Walidacja plików GML

Jednym z sygnałów były prośby o szersze opisanie procesu walidacji plików GML, więc wychodząc na przeciw tym oczekiwaniom, czynię to w bieżącym artykule. Ponieważ temat GML jest teraz dosyć ważny, więc spodziewam się, że będą jeszcze kolejne artykuły poświęcone tej tematyce.

Obecnie na podstawie rozporządzenia ministra rozwoju z 18 sierpnia 2020 r. w sprawie standardów technicznych wykonywania geodezyjnych pomiarów sytuacyjnych i wysokościowych oraz opracowywania i przekazywania wyników tych pomiarów do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego aktualizacji danych PZGiK dokonuje się z wykorzystaniem formatu GML.

Zdefiniowana w powyższym rozporządzeniu aktualizacja danych odbywa się w formacie GML z wykorzystaniem schematów aplikacyjnych opublikowanych w repozytorium interoperacyjności na podstawie odpowiednich rozporządzeń związanych z poszczególnymi zbiorami danych.

Poniżej przedstawimy istotne zapisy dotyczące wykorzystywania GML z rozporządzeń związanych odpowiednio z bazami: GESUT, BDOT500 i EGiB.

Pierwszym rozporządzeniem, którego fragment przedstawiamy poniżej, jest rozporządzenie ministra rozwoju, pracy i technologii z 23 lipca 2021 r. w sprawie geodezyjnej ewidencji sieci uzbrojenia terenu.

Analogicznie sprawa regulacji dotyczących GML wygląda w przypadku bazy danych BDOT500 i związanego z nią rozporządzenia ministra rozwoju, pracy i technologii z 30 lipca 2021 r. w sprawie bazy danych obiektów topograficznych oraz mapy zasadniczej.

I także podobnie rzecz się ma w przypadku bazy EGiB i związanego z nią rozporządzenia ministra rozwoju, pracy i technologii z 30 lipca 2021 r. w sprawie ewidencji gruntów i budynków. Nowelizacja rozporządzenia w 2023 r. nic w tym względzie nie zmieniła.

Dodając do tego zapisy ustawy Prawo geodezyjne i kartograficzne, zbliża się dzień (tj. 1 stycznia 2024 r.), od którego wszystkie bazy składowe mapy zasadniczej, tj. EGiB, GESUT i BDOT500 (we wszystkich powiatach), muszą być już prowadzone na podstawie odpowiednich rozporządzeń, a obowiązującym formatem wymiany danych dla wszystkich baz będzie GML. W tym dniu kończą się bowiem jakiekolwiek możliwości odstępstw, które dotychczas zwalniały z obowiązku ich prowadzenia. Aktualnie mogą się jeszcze zdarzyć powiaty, które korzystają z zapisu ustawowego dopuszczającego prowadzenie mapy zasadniczej na zasadach stosowanych przed 1 stycznia 2014 r.

Sprawdzając w Ewidencji Zbiorów i Usług Danych Przestrzennych (EZiDP), widzimy, że stan prowadzenia baz jest dosyć dobry i od 1 stycznia 2024 r. nie powinno być już powiatu, który nie zgłosił do EZiUDP odpowiednich baz. Poniżej aktualny stan zgłoszonych zbiorów dotyczących podstawowych baz PZGiK prowadzonych przez powiaty.

Struktura pliku GML dla poszczególnych baz danych jest zdefiniowana w odpowiednich schematach aplikacyjnych, a pliki z tymi schematami XSD (XML Schema Definition) zapisane są w portalu interoperacyjności.

W związku ze szczegółowym opisem struktury pliku GML i wymagań co do atrybutów, zawartym w schemacie XSD, racjonalnie nasuwa się oczekiwanie i potrzeba dokonana sprawdzenia, czy dany plik GML jest zgodny z wymaganiami odpowiedniego schematu XSD. Proces sprawdzenia tego stanu rzeczy nazywa się walidacją pliku GML ze schematem XSD, czy też krócej – walidacją GML.

Walidacja realizowana jest automatycznie przez odpowiednie programy czy serwisy internetowe zwane walidatorami. Aby zrealizowały one swoje zadanie, wystarczy dostarczyć im plik GML i schemat XSD. Wykorzystanie walidatorów działających na zasadach ogólnych nie będzie miało jednak charakteru walidacji urzędowej. Z tego względu polecam Państwu do stosowania urzędowy walidator plików GML opracowany przez GUGiK, bo tylko wtedy można powołać się na wyniki walidacji w przypadku znalezienia nieprawidłowości w plikach GML. A pliki GML muszą być prawidłowe, aby były przydatne, gdyż wobec procesu automatyzacji zasilania PZGiK tymi plikami nie jest możliwe użycie błędnego pliku.

Walidator opracowany przez GUGiK jest wtyczką do popularnego oprogramowania QGIS. Aby dodać wtyczkę do QGIS, należy na pasku narzędzi wybrać pozycję „Wtyczki”, a następnie „Zarządzanie wtyczkami" i w wyszukiwarce wtyczek wpisać „Walidator”. Następnie trzeba zaznaczyć wyszukaną wtyczkę „Walidator plików GML” i kliknąć przycisk „Zainstaluj wtyczkę” (rys. 7).

Następnie pozostaje już tylko uruchomić walidator dla wybranego pliku i poczekać na wynik jego pracy. Warto zaznaczyć, że na podstawie wybranego pliku walidator automatycznie rozpoznaje, z jaką bazą danych mamy do czynienia (rys. 8).

W wyniku walidacji pożądanym efektem oczekiwanym przez użytkownika jest uzyskanie wyniku pozytywnego, co świadczy o poprawności sprawdzanego pliku (rys. 9).

Natomiast w sytuacji, kiedy pojawiają się błędy, to takie raporty powinniśmy zgłaszać do wytwórcy danego pliku GML celem ich wyeliminowania w przyszłości (rys. 10).

Na tym etapie proponuję nie wchodzić zbytnio w indywidualną analizę błędów, bo w przypadku raportów walidatora nie jest to takie oczywiste. Sygnalizowany w powyższym przykładzie błąd wynika z zamiany kolejności atrybutów rzędnaGóry z rzędaDołu w linii 123030 pliku GML, a z uzyskanego raport wprost trudno taki wniosek wyciągnąć. W powyższych przykładach wykorzystano pliki, które są dostępne do pobrania i samodzielnego wykorzystania:

Można by także uznać, że oczywistą i naturalną formą walidacji plików GML jest również możliwość ich wczytania do programu pracującego na plikach GML. Można, ale lepiej być ostrożnym w kwestii wyciągania jednoznacznych wniosków o absolutnej poprawności takiego pliku, ponieważ oprogramowanie może w mniej restrykcyjny sposób podchodzić do pewnych zapisów w schematach i błąd sygnalizowany powyżej przez walidator GUGiK wcale nie będzie problemem przy wczytaniu takiego pliku GML do wielu programów. Tak więc fakt, że plik GML np. dotyczący bazy GESUT daje się wczytać do jakiegoś oprogramowania nie oznacza jeszcze, że jest on zgodny z oficjalnym schematem XSD dla tej bazy.

Walidacja to podstawowe działanie, które pozwala sprawdzić, czy dany plik GML jest zgodny ze schematem XSD, tzn. czy plik ma poprawną strukturę oraz czy obiekty w nim zapisane mają wymagane atrybuty spełniające zdefiniowane wymagania. Należy więc walidować i konsekwentnie wszelkie błędy zgłaszać organom wydającym pliki, bo tylko wtedy możemy szybko doprowadzić do poprawności wydawanych plików, a wielokrotnie także do poprawy danych w bazach PZGiK.

W związku z powyższym proszę o przesyłanie wszelkich napotkanych i nierozwiązanych problemów z plikami GML. Będę starał się je naświetlać i rozwiązywać, aby oczekiwany proces aktualizacji PZGiK plikami GML mógł rzeczywiście stać się faktem od 1 stycznia 2024 r.

I na zakończenie jeszcze raz zwracam uwagę, że poprawność walidacji pliku GML ze schematem XSD nie gwarantuje, że w danym pliki są poprawne wyniki wykonanej pracy geodezyjnej, a jedynie gwarantuje zgodność pliku GML z odpowiednim schematem XSD. Natomiast ocena poprawności wykonania pracy geodezyjne i uzyskanych wyników dalej pozostaje w gestii osób przyjmujących prace w ośrodkach dokumentacji.

1. Izdebski 2023 Aktualizacja danych PZGiK z wykorzystaniem formatu GML, Geoforum.pl, Warszawa 2023.