Opracowanie redkacji
Zalecana reforma i komputeryzacja
Wytyczne administrowania gruntami ze szczególnym uwzględnieniem krajów znajdujących się w fazie przekształceń (II).
Od redakcji: zgodnie z zapowiedzią kontynuujemy publikację „Wytycznych administrowania gruntami” [część I – w GEODECIE 9/98]. Jest to dokument opracowany pod kierownictwem prof. Petera Dale'a przez grupę ekspertów zajmujących się (pod egidą Europejskiej Komisji Gospodarczej ONZ) sprawami administrowania gruntami. Wybrane fragmenty pochodzą z rozdziału „Grunty i administrowanie gruntami”.
Ziemia jako zasób naturalny
(...) Niniejsze wytyczne dotyczą administrowania ziemią (gruntem) jako zasobem naturalnym w celu zapewnienia jej zrównoważonego rozwoju. Dotyczą systemów społecznych, prawnych, gospodarczych i technicznych, w ramach których muszą działać podmioty gospodarujące gruntami. Z prawnego punktu widzenia grunt rozciąga się od środka Ziemi do nieskończoności w kosmosie. Tu skoncentrujemy się jednak na przestrzeni obejmującej powierzchnię Ziemi, wszelkie rzeczy związane z gruntem oraz skały i minerały występujące bezpośrednio pod powierzchnią gruntu. Grunt obejmuje obszary pokryte wodą, takie jak morza i jeziora, wszystkie budynki i budowle oraz roślinność. Przedmioty i podmioty nie związane trwale z gruntem (...) nie stanowią przedmiotu niniejszego opracowania.
(...) Niniejsze wytyczne koncentrują się na gruncie pojmowanym jako coś, do czego jednostki lub społeczeństwa mają prawa własności i użytkowania, co można kupić lub sprzedać, co podlega opodatkowaniu i jest podstawą działalności gospodarczej. W wielu krajach dla określenia gruntu (land) używa się pojęcia nieruchomości (real estate). Pewne kraje rozróżniają grunt i związane z nim budynki, nazywają te ostatnie „mieniem” (property). W niniejszych wytycznych, jeśli nie wskażemy wyraźnie inaczej, termin „grunt”(land) obejmuje wszystkie te elementy, podczas gdy termin „mienie nieruchome” (real property) oznacza budowle wzniesione przez człowieka. (...)
Katastry i rejestry gruntów (księgi wieczyste)
Własność, wartość i wykorzystanie gruntu, choć niezależne w sferze koncepcji, w praktyce są od siebie wzajemnie uzależnione. Każdy z atrybutów gruntu powinien być starannie zidentyfikowany i wykorzystywany w jego kształtowaniu; aby to jednak osiągnąć, powinien być dobrze zarejestrowany: - pod względem prawa własności, aby zapewnić bezpieczeństwo posiadania; - pod względem wartości, aby zapewnić sprawiedliwy wymiar podatków od gruntów i mienia oraz sprawiedliwe przejmowanie gruntów na cele publiczne; - pod względem użytkowania, aby zapewnić efektywne gospodarowanie zasobami gruntów.
Każdy system administrowania gruntami powinien obejmować jakąś formę rejestrowania gruntów, tj. procedurę ewidencjonowania, a w niektórych krajach także gwarantowania, informacji o prawie własności do gruntu. (...) Funkcją systemu rejestracji gruntów (np. ksiąg wieczystych) jest zapewnienie bezpiecznej i pewnej podstawy nabywania, wykonywania i zbywania praw do gruntu. System administrowania gruntami powinien zapewniać w społeczeństwie porządek i stabilność, gwarantując bezpieczeństwo prawne nie tylko właścicielom gruntów i ich wspólnikom, lecz także krajowym i międzynarodowym inwestorom i pożyczkobiorcom oraz rządom. Choć systemy rejestrowania gruntów są często nakierowane na ochronę interesów poszczególnych właścicieli, są także instrumentem krajowej polityki w zakresie gruntów oraz mechanizmem wspierania rozwoju gospodarczego. Kataster jest podobny do systemu rejestracji gruntów (np. ksiąg wieczystych), gdyż zawiera dane o gruncie. Systemy katastralne opierają się na własności działki gruntowej, tj. jednostki obszaru określonej zasięgiem prawa własności, albo na obszarze gruntu podlegającym opodatkowaniu, który może się nie pokrywać z zasięgiem prawa własności, albo na obszarze określonym na podstawie sposobu wykorzystania gruntu, nie zaś prawa własności. Katastry mogą pomagać w rejestracji praw własnościowych, określania podatku od gruntu albo w ewidencjonowaniu sposobu wykorzystania gruntu. Katastry mogą też służyć wielu innym celom, dostarczając szeroki wachlarz informacji dotyczących gruntu. W takich przypadkach najlepiej jest, gdy opierają się one na jednostce, jaką jest działka stanowiąca przedmiot własności, gdyż to właśnie stanowi podstawę prawną wszystkich transakcji gruntami. Jeśli prawa własności nie zostały jeszcze ustalone, co może mieć miejsce tam, gdzie zwraca się ziemię byłym właścicielom, takie wielozadaniowe rejestry można budować w oparciu o działki określane na podstawie prawa użytkowania.
Pełna treść artykułu w listopadowym wydaniu miesięcznika GEODETA
powrót
|
