Mapa radarowa pozwoliła "odkryć" góry Antarktydy

Po raz pierwszy szczegółowo skartowano pasma górskie w centralnej Antarktydzie. Badania terenu przykrytego kilkoma tysiącami metrów lodu były możliwe jedynie przy zastosowaniu czułych radarów. Opublikowane w czerwcu br. wyniki pomiarów i kartowania okazały się zaskakujące dla naukowców.

Opublikowano niedawno mapy jednych z ostatnich nieznanych dotąd gór na Ziemi. Ponieważ w centralnej Antarktydzie jest nieznacznie wyższy poziom lodu niż w pozostałych częściach kontynentu, spodziewano się tam obecności pasma górskiego. Jednak ze względu na trudne warunki klimatyczne oraz grubość lodu sięgającą w tym obszarze 3 km nie podjęto dotychczas próby dokładnych badań. Jedyną istniejącą dotąd dokumentacją powierzchni Antarktydy była mapa wykonana dzięki serii lotów w latach 70. ubiegłego wieku. Jak twierdzą naukowcy obszar ten był do niedawna poznany w podobnym stopniu jak powierzchnia Marsa.
fragment modelu gór Gamburcewa

Nowe mapy powstały na podstawie badań przeprowadzonych w latach 2004 i 2008. Naukowcy z Chin, Japonii i Wielkiej Brytanii przemierzali teren o powierzchni 900 km kw w centralnej części kontynentu. Poruszali się za pomocą traktora śnieżnego wyposażonego w silne radary. Wykonywali oni pomiary w punktach przecięcia się wytyczonych co 140 m linii. Używano bardzo czułego radaru wykorzystującego mikrofale, który umożliwiał dokładny pomiar grubości lodu. Ponadto umożliwił on rozpoznanie wielu parametrów lodu, m.in. jego gęstość i wilgotność oraz pozwolił zlokalizować znajdujące się pod lodem jeziora. W trakcie badań wykonano również precyzyjne pomiary magnetyzmu ziemskiego oraz mierzono siłę grawitacji, co umożliwiło częściowe rozpoznanie skał znajdujących się pod grubą warstwą lodu. Kartowanie wspomagały też badania przeprowadzane z samolotu, który wyposażony w SAR (Synthetic Aperture Radar), pozwolił stwierdzić jak głęboko sięga lód.

Wyniki badań i kartowania wykazały, że w centralnej części kontynentu znajduje się pasmo górskie (nazwane Gamburcewa od nazwiska radzieckiego geofizyka), które okazało się bardzo podobne zarówno pod względem wielkości obszaru jak i rzeźby do Alp. Przedstawione na trójwymiarowych modelach terenu góry cechuje poszarpana rzeźba, ostre granie (najwyższy szczyt sięga 2434 m n.p.m), strome zbocza i płaskie doliny. Naukowcy spodziewali się, że lodowiec zniszczył już urozmaiconą rzeźbę w ciągu milionów lat. Nowe mapy pozwoliły więc stwierdzić specjalistom, że zlodowacenie w tym regionie nastąpiło bardzo szybko, dlatego rzeźba górska została zachowana. Naukowcy orzekli również, że prawdopodobne jest, iż właśnie w górach Gamburcewa rozpoczęło się tworzenie lodowca około 34 mln lat temu.

traktor śnieżny w czasie badań terenowych

JM