych organów administracji, nie zapewnią właściwego finansowania, nie zdyscyplinują lokalnej administracji oraz wielu sprzeczności, z jakimi mamy do czynienia na co dzień.

Jak stwierdziła Jolanta Orlińska, prawo geodezyjne trzeba napisać od nowa. Propozycje, które przedstawiła, są próbą pogodzenia często przeciwstawnych interesów administracji rządowej, samorządów i wykonawców. Trudno nie nazwać ich rewolucją. Po latach marazmu i stania w miejscu po raz pierwszy można było w Elblągu usłyszeć konkretne deklaracje, co więcej, w dużej mierze wychodzące naprzeciw postulatom środowiska.

Zmiany idą szerokim frontem. Oto podstawowe założenia:
• ma regulować sprawy geodezji, kartografii i katastru,
• właścicielem zasobu jest Skarb Państwa,
• zasób tworzą zbiory danych przekazywane na podstawie przepisów prawa i dokumenty, które będą uzasadniały zmiany w rejestrach prowadzonych przez administrację (a nie opracowania geodezyjne i kartograficzne, jak jest obecnie),
• zasób nie staje się „właścicielem” dokumentów zamówionych przez obywatela, przedsiębiorcę czy organ, lecz zawiera zbiory danych (rejestrów, ewidencji),
• zasób staje się „właścicielem” dokumentów będących wynikiem zamówień publicznych administracji geodezyjnej i kartograficznej,
• zdefiniowane zostaną na nowo tereny zamknięte z ograniczeniem możliwości ich ustalania,
• nastąpią generalne zmiany w systemie opłat za dostęp do informacji i usługi (zastąpią je nowy cennik i opłaty licencyjne),
• będzie jednolity model bazy danych georeferencyjnych, jednolite zasady generalizacji, wizualizacji i symbolizacji kartograficznej w mapach urzędowych,
• kataster nieruchomości przejmie dotychczasową rolę działu I ksiąg wieczystych, natomiast dział II kw stanie się wyłącznym źródłem informacji o prawach do nieruchomości,
• dane z PESEL, RGON, TERYT będą dostępne dla organów prowadzących kataster,
• utworzone zostanie centralne repozytorium kopii zbiorów danych katastralnych,
• kataster nieruchomości rozszerzony zostanie o wartość katastralną nieruchomości, cenę i wartość nieruchomości,
• proponuje się nałożenie ustawowego terminu na wyeliminowanie działek o niejednorodnym stanie prawnym,
• rozgraniczenie nieruchomości będzie wyłącznie przed sądami, a w miejsce postępowania rozgraniczeniowego wprowadzi się instytucję ustalenia przebiegu granic dla potrzeb katastru,
• rozważane jest rozszerzenie katastru o obiekty budowlane usytuowane nad i pod powierzchnią gruntu (kataster 3D),
• gleboznawcza klasyfikacja gruntów ma być częścią katastru nieruchomości,
• rozważane jest przeniesienie scaleń i podziałów nieruchomości z ustawy o gospodarce nieruchomościami,
• stworzony zostanie katalog czynności, dla których niezbędne będzie ustanowienie kierownika prac geodezyjnych,
• wykonawca prac geodezyjnych i kartograficznych zobowiązany będzie do zapewnienia kierowania ww. czynnościami przez osoby posiadające uprawnienia zawodowe,
• ustanowienie kierownika prac wymagane będzie dla prac katastralnych, postępowań sądowych i administracyjnych GESUT, przygotowania procesu inwestycyjnego,
• planowane jest ustanowienie 2-3 zakresów uprawnień zawodowych,
• uprawnienia zawodowe będą mogły uzyskać tylko osoby z tytułem mgr. inż. w dziedzinie geodezji,
• na wykonawców prac geodezyjnych będą mogły być nakładane kary (w drodze decyzji administracyjnych) w wysokości 1-15 tys. zł.

Przedstawiając założenia do nowej ustawy, GGK wyszczególniła dotychczasowe bolączki polskiego katastru, w tym niejednolitość i słabość administracji geodezyjnej i kartograficznej, nieterminową realizacje zadań. Dokładając do tego informacje o organizacji służby geodezyjnej w krajach Unii Europejskiej i statystyki finansowe naszej służby geodezyjnej, przeszła (w drugim wystąpieniu) do propozycji nowej organizacji administracji geodezyjnej.
Miałaby ona być trójstopniowa: centrala, oddziały regionalne i rejonowe. Prezes (centrala), dyrektorzy i kierownicy (oddziały) mieliby uprawnienia do wydawania decyzji administracyjnych (choć dotyczyłoby to wąskiego zakresu spraw), organem wyższego stopnia w stosunku do prezesa byłby Główny Geodeta Kraju, a do dyrektorów i kierowników – wojewódzki inspektor nadzoru geodezyjnego i kartograficznego (nie planuje się zmian w funkcjonowaniu WINGiK-ów). Proponowana nowa instytucja/agencja współdziałałaby z samorządem terytorialnym w zakresie wspólnych przedsięwzięć, a samorządy miałyby uprzywilejowany dostęp do danych gromadzonych w agencji (niższe ceny). Środki, jakimi dysponowałaby ta instytucja, pochodziłyby z gospodarowania zasobem geodezyjnym i kartograficznym, prowadzenia rejestrów, wykonywania powierzonych zadań, dotacji budżetowych.

Propozycje te wzbudziły długą i ożywioną dyskusję, która nie skończy się wraz z elbląska konferencją. Z pewnością jest ona potrzebna, jeszcze bardziej potrzebne są jednak zmiany.

W obradach uczestniczyli m.in.: wiceprezydent Elbląga Witold Wróblewski – gospodarz imprezy, poseł Tadeusz Naguszewski, wicemarszałek województwa warmińsko-mazurskiego Grzegorz Nowaczyk, wicemarszałek województwa pomorskiego Wiesław Byczkowski, prof. Bogdan Ney (PAN), dr Kazimierz Bujakowski (wiceprezydent Krakowa i były GGK), wojewódzki inspektor nadzoru geodezyjnego i kartograficznego Stanisław Kowalski, geodeta województwa warmińsko-mazurskiego Zdzisław Gąsiorowski, prezes Polskiej Geodezji Komercyjnej Waldemar Klocek.
Gość specjalny konferencji, Michaił Szewnia, dyrektor przedsiębiorstwa geodezyjno-kartograficznego w Kaliningradzie, przesłał na ręce zebranych list od mera Kaliningradu z kondolencjami z powodu katastrofy samolotu prezydenckiego pod Smoleńskiem.

Organizatorami XII Konferencji PDGiK pt. „Na progu nowej legislacji” (22-23 kwietnia) są prezydent miasta Elbląga, Koło Zakładowe SGP przy OPEGIEKA Elbląg oraz GUGiK. Sponsorem głównym jest OPEGIEKA Elbląg, sponsorem oficjalnym PZU, patronat medialny sprawują m.in. GEODETA i Geoforum.pl.

Więcej o konferencji w majowym wydaniu GEODETY

Jerzy Przywara