Ciekawe Tematyarchiwum Geodetywiadomościnewsletterkontaktreklama
Najnowsze wydarzenia z dziedziny geodezji, nawigacji satelitarnej, GIS, katastru, teledetekcji, kartografii. Nowości rynkowe, technologiczne, prawne, wydawnicze. Konferencje, targi, administracja.
facebook twitter linkedIn Instagram RSS

publikacje

Geoludzie

ABCDFGHIJKLMNOPRSŚTWZŻ

Marcin Poczobutt-Odlanicki (1728-1810)


Ilustracja: Urodził się 30 października 1728 roku w Słomiance (powiat grodzieński). Ojciec Kazimierz był oboźnym grodzieńskim. W 1738 roku rozpoczął naukę w szkołach jezuickich, a po ich ukończeniu wstąpił do zakonu jezuitów w Wilnie. Pracuje jako nauczyciel w szkołach w Połocku i Wilnie. W 1754 roku został wysłany na studia matematyczne do Pragi. W 1756 roku wraca do Polski; wykłada grekę na Uniwersytecie Wileńskim (Akademia Wileńska) i studiuje teologię. W 1761 roku uzyskuje doktorat z teologii, tego samego roku fundacja księcia Michała Czartoryskiego wysyła go na studia matematyczno-astronomiczne do Niemiec, Włoch i Francji. Dwa lata przebywa w Marsylii, potem w Awinionie, a w okresie 1763-74 w Neapolu.

Po powrocie do Wilna prowadził wykłady z astronomii i matematyki na Uniwersytecie Wileńskim. Zajmuje się budową pierwszego w królestwie obserwatorium astronomicznego (rozpoczętą w 1753 roku przez jezuitę, astronoma i matematyka Tomasza Żebrowskiego) ufundowanego przez księżnę Puzyninę i później subwencjonowanego przez Stanisława Augusta Poniatowskiego. Najnowocześniejsze instrumenty sam sprowadził z Wielkiej Brytanii. W czasie podróży na wyspy zetknął się A.C. Clairaut i J-J. de Lalande. Obserwatorium wileńskie było wówczas jednym z czterech najlepiej wyposażonych obserwatoriów w Europie. Od 1773 do 1807 roku był jego dyrektorem. Poczobutt-Odlanicki prowadził regularne obserwacje astronomiczne (60 wyznaczeń pozycji Merkurego), które m.in. posłużyły francuskiemu astronomowi J-J. de Lalande do ułożenia tablic ruchu planet. Prowadził obserwacje zaćmień Słońca, Księżyca i asteroid. W 1766 roku wydał "Calculus eclipseos Lunaris...", pracę na temat zaćmienia Księżyca, które miało miejsce 27 lutego 1766 roku. Ustalił współrzędne geograficzne Wilna (po raz pierwszy 27.02.1766 r.) oraz w 1793 w czasie pomiarów z Janem Śniadeckim – Grodna. Prowadził pomiary astronomiczne na terenie Litwy i Kurlandii, które posłużyły do opracowań kartograficznych Karola de Perthéesa. W latach 1770-72 Poczobutt-Odlanicki mierzył także regularnie temperaturę powietrza, co było jednym z pierwszych meteorologicznych pomiarów tego typu na terenie Polski. Był wspólnie z Aleksandrem Rostanem i A. Strzeleckim współautorem projektu wykonania szczegółowej mapy kraju.

W okresie 1780-99 Marcin Poczobutt-Odlanicki był rektorem Akademii Wileńskiej. W latach 1780-81 przeprowadził jej gruntowną reformę, przeistaczając w nowoczesną uczelnię. Stało się to możliwe po przejęciu akademii w 1773 roku przez Komisję Edukacji Narodowej (po rozwiązaniu zakonu jezuitów). Szkoła zmieniła nazwę z Academia et Universitas Societas Jesu na Szkoła Główna Wielkiego Księstwa Litewskiego i została przeistoczona w uczelnię świecką. Zamiast łaciny na niektórych wydziałach wprowadzono jako język wykładowy polski i litewski. W tym czasie blisko współpracował z Hugonem Kołłątajem, który przeprowadził gruntowna reformę Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Marcin Poczobutt-Odlanicki był uznanym uczonym w Europie. Był m.in. członkiem Londyńskiego Królewskiego Towarzystwa Astronomicznego i członkiem korespondentem Francuskiej Akademii Nauk. Redagował Gazetę Wileńską, w znacznym stopniu przyczynił się do reformy szkolnictwa na Litwie. Został odznaczony Orderem Orła Białego. Jego imieniem nazwano jedną z planetoid i krater na Księżycu. Jest o nim także wzmianka w księdze VIII „Pana Tadeusza” Adama Mickiewicza ...I ja astronomii słuchałem dwa lata W Wilnie, gdzie Puzynina, mądra i bogata Pani, oddała dochód z wioski dwiestu chłopów Na zakupienie różnych szkieł i teleskopów. Ksiądz Poczobut, człek sławny, był obserwatorem I całej Akademii naonczas rektorem, Przecież w końcu katedrę i teleskop rzucił, Do klasztoru, do cichej celi swej powrócił I tam umarł przykładnie...
Zmarł 20 lutego 1810 roku w klasztorze w Dyneburgu (Daugpils).

Oprac. JP
ogłoszenia
sklepy

GEOPRYZMAT
RASZYN

Instrumenty optyczne, GPS i skanery. Wyłączny dystrybutor marek Pentax i Kolida
serwisy

Centrum Serwisowe NaviGate
KRAKÓW

Centrum Serwisowe NaviGate wykonuje serwis odbiorników GNSS, kontrolerów, niwelatorów i tachimetrów marki Trimble, Spectra Geospatial, Nikon, Sokkia, Leica, Topcon, CHC, Geomax oraz dronów i sensorów marki DJI Enterprise. Naszym Klientom zapewniamy...
kalendarium imprez
 
2025
      poprzedni miesiąc
    kwiecień
      następny miesiąc
      ponwtśroczwpiąsobnie
      123456
      78910111213
      14151617181920
      21222324252627
      282930
      strzałka w dółnadchodzące wydarzenia
      2025-04-25 | POZNAŃ
      Geograficzne aspekty badań nad krajobrazem, turystyką i rekreacją oraz planowaniem przestrzennym
      Konferencja naukowa pt. Geograficzne aspekty badań nad krajobrazem, turystyką, rekreacją oraz...
      więcej
      2025-04-28 | KRAKÓW
      XIX Ogólnopolska Konferencja Studentów Geodezji 2025
      W dniach 28–29 kwietnia 2025 r. na Uniwersytecie Rolniczym im. Hugona Kołłątaja w Krakowie...
      więcej
      2025-05-07 | KRAKÓW
      Space Connect Meetup Kraków 2025. Technologie kosmiczne w służbie innowacji
      Space Connect Meetup to cykliczne wydarzenie łączące sektor kosmiczny z pozostałymi branżami. W...
      więcej
      2025-05-12 | WARSZAWA oraz ONLINE
      Automatyczne generowanie map z BDOT10k; w porównaniu do generowania z OpenStreetMap
      „Automatyczne generowanie map z BDOT10k; w porównaniu do generowania z OpenStreetMap”...
      więcej
      2025-05-14 | JANÓW LUBELSKI
      VIII Konferencja Naukowo-Techniczna pn. "Kierunki rozwoju i innowacje w geodezji i kartografii"
      Tematyka konferencji: • nowoczesne techniki i technologie pomiarowe, • wykorzystanie...
      więcej
      2025-05-14 | DĘBLIN
      NC2025 - Rola nawigacji w transporcie lotniczym, morskim i lądowym
      Celem konferencji będzie wymiana doświadczeń, prezentacja wyników badań własnych oraz najnowszych...
      więcej
      strzałka w dół zobacz pozostałe
      filmy
      Mobilne skanowanie na Motławie
      play thumbnail
      czy wiesz, że...
      strzałka w dół Czy wiesz, że
      Wenecjanin Angelo Sala odkrył (1614 r.), że azotan srebra starty na proszek zaczernia się pod wpływem światła słonecznego?
      następny
      strzałka w dółGeoludzie
      Teodor Blachut (1915-2004)

      Teodor Blachut (1915-2004)
      Urodził się 10 lutego 1915 roku w Częstochowie. Po ukończeniu gimnazjum Karola Miarki w Mikołowie studiował na Oddziale Mierniczym Politechniki Lwowskiej (1932-38). Po uzyskaniu dyplomu powrócił na Śląsk i do chwili wybuchu II wojny światowej...
      więcej

      strzałka w dółGeodaty
      1913
      W Wiedniu odbył się I Międzynarodowy Kongres Fotogrametryczny.
      następny

      © 2023 - 2025 Geo-System Sp. z o.o.

      O nas

      Geoforum.pl jest portalem internetowym i obszernym kompendium wiedzy na tematy związane z geodezją, kartografią, katastrem, GIS-em, fotogrametrią i teledetekcją, nawigacją satelitarną itp.

      Historia

      Portal Geoforum.pl został uruchomiony przez redakcję miesięcznika GEODETA w 2005 r. i był prowadzony do 2023 r. przez Geodeta Sp. z o.o.
      Od 2 maja 2023 roku serwis prowadzony jest przez Geo-System Sp. z o.o.

      Reklama

      Zapraszamy do kontaktu na adres
      redakcji: geoforum@geoforum.pl

      Kontakt

      Redaktor prowadzący:
      Damian Czekaj
      Sekretarz redakcji:
      Oliwia Horbaczewska
      geoforum@geoforum.pl
      prześlij newsa

      facebook twitter linkedIn Instagram RSS

      RODO
      polityka prywatności
      mapa strony
      kontakt
      reklama
      v2