powrót

Stanisław Białousz

By żyło się zdrowo i szczęśliwie

Prekursorzy planowania przestrzennego na WGiK PW – Stanisław Kluźniak, Marian Frelek i Wiktor Richert. Zbliżający się jubileusz 20-lecia kierunku studiów Gospodarka przestrzenna na Wydziale Geodezji i Kartografii PW skłania do spojrzenia wstecz i przedstawienia wcześniejszych działań, które zachęcały do jego utworzenia i znacznie to ułatwiły.

Gmach Główny PW (fot. WGiK PW)

Na przestrzeni ostatnich 100 lat mieliśmy do czynienia z takimi pojęciami, jak urbanizm, urbanistyka, ruralizm, ruralistyka, planowanie regionalne, planowanie przestrzenne, zagos­podarowanie przestrzenne, gospodarka przestrzenna, planowanie terenów osied­lowych na wsi, regulacje miast czy plany zabudowy. Mimo tej wielorakoś­ci w istocie chodzi o jedno: racjonalne gospodarowanie w przestrzeni zgodne z warunkami naturalnymi, potrzebami gospodarczymi i społecznymi.

W okresie międzywojennym wyraźnie odróżniano opracowywanie planów dla terenów miast i wsi, a te plany miały być zgodne z wizją porządku na większych obszarach, określanego przez plany regionalne. W ramach scaleń gruntów na wsiach ambitniejsi mierniczowie (jak Marian Frelek czy Stanisław Kluźniak) też próbowali ulepszyć i uporządkować ścieśnioną i zagęszczoną zabudowę oraz wydzielać tereny dla usług. W prasie fachowej pojawiały się artykuły na ten temat, a Kluźniak poświęcił temu obszerny rozdział w swoim podręczniku. O ile planowanie na obszarach miast i osied­li wiejskich miało już sporą tradycję, to planowanie regionalne dopiero się rodziło. Prekursorami byli Jan Olaf Chmielewski i Szymon Syrkus, autorzy planu i książki „Warszawa funkcjonalna”, w której podkreślali rolę ciągów komunikacyjnych (głównie wzdłuż linii kolejowych) w rozwoju miast. Ta koncepcja znalazła duże uznanie na międzynarodowych kongresach. O planach regionalnych pisze też dużo Kluźniak w książce „Urbanizm”.

Planowanie na terenach wiejskich rozwijał na Wydziale Architektury PW Franciszek Piaścik, jeden z pierwszych doktorów w tym zakresie i późniejszy kierownik katedry Architektury Wiejskiej, wykładający po wojnie również na Wydziale Geodezyjnym. Nie miałem już okazji słuchać wykładów profesora Piaś­cika, ale starsi koledzy wspominali, że często prosili go, aby nie wycierał z tab­licy pięknych rysunków, dopóki ich nie sfotografują. Profesora Piaścika zastąpił prof. Ignacy Tłoczek, również barwnie opowiadający o potrzebach planowania na terenach wiejskich i szerszego, niż to było na przełomie lat 50. i 60., ujęcia usług w osiedlach wiejskich. Podawał np., że w Czechosłowacji w sklepach wiejskich można było kupić wszystkie niezbędne produkty (np. eleganckie ubrania, radia i telewizory) bez potrzeby jeżdżenia do miasta. Tak więc i u nas należało planować dla wsi szeroki zakres usług i przeznaczonych dla nich terenów.

• Stanisław Kluźniak

Był profesorem na Wydziale Geodezyjnym PW i wykładał geodezję II, tak zwaną szczegółową. Współtworzył w Warszawie Technikum Miernicze (był jego dyrektorem), a w latach powojennych – Katedrę Geodezji na SGGW. Przed wojną jako mierniczy przysięgły prowadził równocześnie pracownię geodezyjną, która wykonywała nie tylko pomiary i scalenia, ale również plany urbanistyczne. Znajdowało tam zatrudnienie wielu studentów, m.in. Wiktor Richert. Warto dodać, że na Wydziale Geodezyjnym w planie studiów z roku 1932/33 w dziale C „Architektura” były przedmioty: Rysunek odręczny oraz Budowa i regulacja miast, a w dziale D „Budownictwo lądowe i wodne melioracje” przedmioty: Budownictwo wiejskie, Encyklopedia nauk inżynierskich i Encyklopedia melioracji...

Pełna treść artykułu w kwietniowym wydaniu miesięcznika GEODETA

powrót

KOMENTARZE Komentarze są wyłącznie opiniami osób je zamieszczających i nie odzwierciedlają stanowiska redakcji Geoforum. Zabrania się zamieszczania linków i adresów stron internetowych, reklam oraz tekstów wulgarnych, oszczerczych, rasistowskich, szerzących nienawiść, zawierających groźby i innych, które mogą być sprzeczne z prawem. W przypadku niezachowania powyższych reguł oraz elementarnych zasad kultury wypowiedzi administrator zastrzega sobie prawo do kasowania całych wpisów. Użytkownik portalu Geoforum.pl ponosi wyłączną odpowiedzialność za zamieszczane przez siebie komentarze, w szczególności jest odpowiedzialny za ewentualne naruszenie praw lub dóbr osób trzecich oraz szkody wynikłe z tego tytułu.