Ruszają konsultacje reformy planowania przestrzennego

Między innymi dokończenie cyfryzacji danych planistycznych zakłada opublikowany przez rząd projekt dużej nowelizacji ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.

Zaproponowane zmiany mają na celu uproszczenie, ujednolicenie i przyspieszenie procedur planistycznych. Jak bowiem wynika z rządowych danych, prawie 1/3 planów miejscowych jest procedowana ponad 3 lata. W miastach wojewódzkich, gdzie przygotowywanych jest najwięcej planów miejscowych, wskaźnik ten wynosi ponad 50%.

Ustawa ma wprowadzić m.in. plan ogólny jako obligatoryjnie sporządzany dokument planistyczny dla całej gminy. Będzie on aktem prawa miejscowego, który zastąpi studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego jako dokument, z którym badana będzie zgodność planów miejscowych, ale także decyzji o warunkach zabudowy. Decyzje o warunkach zabudowy będą mogły być wydawane wyłącznie na obszarach wskazanych w planie ogólnym.

W ustawie zaproponowano też wyodrębnienie przepisów dotyczących partycypacji społecznej jako osobnego rozdziału. Ma to na celu podwyższenie standardów prowadzenia rozmów z mieszkańcami, uporządkowanie, rozszerzenie i otwarcie katalogu możliwych do stosowania narzędzi partycypacji o nowe techniki, m.in. związane z cyfryzacją.

Ustawa wprowadza też zintegrowany plan inwestycyjny (ZPI) jako nowe narzędzie planistyczne dające gminom dużą swobodę w lokalizowaniu i realizacji inwestycji przy zachowaniu zgodności z planem ogólnym oraz przy większym udziale partycypacji społecznej. Instrument ten uzupełni, a od 2026 r. zastąpi uchwałę o ustaleniu lokalizacji inwestycji mieszkaniowej, podejmowaną na podstawie specustawy mieszkaniowej.

Ustawa ma być także kolejnym krokiem w kierunku cyfryzacji dokumentów planistycznych. Wprowadzi bowiem obowiązek tworzenia oraz prowadzenia (w tym aktualizacji i udostępniania) zbiorów danych przestrzennych wszystkich nowo zdefiniowanych aktów planowania przestrzennego (APP). Rozszerzy zatem dotychczasowy katalog APP o plan ogólny, uchwałę reklamową oraz audyt krajobrazowy. Ponadto wszelkie czynności związane z realizacją tego obowiązku będą wykonywane z wykorzystaniem tzw. Rejestru Urbanistycznego – nowego referencyjnego źródła danych i informacji przestrzennych z zakresu planowania i zagospodarowania przestrzennego. W rezultacie dotychczasowy, zasadniczy zakres obowiązków związanych z cyfryzacją planowania przestrzennego zostanie przeniesiony z jednostek samorządu terytorialnego do administracji centralnej. Po stronie samorządów pozostanie tworzenie oraz aktualizacja danych, przy czym będzie to realizowane za pomocą narzędzia udostępnionego na szczeblu centralnym (czyli wspomnianego Rejestru). Przyjmuje się, że zaproponowane rozwiązanie będzie skuteczniejsze i tańsze od dotychczas funkcjonującego – czytamy w uzasadnieniu ustawy.

Ustawa rozszerza ponadto zakres merytoryczny danych tworzonych dla planu ogólnego oraz planu miejscowego o obiekty przestrzenne obejmujące wydzielenia planistyczne oraz regulacje dodatkowe wynikające z władztwa planistycznego. W rezultacie dla większości typów ustaleń planistycznych będą również tworzone dane przestrzenne w postaci wektorowej (obecnie powinny mieć postać rastra z georeferencją). W ocenie rządu zaproponowane rozwiązanie korzystnie wpłynie na dostępność i wiarygodnych danych planistycznych. Przyspieszy też prowadzenie analiz przestrzennych służących m.in. kształtowaniu polityki przestrzennej oraz bilansowaniu i monitorowaniu zagospodarowania przestrzeni. Wprowadzone zmiany będą też kolejnym krokiem zbliżającym obowiązujący krajowy model danych do docelowego wspólnotowego modelu określonego w wytycznych do dyrektywy INSPIRE.

Ustawa ma wejść w życie 30 dni po ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw, przy czym przewidziano wyjątki dotyczące:

• nowych zasad sporządzania danych przestrzennych dla planów miejscowych, które wejdą w życie od początku 2024 r.
• Rejestru Urbanistycznego, nowych zasad określania opłaty planistycznej i odszkodowania z tytułu obniżenia wartości nieruchomości oraz nowelizacji przepisów związanych z uchyleniem ustawy ułatwieniach w przygotowaniu i realizacji inwestycji mieszkaniowych oraz inwestycji towarzyszących, które mają wejść w życie z dniem 1 stycznia 2026 r.

Konsultacje projektu nowelizacji ustawy mają potrwać trzy tygodnie.

Chcesz być na bieżąco z wydarzeniami w geodezji i kartografii? Zapisz się na newsletter!

Jerzy Królikowski