Ciekawe Tematyarchiwum Geodetywiadomościnewsletterkontaktreklama
Najnowsze wydarzenia z dziedziny geodezji, nawigacji satelitarnej, GIS, katastru, teledetekcji, kartografii. Nowości rynkowe, technologiczne, prawne, wydawnicze. Konferencje, targi, administracja.
blog

Aresztowania i likwidacja WIG


8. Ppłk K. Engwert, przedwojenny oficer geograf, po wojnie
szef Wydziału Topograficznego
WIG , aresztowany w 1948 r., zwolniony z więzienia w 1956 r., zdjęcie z 1958 r.

Rozwój służby, wzorowany na doświadczeniach międzywojennych, został przer­wany w połowie 1948 r., kiedy to aresztowano wielu oficerów i pracowników cywilnych WIG w związku ze sprawą rzekomego „wykrycia” w wojsku zwolenników tzw. odchylenia nacjonalistyczno-prawicowego. Byli wśród nich m.in.: szef WIG płk Teodor Naumienko (aresztowany 15 X 1948), mjr Kazimierz Engwert (fot. 8), kpt. Józef Maciąg32 (13 X 1948), kpt. Henryk Ignaczewski33 (7 IV 1948), kpt. Władysław Raczyński34, Stanisław Drygasiewicz, Czesław Śmieciński35 i Zbigniew Dejnert36. Aresztowanie płk. T. Naumienki miało bezpośredni związek ze sprawą płk. Mariana Spychalskiego37. W dokumentach personalnych istnieje wiadomość, że został aresztowany przez Informację WP i przekazany do dyspozycji Ministerstwa Bezpieczeństwa Pub­licznego na polecenie części Biura Politycznego PPR38.

Oprócz aresztowań Informacja Wojskowa prowadziła liczne przesłuchania pozostałych oficerów i pracowników cywilnych. Pozbywano się ze służby przedwojennych oficerów lub przenoszono ich na niższe, podrzędne stanowiska. W grudniu 1948 r. zostaje zwolniony ze stanowiska szefa Wydziału Graficznego ppłk Lucjan Lejman, wybitny specjalista w zakresie kartografii i reprodukcji kartograficznej, uznany artysta malarz; w latach 1927-36 szef Zakładu Reprodukcyjnego WIG (między innymi dzięki niemu przedwojenne mapy odznaczają się tak wspaniałym drukiem). O nastrojach, jakie wówczas panowały w wojsku, najlepiej świadczą zapisy we wniosku o zwolnienie ppłk. Lejmana ze służby wojskowej39: nieprzychylny stosunek do partii Robotniczej, mentalność nacjonalisty. Był przedwojennym oficerem zawodowym pracującym w WIG. Wśród pracowników cywilnych ma wielu swoich przedwojennych współpracowników i wychowanków, z którymi powiązany jest zażyłością i przyjaźnią. Oddziaływuje na nich w sposób destrukcyjny (złe ustosunkowanie się do pracy i władz WIG). Dowodem tego jest buntowanie pracownika cywilnego Pipiórskiego, szykany wobec sekretarza PPR Kozyrskiego. Jest to pachołek Piłsudskiego, obecny wróg ustroju Demokracji Ludowej i Związku Radzieckiego, w pracy swej nie współpracuje z oficerami Odrodzonego Wojska Polskiego.

13 listopada 1947 r. po aresztowaniach w Instytucie odbyła się narada „nowego” kierownictwa poświęcona omówieniu zaistniałej sytuacji. Obowiązki szefa WIG pełnił początkowo ppłk Bolesław Tuora, a następnie ppłk Stanisław Lewito. Podczas narady doszukano się w WIG rzekomych niedociągnięć, zaniedbań natury organizacyjnej, personalnej, politycznej i gospodarczej. Jednocześnie przygotowano raport dla szefa Sztabu Generalnego WP40. W raporcie tym negatywnie przedstawiono system kierowania Instytutem przez płk. Teodora Naumienkę. Zarzucano mu: wybitnie centralistyczne metody i dyktatorski sposób rządzenia bezpośrednio, osobiście z każdym pracownikiem, decydowanie o każdym najdrobniejszym szczególe pracy, nie znoszenie odmiennych zdań od jego zdania41.

9. Ppłk Stanisław Lewito, jeden z inicjatorów aresztowań w WIG
w 1948 r., pierwszy dyrektor Zakładów Kartograficznych

Szef Sztabu Generalnego WP w grudniu powołał komisję do zbadania sytuacji w WIG i jego reorganizacji. Komisji przewodniczył płk Aleksander Kokoszyn42. Wśród członków komisji był również płk Adam Bromberg (przedwojenny komunista, oficer polityczny w 1 DP im. Tadeusza Kościuszki), wówczas szef Wydawnictw Wojskowych mających swoją siedzibę w WIG, a które wcześniej płk Naumienko starał się wykwaterować. Komisja zaproponowała przekształcenie WIG w Oddział VII Sztabu Generalnego WP, a z jego częś­ci produkcyjnej utworzenie Zakładów Kartograficznych43. Rozkaz ministra obrony narodowej dotyczący likwidacji WIG ukazał się 29 kwietnia 1949 r. (nr 091/Org.). Nakazywał on rozformować z dniem 31 maja 1949 r. WIG oraz Oficerską Szkołę Służby Geograficznej i utworzyć: Oddział Topograficzny (IX) Sztabu Generalnego WP44 (o stanie osobowym stałym 136 żołnierzy i 70 pracowników kontraktowych), Zakłady Kartograficzne Sztabu Generalnego według etatu nr 29/4 (o stanie osobowym stałym 15 żołnierzy, 240 kontraktowych i 50 kursantów cywilnych) oraz Oficerską Szkołę Topografów45. Szefem Wojskowych Zakładów Kartograficznych został ppłk Stanisław Lewito (oficer proradziecki, działacz PPR), jeden z inicjatorów aresztowań w WIG (fot. 9).

Podobnie jak w Polsce, również w innych armiach bloku sowieckiego na początku lat 50. Rosjanie narzucili zmiany struktur organizacyjnych służb topograficznych, odstąpiono od przedwojennych, narodowych rozwiązań, a wprowadzono wzorce radzieckie. W Wojsku Polskim na kierownicze stanowiska w służbach technicznych wyznaczono oficerów radzieckich, w pozostałych państwach pełnili oni funkcje doradców46.

Szefami Oddziału, a później Zarządu Topograficznego byli oficerowie Armii Radzieckiej: od

10. Płk Michaił Chyliński
Płatonowicz (oficer AR),
szef O ddz. Topogr. S zt. Gen. (27 kwietnia 1949 – 29 grudnia
1950 r.)
11. Gen. mjr Aleksiej Pietrow Mironowicz (oficer AR), szef Z arządu Top. Szt. Gen. WP (29 grudnia 1950 r. – 22 listopada 1956 r.)

maja 1949 r. płk Michaił Chyliński Płatonowicz47 (fot. 10), a po nim od 1951 r. płk Aleksiej Pietrow Mironowicz48 (fot. 11), który awansował w 1954 r. do stopnia generała majora; obowiązki szefa pełnił do listopada 1956 r. Zastępcą obu szefów zarządu był płk Aleksiej Szalimow.

15 listopada 1951 r. na mocy rozkazu ministra obrony narodowej nr 0088/Org. dokonano przeformowania dotychczasowego Oddziału Topograficznego (IX) Sztabu Gen. w Zarząd Topograficzny (IX) Sztabu Gen. WP oraz utworzono Samodzielny Oddział Topograficzno-Geodezyjny49 o etacie 75 żołnierzy i 25 pracowników cywilnych. Jednostka ta została powołana do wykonywania polowych zadań topograficznych i geodezyjnych dotychczas realizowanych przez oficerów WIG, a jej siedzibą było czwarte piętro budynku Zarządu Topograficznego. Tym samym rozkazem utworzono Samodzielny Oddział Fotogrametryczny50, który powstał na bazie dawnego Wydziału Fotogrametrycznego Oddziału Topograficznego Sztabu Generalnego WP. Pierwszym dowódcą tej 26-osobowej jednostki został oficer AR płk Stanisław Burzyński, po nim płk Ludwig Winiewicz (1953-54).


Geospatial Revolution, odc. 3
czy wiesz, że...
© 2023 - 2024 Geo-System Sp. z o.o.

O nas

Geoforum.pl jest portalem internetowym i obszernym kompendium wiedzy na tematy związane z geodezją, kartografią, katastrem, GIS-em, fotogrametrią i teledetekcją, nawigacją satelitarną itp.

Historia

Portal Geoforum.pl został uruchomiony przez redakcję miesięcznika GEODETA w 2005 r. i był prowadzony do 2023 r. przez Geodeta Sp. z o.o.
Od 2 maja 2023 roku serwis prowadzony jest przez Geo-System Sp. z o.o.

Reklama

Zapraszamy do kontaktu na adres
redakcji:

Kontakt

Redaktor prowadzący:
Damian Czekaj
Sekretarz redakcji:
Oliwia Horbaczewska
prześlij newsa

facebook twitter linkedIn Instagram RSS