REKLAMA

Najnowsze wydarzenia z dziedziny geodezji, nawigacji satelitarnej, GIS, katastru, teledetekcji, kartografii. Nowości rynkowe, technologiczne, prawne, wydawnicze. Konferencje, targi, administracja.

REKLAMA

blog

REKLAMA

»» Geowiedza » Geoludzie »

Geoludzie

Marcin Poczobutt-Odlanicki (1728-1810)

Urodził się 30 października 1728 roku w Słomiance (powiat grodzieński). Ojciec Kazimierz był oboźnym grodzieńskim. W 1738 roku rozpoczął naukę w szkołach jezuickich, a po ich ukończeniu wstąpił do zakonu jezuitów w Wilnie. Pracuje jako nauczyciel w szkołach w Połocku i Wilnie. W 1754 roku został wysłany na studia matematyczne do Pragi. W 1756 roku wraca do Polski; wykłada grekę na Uniwersytecie Wileńskim (Akademia Wileńska) i studiuje teologię. W 1761 roku uzyskuje doktorat z teologii, tego samego roku fundacja księcia Michała Czartoryskiego wysyła go na studia matematyczno-astronomiczne do Niemiec, Włoch i Francji. Dwa lata przebywa w Marsylii, potem w Awinionie, a w okresie 1763-74 w Neapolu.

Po powrocie do Wilna prowadził wykłady z astronomii i matematyki na Uniwersytecie Wileńskim. Zajmuje się budową pierwszego w królestwie obserwatorium astronomicznego (rozpoczętą w 1753 roku przez jezuitę, astronoma i matematyka Tomasza Żebrowskiego) ufundowanego przez księżnę Puzyninę i później subwencjonowanego przez Stanisława Augusta Poniatowskiego. Najnowocześniejsze instrumenty sam sprowadził z Wielkiej Brytanii. W czasie podróży na wyspy zetknął się A.C. Clairaut i J-J. de Lalande. Obserwatorium wileńskie było wówczas jednym z czterech najlepiej wyposażonych obserwatoriów w Europie. Od 1773 do 1807 roku był jego dyrektorem. Poczobutt-Odlanicki prowadził regularne obserwacje astronomiczne (60 wyznaczeń pozycji Merkurego), które m.in. posłużyły francuskiemu astronomowi J-J. de Lalande do ułożenia tablic ruchu planet. Prowadził obserwacje zaćmień Słońca, Księżyca i asteroid. W 1766 roku wydał "Calculus eclipseos Lunaris...", pracę na temat zaćmienia Księżyca, które miało miejsce 27 lutego 1766 roku. Ustalił współrzędne geograficzne Wilna (po raz pierwszy 27.02.1766 r.) oraz w 1793 w czasie pomiarów z Janem Śniadeckim – Grodna. Prowadził pomiary astronomiczne na terenie Litwy i Kurlandii, które posłużyły do opracowań kartograficznych Karola de Perthéesa. W latach 1770-72 Poczobutt-Odlanicki mierzył także regularnie temperaturę powietrza, co było jednym z pierwszych meteorologicznych pomiarów tego typu na terenie Polski. Był wspólnie z Aleksandrem Rostanem i A. Strzeleckim współautorem projektu wykonania szczegółowej mapy kraju.

W okresie 1780-99 Marcin Poczobutt-Odlanicki był rektorem Akademii Wileńskiej. W latach 1780-81 przeprowadził jej gruntowną reformę, przeistaczając w nowoczesną uczelnię. Stało się to możliwe po przejęciu akademii w 1773 roku przez Komisję Edukacji Narodowej (po rozwiązaniu zakonu jezuitów). Szkoła zmieniła nazwę z Academia et Universitas Societas Jesu na Szkoła Główna Wielkiego Księstwa Litewskiego i została przeistoczona w uczelnię świecką. Zamiast łaciny na niektórych wydziałach wprowadzono jako język wykładowy polski i litewski. W tym czasie blisko współpracował z Hugonem Kołłątajem, który przeprowadził gruntowna reformę Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Marcin Poczobutt-Odlanicki był uznanym uczonym w Europie. Był m.in. członkiem Londyńskiego Królewskiego Towarzystwa Astronomicznego i członkiem korespondentem Francuskiej Akademii Nauk. Redagował Gazetę Wileńską, w znacznym stopniu przyczynił się do reformy szkolnictwa na Litwie. Został odznaczony Orderem Orła Białego. Jego imieniem nazwano jedną z planetoid i krater na Księżycu. Jest o nim także wzmianka w księdze VIII „Pana Tadeusza” Adama Mickiewicza ...I ja astronomii słuchałem dwa lata W Wilnie, gdzie Puzynina, mądra i bogata Pani, oddała dochód z wioski dwiestu chłopów Na zakupienie różnych szkieł i teleskopów. Ksiądz Poczobut, człek sławny, był obserwatorem I całej Akademii naonczas rektorem, Przecież w końcu katedrę i teleskop rzucił, Do klasztoru, do cichej celi swej powrócił I tam umarł przykładnie...
Zmarł 20 lutego 1810 roku w klasztorze w Dyneburgu (Daugpils).

Oprac. JP

REKLAMA

kalendarium imprez

filmy

Symulacja przerwania wału powodziowego

więcej filmów ...

czy wiesz, że...

REKLAMA

O nas

Geoforum.pl jest portalem internetowym i obszernym kompendium wiedzy na tematy związane z geodezją, kartografią, katastrem, GIS-em, fotogrametrią i teledetekcją, nawigacją satelitarną itp.

Historia

Portal Geoforum.pl został uruchomiony przez redakcję miesięcznika GEODETA w 2005 r. i był prowadzony do 2023 r. przez Geodeta Sp. z o.o.

Od 2 maja 2023 roku serwis prowadzony jest przez Geo-System Sp. z o.o.

Reklama

Zapraszamy do kontaktu na adres
redakcji:

Kontakt

Redaktor prowadzący:
Damian Czekaj
Sekretarz redakcji:
Oliwia Horbaczewska
prześlij newsa